Τέχνη 1821: Ανάλυση του πίνακα «Η αποθέωση του Αθανασίου Διάκου», Κωνσταντίνος Παρθένης
Ο Παρθένης θεωρείται από τους σπουδαιότερους Έλληνες ζωγράφους του 20ού αιώνα.
Γεννημένος στην Αλεξάνδρεια, με σπουδές και παραμονή στη Ρώμη, τη Βιέννη, το Παρίσι, με τον διορισμό του στην Ανώτερη Σχολή Καλών Τεχνών το 1929, μετέδωσε στους σπουδαστές τις αρχές του ευρωπαϊκού μοντερνισμού. Ασχολήθηκε με όλα τα είδη της ζωγραφικής και είναι συνεχιστής των ιδεαλιστικών τάσεων του ύστερου Γύζη, στις οποίες μπολιάζει στοιχεία της αρχαίας αγγειογραφίας, της βυζαντινής τέχνης αλλά και της γεωμετρικότητας του κυβισμού.
Η διεργασία της εικαστικής απόδοσης της Αποθέωσης του Αθανασίου Διάκου τον απασχόλησε στη δεκαετία του ‘30, με σχέδια, σπουδές και δύο ελαιογραφίες. Στον μεγάλο πολυπρόσωπο πίνακα της Εθνικής Πινακοθήκης, το κέντρο κατέχουν ο αναλαμβανόμενος ρασοφόρος Αθανάσιος Διάκος και απέναντι του ένα φτερωτός πολεμιστής, ίσως ο Λεωνίδας ή η παρουσία του θανάτου. Οι δύο κύριες ανδρικές μορφές πλαισιώνονται συμμετρικά από δύο γυναικείες παρουσίες: Αριστερά από μια νεανική φιγούρα με φωτοστέφανο μπροστά από κιβώριο, αλληγορία της Ελλάδας και δεξιά μια άλλη νεαρή γυναίκα που ραίνει τον ήρωα με άνθη. Πρόκειται για αλληγορία της Άνοιξης και είναι εμπνευσμένη από τους στίχους της λαϊκής παράδοσης: «Για δες καιρό που διάλεξε ο Χάρος να με πάρει, τώρα π´ανθίζουν τα κλαριά και βγάζει η γης χορτάρι».
Στο ανώτερο τμήμα του πίνακα, άγγελοι με μουσικά όργανα αποθεώνουν τον μάρτυρα της ελευθερίας, σε έναν εικονογραφικό τύπο που θυμίζει συνθέσεις του Γκρέκο, όπως εξάλλου και οι ραδινές και εξαϋλωμένες μορφές της σύνθεσης. Το έργο διακρίνεται για το θεατρικό του χαρακτήρα, την καθαρότητα του σχεδίου και τη λιτότητα της χρωματικής κλίμακας.
Ο πίνακας αποτελεί μία ολοκληρωμένη έκφραση της ιδεαλιστικής εικαστικής έκφρασης του Παρθένη και ως προς το περιεχόμενο και ως προς την εικονογραφική απόδοση και θεωρείται αντιπροσωπευτικό δείγμα της αστικής ιδεολογίας της ελληνικής τέχνης του Μεσοπολέμου. Εκτέθηκε στην Biennale της Βενετίας το 1938 και στην πρώτη μεταπολεμική Πανελλήνια έκθεση του Ζαππείου το 1948, όπου τιμήθηκε με χρυσό μετάλλιο. Μετά την ακύρωση όμως των βραβεύσεων ο καλλιτέχνης αποσύρθηκε και έζησε αποκλεισμένος στο σπίτι του ως τον θάνατό του.
Με τη συνδρομή της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης