ΕΛΣ: κάλεσμα στο γενέθλιο πάρτι του Μάνου Χατζιδάκι που γεννήθηκε σαν σήμερα 93 χρόνια πριν

"Θα είναι Τρίτη 10 το βράδυ απόψε, όταν το πιο ζωντανό και ανήσυχο κομμάτι της μουσικής (και της κοινωνίας), οι σχολικές μπάντες του Schoolwave festival θα "πειράξουν", με όλο το απαιτούμενο θράσος της νεότητας, τραγούδια και μουσικές του" αναφέρει η ΕΛΣ για αυτή τη γιορτή που θα ενώσει γενιές με το λυρισμό του Χατζιδάκι που δεν προλάβαινε να ακούσει μουσική όταν γεννήθηκε γιατί όπως έλεγε ο ίδιος, ευφυής πάντα, "έπρεπε να γνωρίσει την μητέρα του και τον πατέρα του".

"Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια, και ασκήθηκα ιδιαίτερα στο να επιβάλλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες, πράγμα που άλλωστε με ωφέλησε τα μέγιστα σαν έγινα υπάλληλος τα τελευταία χρόνια. Απέφυγα μετά περίσσιας βδελυγμίας ότι τραυμάτιζε το ερωτικό μου αίσθημα και την προσωπική μου ευαισθησία. Έτσι κατάφερα να ολοκληρώσω την τραυματισμένη από την παιδική μου ηλικία προσωπικότητα, καταλήγοντας να πουλώ 'λαχεία στον ουρανό' και προκαλώντας τον σεβασμό των νεωτέρων μου, μια και παρέμεινα ένας γνήσιος Έλληνας και Μεγάλος Ερωτικός" έλεγε ο Χατζιδάκις.

Απόψε το γενέθλιο πάρτι του θα αναδείξει το τζακ ποτ που ήταν για την Ελλάδα του πολιτισμού καθώς με αφορμή τα 93α γενέθλια του η Εθνική Λυρική Σκηνή και το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) παρουσιάζουν αφιέρωμα στη μουσική του σπουδαίου Έλληνα συνθέτη με τη συμμετοχή καταξιωμένων και νεότερων καλλιτεχνών, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, καθώς και στην Αγορά του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, από τις 17.00 το απόγευμα έως τις 23.00 το βράδυ της 23ης Οκτωβρίου 2018.

Ασυμβίβαστος και πρωτοπόρος, εχθρός της σοβαροφάνειας και των παγιωμένων αντιλήψεων, λάτρης της "νεότητας" και της συνεχούς αμφισβήτησης και με όπλο του την ελληνική αλλά και την οικουμενική παιδεία, ο Μάνος Χατζιδάκις συνέδεσε τη λόγια με τη λαϊκή μουσική, δημιουργώντας έτσι έναν "νέο" ήχο, ένα "νέο" τραγούδι, που έχει τις ρίζες του τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση.

Στο βιογραφικό του σημείωμα -σε πρώτο πρόσωπο-, ο Χατζιδάκις, ανέφερε, μεταξύ άλλων: "Μ’ επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το Εργοστάσιο του Φιξ, ο Χαράλαμπος του 'Βυζαντίου', το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ’ όλα τα χρόνια τα κατοπινά. Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ’ απομάκρυναν ύπουλα απ’ τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι’ αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή. Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια".

Το αναλυτικό πρόγραμμα της 23ης Οκτωβρίου

17.00 Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ

Συναυλία με μεταγραφές έργων του Μάνου Χατζιδάκι από το φωνητικό κουαρτέτο "Γιασεμί"

Ένα πρόγραμμα με φωνητικές διασκευές ορχηστικών συνθέσεων από το έργο Το χαμόγελο της Τζοκόντας και μία επιλογή τραγουδιών από το σύνολο του έργου του Μάνου Χατζιδάκι, όπως, μεταξύ άλλων, τα Πέρα στο Θολό Ποτάμι και Περιμπανού. Η προσέγγιση του Κουαρτέτου "Γιασεμί" στο έργο του Μάνου Χατζιδάκι βασίζεται στην ιδέα ότι οι μελωδίες των έργων του έχουν την ιδιότητα να αποτυπώνονται στη μνήμη με τρόπο που ένας μέσος ακροατής χωρίς ιδιαίτερη εκπαίδευση να μπορεί να τις αναπαράξει σιγοτραγουδώντας σπαράγματα από τις ενορχηστρώσεις. Αυτή η ιδιαιτερότητα φαίνεται να έχει υπάρξει καταλυτική στην αποτύπωση του έργου του Χατζιδάκι στην συλλογική μνήμη.

18.00 Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ

Ντόρα Μπακοπούλου, πιανιστικά

Η διακεκριμένη πιανίστα, συνοδοιπόρος και εμβληματική ερμηνεύτρια έργων του Μάνου Χατζιδάκι, ερμηνεύει τα σπουδαία πιανιστικά έργα: Ιονική σουίτα, Ερημιά, Έξι λαϊκές ζωγραφιές.

19.00 Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ

Λυρικοί τραγουδιστές ερμηνεύουν τραγούδια του

Οι πρωταγωνιστές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ερμηνεύουν σπουδαία τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, συνοδεία πιάνου. Συμμετέχουν οι: Βασιλική Καραγιάννη (υψίφωνος), Λυδία Αγγελοπούλου (μεσόφωνος), Σταμάτης Μπερής (τενόρος), Νίκος Στεφάνου (τενόρος), Δημήτρης Πακσόγλου (τενόρος), Δημήτρης Τηλιακός (βαρύτονος), Τάσης Χριστογιαννόπουλος (βαρύτονος), Πέτρος Μαγουλάς (βαθύφωνος).

20.00 Αγορά ΚΠΙΣΝ

Η Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ "ανακαλύπτει" τον Μάνο των παιδιών

H Παιδική Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ερμηνεύει τραγούδια του Μάνου των παιδιών. Από την Εποχή της Μελισσάνθης, έως τον Μεγάλο Ερωτικό και από το Χρυσόψαρο έως τον Γαϊδαράκο, τα τραγούδια του Χατζιδάκι συνομιλούν με την αθωότητα των παιδιών και ταξιδεύουν το μουσικό σύμπαν του Μάνου από γενιά σε γενιά.

20.30 Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ

Η Γιώτα Νέγκα ερμηνεύει τραγούδια του Μάνου

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες λαϊκές φωνές της νεότερης γενιάς, η Γιώτα Νέγκα, κάνει το ντεμπούτο της στο έργο του Μάνου Χατζιδάκι, ερμηνεύοντας τραγούδια από τον κινηματογράφο, το θέατρο και κύκλους τραγουδιών. Από το Φέρτε μου ένα μαντολίνο, έως το Ήσουν παιδί σαν τον Χριστό και από το Ήρθε βοριάς ήρθε νοτιάς, έως την Αθανασία και το Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι, η Γιώτα Νέγκα θα επιχειρήσει να δώσει μια νέα ερμηνεία πάνω στα τραγούδια του Μάνου που όλοι έχουμε σιγοψιθυρίσει.

21.30 Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ

Ο Καπετάν Μιχάλης με τον Διονύση Σούρμπη

Ο διακεκριμένος βαρύτονος της ΕΛΣ Διονύσης Σούρμπης ερμηνεύει έναν από τους πιο σπουδαίους κύκλους τραγουδιών, τον Καπετάν Μιχάλη, που γράφτηκε για τη θεατρική διασκευή του μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη, το οποίο ανέβηκε από το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο το 1966 σε σκηνοθεσία Μάνου Κατράκη. Μετά την εμβληματική πρώτη ερμηνεία του Γιώργου Ρωμανού, ο Διονύσης Σούρμπης δίνει μια νέα πνοή στο έργο

22.00-23.15 Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ

Οι Μπάντες του Schoolwave "πειράζουν" τραγούδια και μουσικές του

"Αυτός ο κοντός και χοντρός κύριος είναι ο σκοτεινός μας ήρωας. Γεννήθηκε πριν 80 χρόνια και δεν πέθανε ποτέ. Συνεχίζει να ξενυχτάει και να κάνει παρέα με αλήτες, ποιητές και άτακτους μαθητές". Αυτό ήταν το σημείωμα που γράφαμε δίπλα στη φωτογραφία του Χατζιδάκι στο αφιέρωμα που είχαμε ετοιμάσει για το πέμπτο τεύχος του περιοδικού Schooligans (Οκτώβριος 2005). Φυσικά οι περισσότεροι από τους αναγνώστες μας, 16χρονα και 17χρονα παιδιά, τον αγνοούσαν. Ήταν μια αφορμή να τον ανακαλύψουν. Όπως αφορμή είναι και τώρα αυτό το αφιέρωμα, όπου συμμετέχουν μαθητικά και φοιτητικά συγκροτήματα από το φεστιβάλ Schoolwave. Λίγους μήνες πριν, τα περισσότερα δεν είχαν ξαναπαίξει Χατζιδάκι. Ορισμένα δεν είχαν καν ακούσει μουσική του. Τον περιείχαν όμως εν αγνοία τους. Και όταν έσκυψαν πάνω από τα τραγούδια του και άρχισαν να τα «πειράζουν», ανακάλυψαν έναν συγγενή. Όσο για το «πείραγμα», όσο ανορθόδοξο και αν ακουστεί, είναι σίγουρο ότι ο ίδιος ο Χατζιδάκις θα το χαιρόταν. Το είχε πει κάποτε και σε ένα ραδιοφωνικό του σχόλιο: “Τα τραγούδια μου διδάσκουν την ανυπακοή” γράφει ο Χρήστος Ιωαννίδης, Υπεύθυνος περιοδικού Schooligans / φεστιβάλ Schoolwave.

Επιπλέον θα υπάρχει ειδική συμμετοχή της Μπάντας του Πολεμικού Ναυτικού, σε μουσική διεύθυνση Γιώργου Τσιλιμπάρη, σε ώρα και χώρο που δεν θα ανακοινωθεί εκ των προτέρων. Για προεγγραφές στην ιστοσελίδα της ΕΛΣ.

To αφιέρωμα πραγματοποιείται με ελεύθερη είσοδο, με αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Η σοφία στα λόγια του

"Γεννήθηκα στις 23 Οκτωβρίου 1925...

Πρέπει να πω ότι δεν μ’ αρέσει η αναμνησιολογία, την απεχθάνομαι. Νοσταλγώ μόνο δυο περιόδους της ζωής μου, όταν ήμουν και στις δυο περιπτώσεις ένα άγνωστο πρόσωπο και το στοιχείο της εξαφάνισής μου ήταν εντελώς ισοβαρές με την παρουσία μου. Απορείτε που νοσταλγώ την ανωνυμία και όχι έναν έρωτα; Δεν συμφιλιώθηκα ποτέ με τη διασημότητα. Όταν είμαι με κόσμο, είμαι αμήχανος. Κάθε φορά νιώθω έναν μικρό πανικό που απλώς έχω τη δύναμη να μεταμφιέζω. Δεν υπερβάλλω που σας λέω πως μόνο οι δυο περίοδοι της ανωνυμίας μου ήταν οι κορυφώσεις της ζωής μου. Αυτές οι εποχές είναι οι μόνες στιγμές που μπορώ να νοσταλγήσω. Όλες τις άλλες σάς τις χαρίζω.

Και γιατί να νοσταλγώ έναν έρωτα, όταν ερωτευμένος είμαι πάντα; Μπορεί ίσως κάποιος να χαθεί ακόμα και μέσα σ’ αυτό το διαμέρισμα, και εύχομαι να αποκτήσω μια τέτοια δύναμη που να εξαφανίσει το εγώ μου, που μεγαλώνει μαζί με τα χρόνια, κι η ωριμότητα προσπαθεί να εξαφανιστεί, ξαναγράφοντας τη μουσική και όλες τις διαμεσολαβήσεις του ονείρου, διαλύοντάς τα όλα αλλά κυρίως τον εγωισμό, την πιο μεγάλη ασθένεια που μας κρατάει δεμένους στη γη, όταν προορισμός μας είναι να πετάξουμε.

Ναι, επιθυμώ την εξαφάνισή μου. Φαίνεται."

"Είμαι ο Λαχειοπώλης τ’ ουρανού και μοιράζω αριθμούς σε ξωτικά κι αγγέλους. Σκόρπισα τα λαχεία μου στους γαλαξίες και στο άπειρο. Έτσι δε θά ‘ναι δυνατόν κανείς να ξαναδημιουργήσει, να πράξει το καλό που λεν ή το κακό. Σπατάλη η απόφασή μου, μα ο κόσμος πάει για να χαθεί.

Σκορπίστε τα λαχεία σας όπου μπορέσετε κι όπου βρείτε, μην τ’ αφήσετε κέρδος για τους πολλούς. Για να μας φοβούνται. Εμάς τους ποιητές, εμάς που τα χέρια μας την ώρα του ύπνου ζωγραφίζουν ελεύθερα τους ανέμους, με χρώματα και με σχηματισμούς πτηνών, και που μας τοποθετούν παντοτινά μες στους αιώνες, με την αθάνατη μορφή του Λαχειοπώλη τ’ ουρανού."

"Αν θα γινόμουν πρωθυπουργός...

Να κάτι που ποτέ μου δεν θέλησα, όπως ποτέ μου δεν θέλησα αυτοκίνητο. Όμως μια που μου θέσατε το ερώτημα, είναι επόμενο την πρωθυπουργία να την βλέπω ερασιτεχνικά, και για να εξηγηθώ. Πολλά είναι αυτά που με ενοχλούν και είναι φυσικό να δω την υποθετική μου πρωθυπουργική θέση ως ευκαιρία ν’ απαλλαγώ μια και καλή από δαύτα.

Ποια είναι αυτά που με ενοχλούν; Πρώτα απ’ όλα η αντιπολίτευση. Η οποιαδήποτε αντιπολίτευση. Θα μ’ ενοχλούσε όποιος είχε αντίθετη γνώμη από μένα. Λοιπόν θα την καταργούσα. Ο Τύπος που δεν θα συμφωνούσε μαζί μου; –θα τον έκλεινα.

Επίσης, να τρία πράγματα που θα καταργούσα, θα καταδίωκα με κάθε μέσον και τέλος θα τα έκλεινα οριστικά: τα Κατηχητικά Σχολεία, τα εβδομαδιαία λαϊκά περιοδικά και τα σφαιριστήρια. Μέχρι σήμερα δεν κατάλαβα τη χρησιμότητά τους και την ανάγκη στο να υπάρχουν.

Και τα τρία αυτά εκμαυλίζουν την ενότητα και προετοιμάζουν άχρηστους κι άρρωστους κι ενοχλητικούς, πολλές φορές, Νεοέλληνες. Τι άλλο; Θα καταργούσα το Ι.Κ.Α. και το γραφείο ευρέσεως εργασίας. Γιατί ούτε το ένα ασφαλίζει ούτε το άλλο βρίσκει δουλειά σ’ αυτούς που δεν έχουν.

Τέλος για τη μουσική δεν θα ’κανα τίποτα απολύτως. Θα την άφηνα στα χάλια που θα είχε, μια και εγώ δεν θα είχα καιρό να γράψω. Έτσι ο κόσμος αγανακτισμένος για τα κακά που θα του στερούσα και για τα χάλια στα οποία θα κατέληγε η μουσική στον τόπο μας, θα μ’ έβγαζε διά της βίας από Πρωθυπουργό και πάλι διά της βίας θα με ξανάκανε μουσικό.

Όμως ολ’ αυτά δεν πρόκειται να συμβούν κι έτσι πολλοί θα εξακολουθούν να νομίζουν ότι κακώς γράφω μουσική και δεν έγινα Πρωθυπουργός.

Μάνος Χατζιδάκις, Αθήνα, 10 Μαρτίου 1961".

"Δύο είναι οι εχθροί της πολιτικής και του πολιτισμού: ο λαϊκισμός και ο ελιτισμός".

"Μερικοί κύριοι νομίζουν ότι είμαστε συνάδελφοι".

"Όταν συνηθίζεις το τέρας, αρχίζεις να του μοιάζεις. Δυστυχώς συνηθίσαμε το πρόσωπο του τέρατος".

"Λένε πως οι καλλιτέχνες είναι είτε κομμουνιστές είτε ομοφυλόφιλοι. Εγώ πάντως δεν είμαι κομμουνιστής..."

"Ό,τι έχω ιερό: Να περιφρονώ τις συνήθειες των πολλών, τη λογική του κράτους και την ‘ηθική’ των συγγενών μου. Να αγαπώ με πάθος τους κυνηγημένους, τους ανορθόδοξους και τους αναθεωρητές".

"Ποτέ δεν πρόκειται να τελειώσει η ανθρώπινη περιπέτεια αλλά και η ανθρώπινη ευπιστία. Πάντα ο άνθρωπος θα πιστεύει πως τα όνειρά του θα δικαιωθούν. Αλλά και πάντα θα αγνοεί πως ο ίδιος καταστρέφει τα όνειρά του με το να ξυπνά κάθε πρωί. Κάθε πρωί κι όχι για πάντα, μια και μόνη φορά".

"Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει: Πάντα μ’ απασχολούσε το γνωστό εμβατήριο όσες φορές τ’ άκουγα. Έλεγα μέσα μου, τι άραγες εννοεί; Σκέφτηκα, σαν κάτι να φωτίστηκε μέσα μου, εφόσον η Ελλάδα δεν πεθαίνει ποτέ, πάει να πει πως και ποτέ δεν θα αναστηθεί".