Κάμπος Χίου: Ένα από τα 7 Πλέον Απειλούμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης για το 2016

Ο κορυφαίος Ευρωπαϊκός οργανισμός για την πολιτιστική κληρονομιά και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕ), έδωσαν σήμερα στη δημοσιότητα τον παραπάνω κατάλογο κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης στο Ateneo Veneto της Βενετίας στην Ιταλία θέλοντας να μας υπενθυμίσει αυτά τα εξαιρετικά δείγματα της Ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκονται σε σοβαρό κίνδυνο, άλλα λόγω έλλειψης πόρων ή ειδικών γνώσεων, ενώ άλλα λόγω εγκατάλειψης ή λόγω ανεπαρκούς σχεδιασμού.

Αναγκαιότητα για άμεση δράση

Μέχρι το τέλος του χρόνου πρόκειται να οργανωθεί η αποστολή ομάδων εμπειρογνωμόνων στα μνημεία και η σύνταξη βιώσιμων σχεδίων δράσης. To Πρόγραμμα 7 Most Endangered έχει την υποστήριξη του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Creative Europe, ως τμήμα του προγράμματος της Europa Nostra για το δίκτυο Προωθώντας την Πολιτιστική Κληρονομιά.

“Ο κατάλογος αυτός εφιστά την προσοχή στα σπάνια δείγματα της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς που κινδυνεύουν να χαθούν για πάντα” είπε ο μαέστρο Plácido Domingo, πρόεδρος της Europa Nostra. “Οι κατά τόπους κοινότητες δραστηριοποιούνται ενεργά για τη σωτηρία αυτών των πειστηρίων της κοινής μας ιστορίας αλλά χρειάζονται μεγαλύτερη υποστήριξη. Εκ μέρους της Europa Nostra, καλώ τους εμπλεκόμενους σε τοπικό αλλά και Ευρωπαϊκό επίπεδο, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα, να ενώσουν τις δυνάμεις τους μαζί μας για να εξασφαλίσουμε ένα υποσχόμενο μέλλον για τους τόπους αυτούς. Η διάσωση της κοινής πολιτιστικής μας κληρονομιάς επιφέρει αναρίθμητα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη, όχι μόνο σε περιοχές και χώρες που εμπλέκονται, αλλά και στην Ευρώπη ως σύνολο, όπως αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο από τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς και διασαφηνίζεται από την πρόσφατη ανακοίνωση Η Πολιτιστική Κληρονομιά μετρά για την Ευρώπη (Cultural Heritage Counts for Europe).

“Η πολιτιστική κληρονομιά δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη”

Σε απάντηση της ανακοίνωσης των 7 πλέον απειλούμενων μνημείων, 2016, ο Tibor Navracsics, Ευρωπαϊκός Επίτροπος Παιδείας, Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού, δήλωσε: “Η πολιτιστική μας κληρονομιά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ύπαρξή μας ως ανθρώπινα όντα. Δεν πρέπει να την θεωρούμε δεδομένη. Αντίθετα, οφείλουμε να την εκτιμούμε και να την προστατεύουμε, προκειμένου να την διατηρήσουμε. Για το λόγο αυτό η ΕΕ συνεργάζεται με πόλεις και περιφέρειες με στόχο την διατήρηση των μνημείων και των τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς. Στόχος μας είναι να δώσουμε τη δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες να ανακαλύψουν και να βιώσουν αυτήν την κληρονομιά, καθώς και να τους δώσουμε το λόγο σχετικά με τους τρόπους διαχείρισης της. Πρόκειται για μια εξαιρετική ευκαιρία συγκρότησης ομάδων και δόμησης ανοικτών, ανεκτικών κοινωνιών – πράγμα που σήμερα φαντάζει πιο απαραίτητο από ποτέ”.

Διασώζοντας τον Κάμπο της Χίου

Ο Κάμπος της Χίου είναι μια ημιαγροτική περιοχή εντός των ορίων της πόλης της Χίου. Αποτελεί παράδειγμα της συνύπαρξης Βυζαντινών, Γενοβέζικων και τοπικών αρχιτεκτονικών παραδόσεων και επιρροών και χρονολογείται αρχικά από τον 14ο αι. Βρίσκεται σε μια εύφορη πεδιάδα στην ανατολική ακτή του νησιού, και αρχικά αποτελείτο από 200 και πλέον κτήματα που συμπεριελάμβαναν περιβόλια (τυπικά αγρο- οικοσυστήματα), αρχοντικά σπίτια και εκκλησίες.

Ο υφιστάμενος αστικός ιστός περιλαμβάνει ιστορικά κτίρια από τον 14ο έως τον 18ο αι., καθώς και νεοκλασικά κτίρια των αρχών του 20ου αιώνα. Η περιοχή αποτελεί ένα ιδιαίτερο ζωντανό ιστορικό παράδειγμα συνύπαρξης κατοικίας και παραγωγής. Κτισμένος ολόκληρος με την τοπική πέτρα, ο Κάμπος είναι ένα σύνολο εξαιρετικής ομορφιάς.

Ο Κάμπος σήμερα απειλείται αφενός από την αδυναμία των κατοίκων να συντηρήσουν και να διατηρήσουν τις ιδιοκτησίες τους, και αφετέρου από ακατάλληλες για τον τόπο χρήσεις, όπως αυτές εισάγονται με το Πολεοδομικό Σχέδιο του 2008. Προκειμένου να αποφευχθεί περαιτέρω φθορά και αλλοίωση του μοναδικού χαρακτήρα του ιστορικού αυτού συνόλου, και μέσα στα πλαίσια του προγράμματος Ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνοχής και της αναπτυξιακής στρατηγικής της ΕΕ «Ευρώπη 2020», προτείνεται μια σειρά δράσεων αναφορικά με θέματα αποκαταστάσεων, υποδομών, καλλιεργειών, κυκλοφορίας κοκ.

Η Ευρώπη που πρέπει να φροντίσουμε

Τα 7 πλέον απειλούμενα μνημεία για το 2016 επιλέχθηκαν από το Συμβούλιο της Europa Nostra από τη λίστα των 14 επιλαχόντων. Η τελευταία είχε συνταχθεί από επιτροπή ειδικών στην ιστορία, αρχαιολογία, συντήρηση, project analysis και οικονομικά. Οι υποψηφιότητες υποβλήθηκαν από την κοινωνία των πολιτών ή από δημόσιους φορείς που συμμετέχουν στο ευρύτατο δίκτυο μελών και συνεργαζόμενων οργανισμών της Europa Nostra από 40 χώρες απ’ όλη την Ευρώπη.

To Πρόγραμμα “The 7 Most Endangered” ξεκίνησε τον Ιανουάριο 2013 από την Europa Nostra με το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ως χρηματοδοτικό εταίρο και την Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης ως συνεργαζόμενο εταίρο. Έμπνευση στάθηκε ένα παρόμοιο επιτυχημένο πρόγραμμα που εφαρμόσθηκε στην Αμερική από το US National Trust for Historic Preservation. Το πρόγραμμα αυτό θέλει να λειτουργήσει ως καταλύτης δράσης και να προωθήσει τη “δύναμη του παραδείγματος”.