O «Άνθρωπος του Βιτρούβιου», του Ντα Βίντσι, θα πάει στο Λούβρο παρά τις διαμαρτυρίες των Ιταλών

Το Διοικητικό Δικαστήριο της Περιφέρειας της Βενετίας απέρριψε την προσφυγή της πολιτιστικής οργάνωσης Italia Nostra κατά του δανεισμού του περίφημου σχεδίου. Το έργο του Ντα Βίντσι, σύμφωνα με την προσφυγή, δεν έπρεπε να μεταφερθεί στο Λούβρο. Το δικαστήριο, όμως, έκρινε ότι η προσφυγή «στερείται επαρκών στοιχείων». Έτσι, το έργο θα συμπεριληφθεί στη μεγάλη έκθεση για τα 500 χρόνια από το θάνατο του καλλιτέχνη.

Στην απόφασή του, το διοικητικό δικαστικό όργανο κρίνει πως το Ανώτατο Συμβούλιο Μουσείων της Ιταλίας είχε την αρμοδιότητα να δώσει την συγκεκριμένα άδεια, καθώς μάλιστα είχε συμφωνηθεί και από τα αρμόδια διακρατικά όργανα ο δανεισμός. Επίσης το μνημόνιο συνεργασίας που έχουν συνάψει τα δύο υπουργεία δεν εμπίπτει σε διοικητικούς περιορισμούς.

Η προσφυγή υποστήριζε ότι ο «Άνθρωπος του Βιτρούβιου» αποτελεί τμήμα της μόνιμης συλλογής της Πινακοθήκης της Ακαντέμια της Βενετίας. Ως εκ τούτου δεν μπορεί να μεταφερθεί στο εξωτερικό, βάσει του Άρθρου 66 του Κώδικα Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Επιπλέον βάσει των συμπερασμάτων του ελέγχου του ειδικού εργαστηρίου συντήρησης της Πινακοθήκης η κατάσταση του έργου είναι τέτοια που δεν επιτρέπει μία τόσο επικίνδυνη μεταφορά. Τόσο λόγω της κατάστασης του χαρτιού του, όσο και λόγω των άλλων κινδύνων που η δημόσια έκθεσή του εγκυμονεί (κλοπή, επίθεση, ή άλλη καταστροφή).

Ο δανεισμός του σχεδίου συμφωνήθηκε μεταξύ των υπουργών Πολιτισμού των δύο χωρών. Η συμφωνία έγινε στο πλαίσιο συνεργασίας των δύο χωρών για την ανταλλαγή έργων τέχνης που θα εμπλουτίσουν δύο σημαντικές εκθέσεις. Από τη μία αυτή για τα 500 χρόνια από το θάνατο του Ντα Βίντσι στο Λούβρο. Και έπειτα, τις εκδηλώσεις στην Ιταλία το ερχόμενο έτος για τα 500 χρόνια από το θάνατο του άλλου μεγάλου, εκπροσώπου της Ιταλικής Αναγέννησης, Ραφαέλο.

Η μαθηματική τελειότητα του ανθρώπινου σώματος

Ο Άνθρωπος του Βιτρούβιου είναι ένα διάσημο σχέδιο με συνοδευτικές σημειώσεις του Λεονάρντο ντα Βίντσι, που φτιάχτηκε περίπου το 1490 σε ένα από τα ημερολόγιά του. Απεικονίζει μία γυμνή αντρική φιγούρα σε δύο αλληλοκαλυπτόμενες θέσεις, με τα μέλη ανεπτυγμένα και συγχρόνως εγγεγραμμένη σε ένα κύκλο και ένα τετράγωνο.

Το σχέδιο του ντα Βίντσι και το κείμενο συχνά ονομάζονται «Κανόνας των Αναλογιών». Σύμφωνα με τις σημειώσεις του ντα Βίντσι στο συνοδευτικό κείμενο, το σχέδιο έγινε ως μελέτη των αναλογιών του (ανδρικού) ανθρώπινου σώματος, όπως αυτή περιγράφεται σε μια πραγματεία του Ρωμαίου αρχιτέκτονα Βιτρούβιου, που είχε γράψει για το ανθρώπινο σώμα:

* Μια παλάμη έχει πλάτος τεσσάρων δακτύλων.

* Ένα πόδι έχει πλάτος όσο τέσσερις παλάμες.

* Ένας πήχυς έχει πλάτος όσο έξι παλάμες.

* Το ύψος ενός ανθρώπου είναι τέσσερις πήχεις (και άρα 24 παλάμες).

* Ένα βήμα είναι ίσο με τέσσερις πήχεις.

* Το μήκος των χεριών ενός άντρα σε διάταση είναι ίσο με το ύψος του.

* Η απόσταση από τη γραμμή των μαλλιών ως την κορυφή του στήθους είναι το ένα έβδομο του ύψους του άνδρα.

* Η απόσταση από την κορυφή του κεφαλιού ως τις θηλές είναι το ένα τέταρτο του ύψους του.

* Το μέγιστο πλάτος των ώμων είναι το ένα τέταρτο του ύψους του.

* Η απόσταση από τον αγκώνα ως την άκρη του χεριού είναι το ένα πέμπτο του ύψους του άνδρα.

* Η απόσταση από τον αγκώνα ως τη μασχάλη είναι το ένα όγδοο του ύψους του.

* Το μήκος του χεριού είναι ένα δέκατο του ύψους.

* Η απόσταση από την άκρη του πηγουνιού ως την μύτη είναι το ένα τρίτο του μήκους του προσώπου.

* Τέλος, η απόσταση της γραμμής των μαλλιών ως τα φρύδια είναι το ένα τρίτο του μήκους του προσώπου και το μήκος του αυτιού είναι το ένα τρίτο του μήκους του προσώπου.

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι δημιούργησε το σχέδιο βασιζόμενος στο De Architectura 3.1.3 του Βιτρούβιου που έγραφε: «Ο ομφαλός είναι φυσικά τοποθετημένος στο κέντρου του ανθρώπινου σώματος, και, αν σε ένα άνδρα ξαπλωμένο με το πρόσωπο στραμμένο επάνω και τα χέρια και τα πόδια του ανεπτυγμένα, με τον ομφαλό του ως κέντρο εγγράψουμε ένα κύκλο, θα ακουμπήσει τα δάκτυλα των χεριών και τα δάκτυλα των ποδιών του. Δεν γίνεται μόνο μέσω ενός κύκλου, η περιγραφή ενός ανθρώπινου σώματος, όπως φαίνεται τοποθετώντας τον σε ένα τετράγωνο. Μετρώντας από τα πόδια ως στην κορυφή του κεφαλιού, και έπειτα κατά μήκος των χεριών σε πλήρη έκταση, βρίσκουμε την τελευταία μέτρηση ίση με την πρώτη, έτσι γραμμές σε ορθή γωνία μεταξύ τους, περικλείοντας τη φιγούρα, σχηματίζουν ένα τετράγωνο».

Η επαναφορά των ανακαλύψεων των μαθηματικών αναλογιών του ανθρώπινου σώματος το 15ο αιώνα από τον Ντα Βίντσι -και άλλους- θεωρείται ένα από τα μεγάλα επιτεύγματα που οδήγησαν στην Ιταλική Αναγέννηση. Το σχέδιο του ντα Βίντσι συνδυάζει μια προσεκτική ανάγνωση του αρχαίου κειμένου με τις δικές του παρατηρήσεις σε αληθινά ανθρώπινα σώματα.

Κατά το σχεδιασμό του κύκλου και του τετραγώνου πολύ σωστά παρατήρησε ότι το τετράγωνο δεν μπορεί να έχει το ίδιο κέντρο με τον κύκλο, στον ομφαλό, αλλά κάπου χαμηλότερα στην ανατομία. Αυτή η ρύθμιση είναι μια καινοτομία στο σχέδιο του Ντα Βίντσι και το ξεχωρίζει από προγενέστερες απεικονίσεις.