20ο Φεστιβάλ Nτοκιμαντέρ: ο Ζαν Μισέλ Μπασκιά & άλλοι ήρωες της Σάρα Ντράιβερ

Στο ντοκιμαντέρ της πρωταγωνιστεί το πηγαίο, ανεξάντλητο ταλέντο του ζωγράφου Ζαν Μισέλ Μπασκιά, ο οποίος αν και έφυγε από τη ζωή μόλις στα 27 του το 1988, πρόλαβε να αφήσει πίσω του σπουδαίο έργο.

Με αφορμή ένα σύντομο απόσπασμα του φιλμ που προβλήθηκε στην αρχή της εκδήλωσης, η Ντράιβερ αποκάλυψε ότι η φίλη του Μπασκιά, Αλέξις Άντλερ, η οποία επίσης ήταν παρούσα στη συζήτηση, υπήρξε η αιτία που γυρίστηκε η συγκεκριμένη ταινία.

"Ο Ζαν Μισέλ είχε ζήσει για μήνες στο σπίτι της Αλέξις μεταξύ 1979 και 1980. Πρόσφατα η Αλέξις ανακάλυψε ξανά, ψάχνοντας στο αρχείο της, έργα του -τόσο ζωγραφικά όσο και γραπτά-, μεταξύ των οποίων ένα δικό του τετράδιο, ένα κουτί γεμάτο φορέματά της ζωγραφισμένα από τον ίδιο, αλλά και φωτογραφίες του που είχε τραβήξει εκείνη. Όταν, λοιπόν, είδα όλα αυτά σκέφτηκα: ‘’Θεέ μου, αυτό είναι ένα παράθυρο στο πώς ξεκίνησε ο Ζαν Μισέλ ως καλλιτέχνης! Αυτό με ώθησε να αποφασίσω να κάνω την ταινία. Όλοι γνωρίζουμε μία ιστορία για τον Μπασκιά, την καλλιτεχνική πορεία του, την αναγνώριση, τη φήμη και τελικά τον τραγικό θάνατό του. Όμως εγώ ήθελα να αφηγηθώ μιαν άλλη ιστορία, το πώς ανακαλύπτει τον εαυτό του ως καλλιτέχνη. Κι αυτό γίνεται ακριβώς αυτήν την εποχή που εξελίσσεται το φιλμ, λίγο πριν γίνει διάσημος".

"Όταν είδα το υλικό σκέφτηκα ότι δεν είναι μόνο ένα παράθυρο στην τέχνη του Ζαν Μισέλ, αλλά και στη Νέα Υόρκη εκείνης της περιόδου" λέει η Σάρα Ντράιβερ. "Η Νέα Υόρκη ήταν μια πόλη όπου κανείς δεν ήθελε να μείνει τότε. Εμείς είχαμε μια κοινότητα καλλιτεχνών, οργανικά δεμένη, εν μέρει εξαιτίας και του κινδύνου που υπήρχε. Η πόλη έμοιαζε σαν μια παιδική χαρά χωρίς κανόνες, όπου ακόμη και οι αστυνομικοί ένιωθαν φόβο. Έπειτα, υπήρχαν και τα ναρκωτικά. Στις αρχές του ’80 αρχίσαμε να χάνουμε φίλους από τα ναρκωτικά που μέχρι τότε ανάμεσα στους καλλιτέχνες ήταν απενοχοποιημένα. Αυτή η κοινότητα καλλιτεχνών ήταν μικρή, όλοι γνωριζόμασταν. Τον θυμάμαι πολύ καθαρά τον Ζαν Μισέλ, τον συναντούσα συνεχώς στους δρόμους, πάντα έκανε περίεργα πράγματα με τα μαλλιά του, με τα ρούχα του, ξεχώριζε. Θυμάμαι όταν γυρίζαμε μαζί με τον Τζιμ Τζάρμους το φιλμ Διακοπές διαρκείας, ο Ζαν Μισέλ ήταν εκεί. Συχνά κοιμόταν στο πάτωμα κι έπρεπε να τον ξυπνήσουμε για να συνεχίσουμε το γύρισμα".

"Κάθε μορφή τέχνης -ζωγραφική, λογοτεχνία, φωτογραφία, σινεμά, περφόρμανς, μουσική, χορός, γονιμοποιούσε την άλλη τότε. Όλοι μας προσπαθούσαμε να πρωτοπορήσουμε, όλοι μας προσπαθούσαμε να γίνουμε ποιητές και είχαμε μεταξύ μας μία τρομερή αίσθηση κοινότητας και αλληλεγγύης" πρόσθεσε.

"Ήθελα να τον απεικονίσω κάπως σαν... φάντασμα. Φυσικά δεν υπήρχε κάτι σαν ηχητικό ντοκουμέντο και ο Ζαν Μισέλ δεν ήταν το επίκεντρο εκείνης της εποχής. Ήθελα όμως να κάνω ένα πορτρέτο του με απόλυτο σεβασμό στον ίδιο. Αυτός ήταν ο στόχος μου από την αρχή ως το τέλος" είπε η Ντράιβερ που αφήνει τον Μπασκιά να υπάρχει στο έργο της μέσα από εικόνες και φωτογραφίες, όχι όμως και ηχητικό απόσπασμα.


Στη συζήτηση στα πλαίσια του Φεστιβάλ η Ντράιβερ αναφέρθηκε στις ταινίες που επέλεξε να δούμε στο 20ό ΦΝΘ, ανάμεσα τους και το Πατρίδα / Native Land, το πρώτο κοινωνικό ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε στην Αμερική το 1942 και αναφέρεται στην άνοδο του φασισμού. "Η φωτογραφία είναι καταπληκτική και το μήνυμα του πιο επίκαιρο σήμερα από ποτέ" υπογράμμισε η Ντράιβερ.

Στον επίλογο της η Ντράιβερ έδωσε κάποιες μικρές συμβουλές ζωής για νέους καλλιτέχνες. "Αφήστε τα κινητά και τα σόσιαλ μίντια στην άκρη και βγείτε έξω, γνωριστείτε μεταξύ σας, συγκροτήστε κοινότητες, αναπτύξτε σχέσεις, κάντε εκθέσεις, αναζητήστε φεστιβάλ για να παρουσιάσετε το έργο σας. Μόνο έτσι υπάρχει ελπίδα".

Η ταινιοθήκη της Σάρα Ντράιβερ

@ArisRammos/facebook.com/filmfestival.gr

Scenes from the Life of Andy Warhol: Friendships and Intersections του Γιόνας Μέκας (1982)

Ο Άντι Γουόρχολ και η μυθολογία του αποθεώνονται μέσα από μια καταιγιστική συρραφή χαρακτηριστικών καρέ από τη ζωή του. Χωρίς λόγια, αλλά με την απίθανη μουσική των Velvet Underground.

Thelonious Monk: Straight, No Chaser της Σάρλοτ Ζβέριν (1988)

Ο μάγος της τζαζ Τελόνιους Μονκ πρωταγωνιστεί σε ένα ντοκιμαντέρ το οποίο μέσα από σπανιότατο υλικό αποκαλύπτει το μεγαλείο του ταλέντου του, την άνοδο αλλά και την πτώση του.

The Twist του Ρον Μαν (1992)

Ροκ εν ρολ, τουίστ και ατελείωτος χορός. Με επίκεντρο το τουίστ, το φιλμ καταγράφει ένα εκρηκτικό ποπ φαινόμενο, φιλοξενώντας συνεντεύξεις θρυλικών μουσικών όπως οι Τσάμπι Τσέκερ, Φρανκ Αβαλον, Φατς Ντόμινο, κ.ά.

The Land of Look Behind του Αλαν Γκρίνμπεργκ (1982)

Εμβληματική ταινία για τους ρασταφάρι, τη ρέγκε και την Τζαμάικα, για την οποία ο Βέρνερ Χέρτζογκ είπε «αυτό το φιλμ καταφέρνει πράγματα που δεν είχαμε ξαναδεί ποτέ στην ιστορία του σινεμά».

Native Land των Λίο Χόρβιτς και Πολ Στραντ (1942)

Καθηλωτικό δραματοποιημένο ντοκουμέντο που εκθέτει την καταπίεση των ελευθεριών του λαού της Αμερικής. Οι σκηνοθέτες, στρατευμένοι αριστεροί, καθώς και ο αφηγητής - ο αφροαμερικανός ακτιβιστής Πολ Ρόμπεσον - υπήρξαν θύματα της λίστας Μακάρθι.

Atomic Cafe των Κέβιν Ράφερτι, Τζέιν Λόαντερ και Πιρς Ράφερτι (1982)

Κλασικό και εντελώς αντισυμβατικό ντοκιμαντέρ που αποκαθηλώνει με αφοπλιστικό, γεμάτο μαύρο χιούμορ, τρόπο την παράνοια της αμερικανικής προπαγάνδας των 40s και 50s υπέρ της πυρηνικής ενέργειας.

Rivers and Tides: Andy Goldsworthy Working with Time του Τόμας Ριντελσμάιερ (2001)

Μια ωδή στο έργο του ανατρεπτικού καλλιτέχνη Αντι Γκόλντσουόρθι, τα εφήμερα γλυπτά του οποίου, φτιαγμένα από υλικά της φύσης - πέτρα, ξύλο, πάγο, κ.ά. -, είναι μια μάχη με τον χρόνο και τη φθορά που προκαλεί.

June Leaf: A Painter της Μπρίγκιτ Κένισον (2018)

Η σπουδαστική ταινία της νεαρής σκηνοθέτριας είναι αφιερωμένη στην αναγνωρισμένη αμερικανίδα καλλιτέχνιδα Τζουν Λιφ και στα αλληγορικά έργα της.

Energy and How to Get It του Ρόμπερτ Φρανκ (1981)

Σε αυτό το σουρεαλιστικό κράμα ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, ο εφευρέτης Ρόμπερτ Γκόλκα αγωνίζεται εμμονικά να ανακαλύψει το μυστικό της ανεξάντλητης ενέργειας, ενώ ο συγγραφέας Γουίλιαμ Μπάροουζ και ο σκηνοθέτης Ρόμπερτ Ντάουνι τον πλαισιώνουν σε κόντρα ρόλους.

Dream City του Στίβεν Σίγκελ (1986)

Ένα οδοιπορικό στη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του '80 μέσα από αφηγήσεις εφήβων της εποχής. Η κάμερα "τρέχει" σε δρόμους, πάρκα, μετρό και γειτονιές, σε μια ονειρική και ξέφρενη περιπλάνηση, όπως η πόλη τότε.

Idiocracy του Μάικ Τζατζ (2006)

Ένας άντρας-πειραματόζωο του αμερικανικού στρατού ξυπνά μετά από 500 χρόνια και ανακαλύπτει ότι είναι ο πιο έξυπνος άνθρωπος επί γης. Ξεκαρδιστικό αλλά και προφητικό, το καλτ πλέον φιλμ μυθοπλασίας του Μάικ Τζατζ είναι μια σάτιρα για την ανθρώπινη βλακεία, όπου κι αν αυτή βρίσκεται.