Οι «Ανώνυμες Γυναίκες» της Patty Carroll: Μια φωτογράφος καταρρίπτει το μύθο της αστικής τελειότητας

Συχνά βλέπεις έργα Τέχνης -και οι φωτογραφίες είναι έργα Τέχνης- και απλώς τα παρατηρείς. Κάποιες φορές, όμως, θέλεις να καταλάβεις το κίνητρο του καλλιτέχνη όταν τα δημιούργησε. Όταν ρώτησα την Patty Carroll για τα δικά της κίνητρα στη δημιουργία της σειράς «Ανώνυμες Γυναίκες», μου απάντησε με το παραπάνω απόσπασμα από το «Μάγο του Οζ».

«Πολλές γυναίκες βρίσκονται σε αυτή τη θέση», έσπευσε να εξηγήσει: «Σιωπηρά και με μεγάλη αντοχή ‘διευθύνουν’ ένα σπίτι, μια οικογένεια, δημιουργούν ομορφιά και τάξη από το χάος, αλλά περνούν απαρατήρητες στον έξω κόσμο, από τους ανθρώπους γύρω τους, συχνά ακόμα και από τον ίδιο τους τον εαυτό. Η εμμονή να τελειοποιήσεις το σπίτι σου και την οικογένειά σου, αλλά και την εξωτερική εμφάνισή σου, τελικά κάποιες φορές γίνεται η ίδια σου η ταυτότητα. Το ντεκόρ γύρω μας γίνεται τελικά πιο σημαντικό από μας τους ίδιους και κατά κάποια έννοια μάς καταπίνει».

Η Patty μεγάλωσε σε ένα προάστειο του Σικάγο και η ίδια λέει ότι αυτό διαμόρφωσε τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο: «Τα προάστεια είναι μέρη στα οποία όλοι έχουν μια τέλεια ζωή, ένα τέλειο σπίτι, έναν τέλειο κήπο… Μεγάλωνα την εποχή που η ζωή στα προάστεια είχε εξιδανικευτεί πέρα από κάθε όριο. Το σπίτι ΕΠΡΕΠΕ να είναι τέλειο, σε πλήρη αρμονία, ελεύθερο από τη σκληρή πραγματικότητα της πόλης, ένα μέρος χωρίς έγκλημα ή ακαταστασία, ένα μέρος που οι καναπέδες ταίριαζαν με τις κουρτίνες, ένα μέρος στο οποίο όλοι ήταν «νορμάλ» και τα μικρά σκοτεινά μυστικά παρέμεναν για πάντα μυστικά. Ήταν επίσης η εποχή που «η θέση της γυναίκας ήταν στο σπίτι» και η συσσώρευση αντικειμένων παρέπεμπε σε κοινωνικό στάτους και ευημερία.

Όταν την ακούς, δεν ακούς κάτι που δεν έχεις ζήσει. Και πολλοί το ζουν ακόμα… Αυτός είναι λίγο πολύ ο κόσμος όλων όσων μεγάλωσαν στις δυτικές κοινωνίες μετά τη δεκαετία του ’50. Στον κόσμο της τεχνητής ασφάλειας και ευημερίας, όπου το ντεκόρ έπαιρνε τον πρωταγωνιστικό ρόλο και γινόταν πιο σημαντικό από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές και την πλοκή του «έργου». «Θέλησα να καταρρίψω αυτούς τους μύθους. Για μένα ήταν γελοίο όλο αυτό. Είμαι προϊόν αυτών των προαστείων και αυτό με τρέλανε στην πορεία. Έτσι αποφάσισα να το αποδομήσω φωτογραφικά. Θέλω να αποδομήσω πλήρως αυτή την κλειστοφοβική τελειότητα», λέει.

Θα έλεγε κανείς ότι η Patty Carroll είναι μια γυναίκα καλλιτέχνης «με αποστολή». Έχει πολύ έντονο το συναίσθημα ευθύνης απέναντι στις άλλες γυναίκες, χωρίς να τις αντιμετωπίζει όμως ως θύματα, αλλά περισσότερο σαν ανθρώπους που βρίσκονται σε μια κατάσταση «ύπνωσης» και περιμένουν να ξυπνήσουν, να αποκοπούν από το ντεκόρ της ζωής τους και να δράσουν αυτόνομα.

Η ίδια φωτογραφίζει από τη δεκαετία του ’70 και οι φωτογραφίες της έχουν εκτεθεί σε γκαλερί σε όλον τον κόσμο και έχουν κερδίσει πολλά βραβεία. Η πιο πρόσφατη δουλειά της, «Ανώνυμες Γυναίκες», απαρτίζεται από 4 σειρές στις οποίες πέρα από το θέμα, τις εντυπώσεις κλέβουν και οι εγκαταστάσεις που στήνει κάθε φορά, παίζοντας με τρομερή ικανότητα το ρόλο του σκηνογράφου.

Οι γυναίκες και η πολύ περίπλοκη σχέση τους με το οικιακό τους περιβάλλον και την καθημερινότητα είναι πάντα το ζητούμενο. Και η ίδια ζητάει από το θεατή να μπει στη φωτογραφία και να αναζητήσει τη γυναίκα που είναι κρυμμένη ανάμεσα σε δεκάδες αντικείμενα, ένα σκοτεινό παιχνίδι που κοντράρει με τα εντυπωσιακά χρώματα των φωτογραφιών της.

Σε πολλές περιπτώσεις είναι σχεδόν αδύνατο να διακρίνεις πλέον τη γυναικεία φιγούρα ανάμεσα στα αντικείμενα που την περιβάλλουν. «Χρησιμοποιώ ντεκόρ σε φυσικό μέγεθος και κούκλες στη θέση των γυναικών. Το καμουφλάζ και η ανωνυμία πλησιάζουν το γκροτέσκο στο τέλος, καθώς οι γυναικείες φιγούρες πραγματικά εξαφανίζονται. Η γυναίκα γίνεται το θύμα του σπιτιού της, τα αντικείμενα την νικούν και η ίδια συνθλίβεται κάτω από τα ίδια της τα αποκτήματα και τις εμμονές. Το σπίτι της δεν είναι πλέον ένα ασφαλές καταφύγιο, αλλά μια ζωντανή παγίδα, σαν κινούμενη άμμος», λέει.

Οι φωτογραφίες υπάρχουν συγκεντρωμένες σε ένα βιβλίο του 2017, που εκδόθηκε από τον οίκο Daylight Books, αλλά ταξιδεύουν διαρκώς και σε όλον τον κόσμο, από έκθεση σε έκθεση. Η ίδια λέει ότι «είμαι πολύ χαρούμενη που «φωτογραφίζω ξανά. Δίδασκα για χρόνια φωτογραφία, είναι πολύ ενδιαφέρον, αλλά το στούντιο είναι ο φυσικός μου χώρος».

Οι εμπνεύσεις της, οπτικά, έρχονται από πολλές πηγές: «Οι έγχρωμες ταινίες της δεκαετίας του ’50 και του ’60, περιοδικά ντεκό, κλασική ζωγραφική, βικτωριανή λογοτεχνία, κ.λπ.»

Clothesy from Patty Carroll on Vimeo.

Παρατηρώ ότι με έναν περίεργο τρόπο, οι ακίνητες και αθέατες φιγούρες της είναι σαν να μιλάνε. «Μιλάνε. Και προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή στην ταυτότητα των αθέατων ηρωικών γυναικών που χωρίς να φαίνονται φροντίζουν το σπίτι τους, την οικογένειά τους και πολύ συχνά κάνουν παράλληλα και κάποια καριέρα. Η κάθε φιγούρα δεν είναι μια γυναίκα, αλλά πάρα πολλές. Ανεξάρτητα από την κουλτούρα, το χρώμα, τη φυλή, το παρελθόν τους. Η ‘κουλτούρα’ εξάλλου είναι κοινή στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου: Ο καταναλωτισμός. Πρέπει να επανεξετάσουμε τι σημαίνουν για μας τα αντικείμενα. Αλλά και οι άνθρωποι», καταλήγει.

Τη βρίσκετε, όπως και το έργο της εδώ: pattycarroll.com