Μεταβιβάσεις μνημείων: Ο σάλος, οι διευκρινίσεις και η ανάγκη προστασίας τους στο μέλλον

Την ανάγκη τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι να προστατευθούν στο διηνεκές από ενδεχόμενη μεταβίβαση της κυριότητας ή της διαχείρισής τους στο μέλλον, επισημαίνει η πρόεδρος του ΔΣ του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων Σταματία Μαρκέτου, έπειτα και από τον σάλο που προκλήθηκε από την απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής για την εκχώρηση στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας, ακινήτων μεταξύ των οποίων μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι. Το υπουργείο Οικονομικών διευκρινίζει πως οι αρχαιολογικοί χώροι όπως και περιοχές Natura, αιγιαλοί, παραλίες κ.α. εμπίπτουν στις εξαιρέσεις του σχετικού νόμου και η μεταβίβασή τους είναι αντίθετη στις κείμενες διατάξεις. Δεν τίθεται θέμα μεταβίβασης αρχαιολογικών χώρων, ξεκαθαρίζει και η ΕΕΣΥΠ, σε γραπτή της απάντησή της προς το CNN Greece, ενώ θέση στο θέμα πήρε και το υπουργείο Πολιτισμού τονίζοντας σε ανακοίνωσή του πως τα μνημεία, τα μουσεία, οι αρχαιολογικοί χώροι, οι ιστορικοί τόποι, η πολιτιστική κληρονομιά εν γένει δεν παραχωρούνται και δεν υπάγονται σε καθεστώς συναλλαγής.

Μιλώντας στο CNN Greece η κα Μαρκέτου χαρακτήρισε ως «ένα καλό βήμα» τις διευκρινήσεις και τη διαβεβαίωση από την πλευρά του υπουργείου Οικονομικών ότι δεν πρόκειται να μεταβιβαστούν ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, τονίζοντας πάντως το πόσο σημαντικό είναι τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι να προστατευθούν, όχι μόνο τώρα, αλλά και για τις επόμενες γενιές. «Σύμφωνα με το Σύνταγμα είναι αδιαπραγμάτευτα, μη μεταβιβάσιμα, αναπαλλοτρίωτα και ακατάσχετα», τόνισε.

Σημείωσε πως ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων αναμένει να σταλεί στις αρμόδιες υπηρεσιακές μονάδες του υπουργείου Πολιτισμού και στις κατά τόπους περιφερειακές υπηρεσίες η επίμαχη λίστα, προκειμένου να εξεταστούν ένα προς ένα τα ακίνητα που περιλαμβάνονται σε αυτήν, ώστε στη συνέχεια να ζητήσει την έκδοση υπουργικής απόφασης για την εξαίρεσή τους από τις διαδικασίες μεταβίβασης, όχι μόνο στην παρούσα φάση, αλλά και μελλοντικά.

Εξηγεί πως αν και στην παράγραφο 4 του άρθρου 196 του νόμου 4389/16 αναφέρεται ότι οι αρχαιολογικοί χώροι μαζί με τις περιοχές Natura, τις περιοχές Ramsar, τις δασικές εκτάσεις εξαιρούνται, στην επόμενη παράγραφο αναφέρεται πως η Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου, εξακολουθεί να διαχειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία που εξαιρούνται. «Τώρα το διαψεύδουν, και αυτό είναι πολύ ευχάριστο, είναι ένα καλό βήμα», σημείωσε.

Εξέφρασε μάλιστα και την προσωπική της ανησυχία γιατί, όπως είπε, στο επίμαχο άρθρο αναφέρεται πως σε περίπτωση που ένα μέρος του ακινήτου δεν εμπίπτει σε κάποια από τις εξαιρέσεις (πχ ο κήπος ενός μουσείου), αφήνεται ανοιχτό «παράθυρο» για τη μεταβίβασή του στην ΕΤΑΔ. Ακόμη ένα «παράθυρο» σύμφωνα με την κα Μαρκέτου, είναι το γεγονός ότι περιουσιακά στοιχεία τα οποία ανήκουν κατά κυριότητα στο ελληνικό δημόσιο, δύνανται να μεταβιβαστούν στην ΕΤΑΔ με απόφαση του υπουργού Οικονομικών. Πάντως η ίδια ξεκαθάρισε πως ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων «ποτέ δεν έχει επιτρέψει να κινδυνεύσουν μνημεία και ούτε τώρα πρόκειται».

Υπενθυμίζεται πως το επίμαχο ΦΕΚ για την μεταβίβαση ακινήτων στην ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε. με απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής, δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιούνιο, όμως η αντίδραση και η κινητοποίηση έγιναν αυτή την εβδομάδα, με αφορμή τη δημοσιοποίηση καταλόγου των μνημείων που υπάγονται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων.

Τα ενετικά νεώρια και μέρος του λιμανιού, Χανιά, 1909

Ακολούθησε το ηχηρό «όχι» από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, που με ανακοίνωσή του ζητούσε «την άμεση εξαίρεση μεταβίβασης της κυριότητας και διαχείρισης των μνημείων των Χανίων και άλλων περιοχών της χώρας που περιλαμβάνονται στον μακρύ κατάλογο των 10.119 ακινήτων προς μεταβίβαση στην ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου ΑΕ)», καθώς και «την ενημέρωση των αρμόδιων υπηρεσιακών μονάδων και των κατά τόπους Περιφερειακών Υπηρεσιών σχετικά με τα ακίνητα που έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο της ΕΤΑΔ ΑΕ».

ΕΕΣΥΠ: Δεν τίθεται θέμα μεταβίβασης αρχαιολογικών χώρων

Τη δική της απάντηση στα δημοσιεύματα που μιλούν για μεταβίβαση αρχαιολογικών χώρων σε αυτή, έδωσε η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας με την οποία επικοινώνησε το CNN Greece. Στην γραπτή απάντηση της εταιρείας στο αίτημά μας για σχόλιο, διευκρινίζεται πως «η επιλογή των 10.119 ακινήτων έγινε από ένα χαρτοφυλάκιο 177.892 ακινήτων που στο Εθνικό Κτηματολόγιο έχει δηλωθεί ως φορέας ιδιοκτησίας το Ελληνικό Δημόσιο ή φορείς αυτού. Bάσει των διαθέσιμων πληροφοριών στις βάσεις δεδομένων, όπως αυτά δόθηκαν από το Εθνικό Κτηματολόγιο μέσω της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας (ΓΓΔΠ), καθορίστηκαν κριτήρια αποκλεισμού, προκειμένου να αποκλειστούν ακίνητα που εμφανίζουν περιορισμούς, οι οποίοι τα καθιστούν ακατάλληλα για μεταβίβαση και οποιαδήποτε αξιοποίηση».

Στην απάντηση επισημαίνεται επίσης, πως λόγω του ότι τα διαθέσιμα στοιχεία και οι πληροφορίες σε κάποιες περιπτώσεις είναι ελλιπή ή ανεπαρκώς επικαιροποιημένα με πλήρη και ακριβή στοιχεία, τέθηκε ως προυπόθεση να γίνουν όλοι οι απαιτούμενοι επανέλεγχοι, ώστε να διασφαλισθεί ποια ακίνητα μπορούν να μεταβιβασθούν στην ΕΤΑΔ και ποια όχι.

Η ΕΕΣΥΠ σημειώνει ακόμη πως δεν έχει ολοκληρωθεί το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο και ως εκ τούτου δεν υπάρχει διαθέσιμη η σχετική πληροφορία στο Εθνικό Κτηματολόγιο. Συνεπώς, προστίθεται, είναι πιθανό ορισμένα από αυτά τα ακίνητα κατά την προβλεπόμενη διαδικασία επανελέγχου, να εμπίπτουν σε αρχαιολογικές διατάξεις, οπότε και θα εξαιρεθούν εκ του νόμου από οποιαδήποτε μεταβίβαση.

Ξεκαθαρίζεται τέλος πως «όπως ρητά αναφέρεται στο νόμο, εάν πρόκειται για αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και για άλλες κατηγορίες που ανήκουν στις εξαιρέσεις της παρ. 4 του άρθρου 196 του ν. 4389/2016, δεν τίθεται θέμα μεταβίβασης. Το ΦΕΚ που εκδόθηκε για την μεταβίβαση των ακινήτων περιέχει ρητά αυτή την επιφύλαξη και επομένως δεν τίθεται θέμα μεταβίβασης».

Διευκρινίσεις από το υπουργείο Οικονομικών

«Καμία μεταφορά ακινήτου δεν συντελείται εάν συντρέχει περίπτωση της παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016. Οτιδήποτε άλλο διακινείται ή τάχα “αποκαλύπτεται” ουδεμία σχέση έχει με την πραγματικότητα», τονίζει σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Οικονομικών, σχολιάζοντας δημοσιεύματα τα οποία «συνάγουν με τρόπο αυθαίρετο ότι εκχωρούνται “εν κρυπτώ” “δημόσιοι χώροι, κτήρια, πλατείες, αλσύλλια, περιουσίες ιδιωτών κλπ.” στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ)».

Το υπουργείο διευκρινίζει στην ανακοίνωσή του ότι «από τη μεταβίβαση εξαιρούνται όσα τυχόν από τα ανωτέρω ακίνητα εμπίπτουν στις εξαιρέσεις της παρ. 4 του άρθρου 196 του ν. 4389/2016 ή, γενικά, η μεταβίβαση τους είναι αντίθετη στις κείμενες διατάξεις.

Αυτές οι εξαιρέσεις είναι:

α. Αιγιαλοί, παραλίες και παρόχθιες εκτάσεις, υδρότοποι,

β. περιοχές Ramsar,

γ. περιοχές Natura,

δ. αρχαιολογικοί χώροι,

ε. αμιγώς δασικές εκτάσεις, και λοιπά πράγματα εκτός συναλλαγής. (Όπως πλατείες, πεζοδρόμια , δρόμοι, γιαλοί, λιμάνια, όρμοι, λίμνες , κλπ, καθώς και όλα τα κοινόχρηστα, δλδ όλα όσα είναι προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημόσιων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών)»

ΥΠΠΟ: Δεν παραχωρούνται ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος

Η σχετική Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ 0004586 ΕΞ 2018-ΦΕΚ Β΄2320/2018) και η παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016 διασφαλίζουν ότι τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν παραχωρούνται στην ΕΤΑΔ Α.Ε., τονίζει σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Στην ίδια ανακοίνωση διευκρινίζεται ότι για τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν τυγχάνει εφαρμογής η παράγραφος 5 του άρθρου 196 του ν.4389/2016 σχετικά με τη διατήρηση του καθεστώτος διαχείρισης από την ΕΤΑΔ, γιατί αυτή αφορά αποκλειστικά σε ακίνητα τα οποία ήδη διαχειριζόταν η ΕΤΑΔ πριν από την ψήφιση του συγκεκριμένου νόμου.

«Τα μνημεία, τα μουσεία, οι αρχαιολογικοί χώροι, οι ιστορικοί τόποι, η πολιτιστική κληρονομιά εν γένει δεν παραχωρούνται και δεν υπάγονται σε καθεστώς συναλλαγής. Στο πλαίσιο αυτό, η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί αποκλειστική και αδιαπραγμάτευτη αρμοδιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού», καταλήγει η ανακοίνωση.