Σαμοθράκη: τα μυστήρια αποκάλυπτονται στο Ιερό των Μεγάλων Θεών

Όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, «η αμερικανική αποστολή επανέλαβε φέτος τις ανασκαφές για πρώτη φορά μετά από εικοσιδύο έτη, στο πλαίσιο ενός νέου πενταετούς ερευνητικού προγράμματος, η εκτέλεση του οποίου εγκρίθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και εποπτεύεται από την εφορεία αρχαιοτήτων Έβρου».

Η έρευνά του Ιερού των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη, το οποίο γνώρισε μεγάλη ακμή από το τέλος του 4ου έως και τον 2ο αιώνα π.Χ., προσφέρει μία εξαιρετική αν και φευγαλέα εικόνα του σημαντικού ρόλου της μυστηριακής αυτής λατρείας στην ελληνιστική εποχή, σύμφωνα με το ΥΠΠΟΑ.

Όσο για τις φετινές έρευνες, αυτές «επικεντρώθηκαν στα μνημεία του δυτικού τμήματος του Ιερού των Μεγάλων θεών που βρίσκονταν γύρω από το μνημείο της περίφημης Φτερωτής Νίκης της Σαμοθράκης: τη Στοά, τον Περίβολο της Νίκης και το Θέατρο. Η ανασκαφή στο Θέατρο επέτρεψε να εντοπιστούν εκ νέου ορισμένα αρχιτεκτονικά στοιχεία που είχαν έρθει στο φως στη διάρκεια της γαλλοτσεχικής ανασκαφής το 1923, όπως τα ίχνη που καθορίζουν α) την περίμετρο της ορχήστρας, β) οκτώ σειρές εδωλίων, γ) τέσσερις κλίμακες και δ) τη θέση του διαζώματος. Εντοπίστηκαν, επίσης, τμήματα εδωλίων από ζωηρό κόκκινο ρυόλιθο και λευκό ασβεστόλιθο και τα κατάλοιπα ενός μεγάλου πήλινου αγωγού διαμέτρου περίπου 0,25 μ., ο οποίος έτρεχε κάτω από το δάπεδο του διαζώματος», αναφέρει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ.

Η Στοά και τα μνημεία της

Η επιστημονική ομάδα εργάστηκε παράλληλα για τη δημοσίευση της αρχιτεκτονικής της Στοάς και των μνημείων που πλαισίωναν το άνδηρό της.

«Η Στοά διακρίνεται τόσο για την κλίμακά της, περίπου 104 μ. σε μήκος, όσο και για το υλικό της, επειδή είναι το μόνο μεγάλο μνημείο του Ιερού που έχει κατασκευαστεί αποκλειστικά από τοπικό ασβεστόλιθο προερχόμενο από το λατομείο του Ακρωτηρίου κοντά στη σημερινή Καμαριώτισσα», αναφέρει η ανακοίνωση, που μεταξύ άλλων συμπληρώνει ότι «το κτήριο, μολονότι ούτε ένας λίθος πάνω από την κρηπίδα του δεν διασώζεται στη αρχική του θέση, έχει να επιδείξει ένα πλήθος αρχιτεκτονικών στοιχείων: έως σήμερα έχουν βρεθεί περισσότερα από 1.700 ασβεστολιθικά αρχιτεκτονικά μέλη, 1.000 πήλινα θραύσματα από το σύστημα της στέγης και πολυάριθμα θραύσματα κονιαμάτων από τη διακόσμηση των εσωτερικών τοίχων. Προσεκτικές μετρήσεις έδειξαν ότι η κρηπίδα στο σύνολό της είχε μία σταθερή κλίση 1:100 από νότια προς βόρεια. Η κλίση αυτή ήταν σκόπιμη και για τη διευθέτησή της έγιναν τροποποιήσεις στην κιονοστοιχία και στον βόρειο θριγκό».

«Το άνδηρο που περιέβαλλε τη Στοά», συνεχίζει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, «αποτελούσε ένα εξαιρετικό τόπο έκθεσης αναθημάτων μεγάλης κλίμακας, τα οποία πλαισίωναν τη Στοά σε εντυπωσιακή διάταξη. Το Μνημείο της Νίκης της Σαμοθράκης ήταν αναμφίβολα το πιο επιβλητικό απ' αυτά. Το σύνολο των αρχιτεκτονικών καταλοίπων, που χαρακτηρίζεται από μεγάλη αποσπασματικότητα, δείχνει ότι, εκτός του δωρικού κίονα με το μνημείο του Φιλίππου Ε΄, στο άνδηρο υπήρχαν επίσης ένα μνημείο σε ιωνικό κίονα, αρκετά μνημεία σε ορθοστάτες, ίσως ένα μνημείο σε πεσσό και πολλά μικρότερα μνημεία κατασκευασμένα από διάφορους τύπους μαρμάρου».

Τέλος συνεχίστηκαν οι εργασίες «για την περαιτέρω ανάπτυξη ενός τρισδιάστατου ψηφιακού μοντέλου του Ιερού, ενώ αντικείμενα μελέτης αποτέλεσαν η μετρολογία της αρχιτεκτονικής της Σαμοθράκης, η πετρογραφική ανάλυση τοπικών λίθων που χρησιμοποιήθηκαν στη αρχιτεκτονική του Ιερού και τα ευρήματα που προέρχονται από την ανασκαφή της Στοάς στη δεκαετία του '60» αναφέρει το ΥΠΠΟΑ.

Την διεύθυνση ερευνών έχει η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Emory στην Atlanta, B. D. Wescoat.

Η μυστηριακή Σαμοθράκη

Η Σαμοθράκη βρίσκεται στο Θρακικό Πέλαγος, στο Βορειοανατολικό τμήμα του Αιγαίου μεταξύ της Λήμνου, Ίμβρου και Θάσου. Απέχει 24 ναυτικά μίλια από την Αλεξανδρούπολη. Η επιφάνεια του νησιού είναι 178 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ η υψηλότερη κορυφή του έχει υψόμετρο 1.611 μέτρα.

Μέσω του λιμανιού της Καμαριώτισσας η Σαμοθράκη συνδέεται ακτοπλοϊκά κυρίως με την Αλεξανδρούπολη και δευτερευόντως με την Καβάλα, το Λαύριο καθώς και με άλλα νησιά του Αιγαίου.

Η οικονομία της Σαμοθράκης βασίζεται επί το πλείστον στον τουρισμό και την αλιεία.

Το όνομα του νησιού έγινε διάσημο και λόγω του αγάλματος της πτερωτής Νίκης (Νίκη της Σαμοθράκης), που βρίσκεται σήμερα στο Λούβρο των Παρισίων και χρονολογείται από το 220-190 π.Χ.

Εικάζεται ότι το άγαλμα ήταν ανάθημα των Ροδίων στους Μεγάλους Θεούς για κάποια θαλάσσια νίκη και ανακαλύφθηκε τεμαχισμένο σε 118 κομμάτια, διάσπαρτα στην περιοχή του ιερού τους, το 1863 από το Γάλλο αρχαιολόγο Charles Champoiseau.

Στην αρχαιότητα, στο νησί λάμβαναν χώρα τα Καβείρια Μυστήρια, αποκρυφιστικές τελετές που το περιεχόμενο τους δεν έχει διαλευκανθεί απόλυτα μέχρι σήμερα.