Αρ. Μπαλτάς: Τυφλές αντιδράσεις απέναντι σε μια θεατρική παράσταση

Με την ανακοίνωση που εξέδωσε χθες ο υπουργός Πολιτισμού τοποθετείται στο φαινόμενο που οδήγησε την καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου, στις 28/1, να κατεβάσει την παράσταση «Ισορροπία του Nash» σε σκηνοθεσία Πηγής Δημητρακοπούλου (στην Πειραματική Σκηνη- επρόκειτο να ολοκληρωθεί την Κυριακή 31/1) εξαιτίας των αντιδράσεων που προκάλεσε η επιλογή του Θεάτρου να παρουσιάσει έργο βασισμένο και στο βιβλίο του Σάββα Ξηρού «Η μέρα εκείνη...»

«Η κοινωνική ευαισθησία σχετικά με το ζήτημα της βίαιης και δολοφονικής δράσης ένοπλων ομάδων είναι δικαίως μεγάλη. Συμμεριζόμαστε αυτή την ευαισθησία και συμπαραστεκόμαστε πλήρως στους οικείους των θυμάτων» συνεχίζει η ανακοίνωση του υπουργού πολιτισμού Αρ.Μπαλτά:

«Η ίδια αυτή η κοινωνική ευαισθησία όσο και η μνήμη των θυμάτων προσβάλλονται από τις τυφλές αντιδράσεις απέναντι σε μια θεατρική παράσταση. Αυτές οι αντιδράσεις, που δεν ασχολούνται με το συγκεκριμένο περιεχόμενο ή τους σκοπούς μιας παράστασης, καθιστούν αδύνατη κάθε νηφάλια αποτίμηση του καλλιτεχνικού έργου και κάθε ουσιαστική δημόσια συζήτηση τόσο για τη μνήμη των θυμάτων όσο και για το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης βίας».

Και καταλήγει: «Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού δεν έχει καμία αρμοδιότητα ούτε την πρόθεση να παρεμβαίνει στο ρεπερτόριο των δημόσιων θεατρικών σκηνών. Όμως, δεν μπορεί παρά να σημειώσει ότι, για την πολιτιστική ζωή της χώρας, είναι θλιβερό και ανησυχητικό το γεγονός πως το Εθνικό Θέατρο, στο κλίμα που δημιουργήθηκε, βρέθηκε αντιμέτωπο με τέτοιου είδους απειλές, ώστε εντέλει υποχρεώθηκε να κατεβάσει το επίμαχο έργο πριν από την προγραμματισμένη λήξη των παραστάσεων».

Είχε προηγηθεί, στις 28/1, η ανακοίνωση της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του Εθνικού Θεάτρου η οποία είναι η ακόλουθη:

«Η παράσταση Ισορροπία του Nash που παίζεται στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου ξέφυγε από τον καλλιτεχνικό της στόχο και μοιάζει, χωρίς να το επιδιώκει, να εξαντλεί τις αντοχές μιας κοινωνίας. Έγινε αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης σε μια δύσκολη συγκυρία και παρερμηνεύτηκε η ιδεολογική της πρόθεση. Δέχτηκε τη σκληρή και απολύτως δογματική κριτική ανθρώπων που, ως επί το πλείστον, δεν την έχουν παρακολουθήσει.
Ενώ το βασικό της μήνυμα είναι πως καμία ιδέα δεν δικαιούται να αφαιρέσει ανθρώπινη ζωή, η παράσταση οδήγησε, ερήμην της, στο αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, προξενώντας περισσότερο πόνο παρά προβληματισμό. Τέλος, ενεργοποίησε αντιδράσεις ακραίων κύκλων, που έφτασαν στο σημείο να εκφράζουν απειλές για τη σωματική ακεραιότητα του κοινού, των καλλιτεχνών και των εργαζομένων του Εθνικού Θεάτρου.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, θεωρούμε ότι η συνέχιση της παράστασης θα καλλιεργήσει τη στρεβλή εντύπωση ότι το Εθνικό Θέατρο, αντί να προβάλει τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία και το γόνιμο προβληματισμό, στηρίζει εγκληματίες για πάντα καταδικασμένους στη συνείδηση του ελληνικού λαού.
Για τους παραπάνω λόγους επιλέγουμε να σταματήσουμε τις παραστάσεις του έργου Ισορροπία του Nash, χωρίς επ' ουδενί να παραιτούμαστε από το δικαίωμα, τώρα και στο μέλλον, της ελεύθερης καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως οφείλουμε να κάνουμε ως Εθνικό Θέατρο.
Από την Καλλιτεχνική Διεύθυνση
του Εθνικού Θεάτρου»

Τέλος, η σκηνοθέτις Πηγή Δημητρακοπούλου στην ιστοσελίδα της στο facebook είχε γράψει τα εξής:

«Μου πήρε δυο μέρες για να συνέλθω από την έκπληξη και να μπορέσω να αρθρώσω λόγο. Δυο μέρες "στη δίνη του κυκλώνα" που έβλεπα τη φωτογραφία μου σ' όλα τα δελτία ειδήσεων και δεν το πίστευα, το όνομα μου παντού, ένοιωσα σαν καταζητούμενη.

Μέσα σε μια νύχτα "κέρδισα" όλη τη δημοσιότητα που είχα καταφέρει να αποφύγω στα 20 χρόνια δουλειάς στην τηλεόραση. Νόμισα πως δεν ζω στην Ευρώπη του 2016, αλλά σε κάποια μακρινή χώρα της Ασίας, απ' αυτές που λιθοβολούν τους "ασεβείς".

Ακουσα πολλά, -τα περισσότερα δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα- από πολλούς και διάφορους. Αν και έχω συνηθίσει να μιλάω με τη δουλειά μου, κι όχι με τα λόγια, θα προσπαθήσω να ξεκαθαρίσω ένα -δυο πράγματα απλά και ειλικρινά:

Το Εθνικό θέατρο και οι άνθρωποι του, δεν έχουν καμία ευθύνη για την επιλογή των κειμένων της παράστασης. Η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική μου και την αναλαμβάνω εξ ολοκλήρου. Και είναι προς τιμήν του κ. Λιβαθινού που δεν προσπάθησε να κάνει "προληπτική λογοκρισία" πριν ανεβεί η παράσταση, για να προστατεύσει τον εαυτό του από τον ανηλεή πόλεμο που υφίσταται σήμερα. Το αντίθετο θα ήταν καταδικαστέο, όχι αυτό που έκανε. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τους διευθυντές της Πειραματικής σκηνής. (Δυστυχώς πρέπει να λέμε και τα αυτονόητα.)

Κανείς δεν θα ήθελε ελπίζω να γυρίσουμε στην εποχή της Χούντας, που τα σενάρια και τα θεατρικά κείμενα σφραγίζονταν σε κάθε σελίδα από την επιτροπή Λογοκρισίας. Το ότι δεν "λογοκρίθηκα" όμως, εν έτει 2016, θεωρήθηκε ατόπημα, και το ότι χρησιμοποίησα βιβλίο μέλους μιας οργάνωσης που εξαρθρώθηκε πριν 14 χρόνια, τουλάχιστον "εγκληματικό".

Δεν έχω κάνει τίποτα που να θέλω να απολογηθώ γι αυτό, αντίθετα είμαι περήφανη γιατί με πολλή δουλειά, κόπο, μεράκι και σεβασμό δώσαμε μαζί με όλους τους ηθοποιούς και τους συνεργάτες μου τον καλύτερο μας εαυτό για να βγει με ελάχιστα μέσα -κόστος και χρόνο- μια αξιοπρεπής παράσταση και να "ισορροπήσουμε" σ' ένα τόσο δύσκολο θέμα. Η ίδια η παράσταση είναι η απάντηση μας σε όλα. Το αν τα καταφέραμε ή όχι, μπορούν να το κρίνουν μόνο οι θεατές της, αλλά με κριτήρια καλλιτεχνικά, όχι πολιτικά, ούτε ιδεολογικά.

Σέβομαι απόλυτα τη θλίψη των συγγενών των θυμάτων, είναι οι μόνοι που πραγματικά δικαιούνται να έχουν ενστάσεις, αν και δεν έχουν δει την παράσταση. Ούτε θα τους συνιστούσα να την δουν, το θέμα από μόνο του είναι επώδυνο γι αυτούς. Αυτοί είναι και τα μεγαλύτερα θύματα όλης αυτής της εκρηκτικής δημοσιότητας, γιατί τους ξύπνησε τραγικές μνήμες. Έχω να τους απαντήσω μόνο ότι κανείς δεν "εξαγνίζεται", ούτε "ηρωοποιείται" επειδή καταπατήθηκαν τα δικαιώματα του, αυτό είναι εντελώς διαφορετικό θέμα και δεν αναιρεί τις πράξεις του.

Στους υπόλοιπους, πολιτικούς και δημοσιογράφους που γέμισαν έξαλλοι τα τηλεπαράθυρα έχω να πω το εξής:
Δεν κινδυνεύει πια από κανέναν Σάββα Ξηρό η Δημοκρατία μας κύριοι, αυτός έχει αφοπλιστεί χρόνια τώρα. Κινδυνεύει από πολλά άλλα, πολύ πιο σοβαρά, που τα ξέρουμε καλά όλοι μας, και ένα απ' αυτά, το ελάχιστο, που πρέπει να προασπιζόμαστε καθημερινά, είναι η ελευθερία της έκφρασης. Αν πάλι κάποιοι εκμεταλλεύονται την παράσταση μόνο για να κάνουν "εύκολη" αντιπολίτευση, να ξέρουν ότι το Θέατρο και γενικά ο Πολιτισμός δεν προσφέρονται γι αυτόν τον σκοπό. 'Αλλωστε δεν είναι και το δυνατό τους σημείο, ας "αγωνιστούν" αλλού.»

Θύελλα αντιδράσεων για το ανέβασμα θεατρικού έργου του Σάββα Ξηρού από το Εθνικό Θέατρο

Εθνικό Θέατρο: «Κατεβαίνει» η παράσταση με κείμενα Σάββα Ξηρού