Ο πλούτος του ελληνικού πολιτισμού με τρομοκρατεί: ο Άκραμ Καν λίγο πριν την πρεμιέρα του στη Στέγη

"Σήμερα το σώμα μου έχει μεγαλώσει, είναι λίγο χτυπημένο, αυτό δεν μπορεί να κρυφτεί. Το σώμα πάντα λέει τη γυμνή αλήθεια. Έχω απόλυτη συναίσθηση πως αυτό είναι το τελευταίο μου σόλο στον σύγχρονο χορό. Από δω και πέρα μ' ενδιαφέρει να δημιουργήσω οράματα, ιδέες και κίνητρα σε πιο νέους. Αυτός είναι ο στόχος μου πια…" ανέφερε σχετικά με την απόφασή του να εγκαταλείψει τη σκηνή.

Για το νέο του σόλο, ο 'Ακραμ Καν και η ομάδα συνεργατών του αντλούν υλικό από τα γεγονότα του 20ού αιώνα, φέρνοντας στην επιφάνεια τις εμπειρίες των αποικιακών στρατευμάτων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά τη διάρκεια του, πάνω από 4 εκατομμύρια άντρες, που δεν ήταν λευκοί, υπηρέτησαν στους στρατούς της Ευρώπης και της Αμερικής.

Περίπου 1,5 εκατομμύριο από αυτούς προέρχονταν από την Ινδία, ως επί το πλείστον χωρικοί από τη βόρεια και βορειοδυτική Ινδία, πολέμησαν και πέθαναν στην Ευρώπη, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Οι ιστορίες αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι τέθηκαν στην υπηρεσία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, εκτοπισμένοι από τις πατρίδες και τις κουλτούρες τους, παρέμεναν μέχρι πρόσφατα στο σκοτάδι.

"Το έργο αυτό το ξεκίνησα με τα παιδιά μου, γιατί ήθελα να ρίξω μια ματιά στην ιστορία, να δω πως αυτή αποδίδεται και αν χειραγωγείται. Προσωπικά θεωρώ πως πρέπει να αποδίδει μια πανοραμική άποψη" είπε χαρακτηριστικά. "Τελικά, κατάλαβα πως την ιστορία διαμορφώνουν οι νικητές και όχι οι ηττημένοι. Στην Αγγλία, επιστήμονες μελέτησαν το ανθρώπινο DNA και απέδειξαν πως οι πρώτοι άποικοι ήταν έγχρωμοι. Συνεπώς η ιστορία χειραγωγείται. Για παράδειγμα, πάντα πίστευα πως ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος αφορούσε τους λευκούς. Ποτέ δεν έμαθα στο σχολείο πως εκατομμύρια ξένων και ιδιαίτερα Ινδών συμμετείχαν σε αυτόν. Σήμερα που μελετώνται τα τεκμήρια αυτά αποκαλύπτεται σιγά σιγά. Ωστόσο, το μεγαλύτερο αρχείο για μένα, είναι το σώμα μας… Το σοκ που υπέστησαν σωματικά όσοι συμμετείχαν στον πόλεμο. Ο άνθρωπος που πολεμά, που γνωρίζει και βιώνει τη βία, ποτέ δεν είναι ο ίδιος. Πολλά εγγόνια γνωρίζουν σήμερα πως οι παππούδες τους πολέμησαν και τίποτα παραπάνω. Και αυτό γιατί οι ίδιοι επέστρεψαν άλλοι άνθρωποι στα σπίτια τους" τόνισε.

Σχετικά με την παράσταση, είπε ότι ως ομάδα τους ενθουσίασε η ιδέα του Προμηθέα, η ιδέα πως πρόκειται για τον αιώνιο στρατιώτη που έπρεπε να θυσιαστεί για την ανθρωπότητα. Ωστόσο ο Προμηθέας δεν είναι το βασικό πρόσωπο στο έργο. "Ήρωας είναι ένας Ινδός στρατιώτης που υποδύομαι, ο οποίος πριν στρατολογηθεί ήταν χορευτής και τώρα ζει στα χαρακώματα, έχοντας χάσει την έννοια του ανθρωπισμού" είπε ο Καν.

Στις πρόβες είχε συναίσθηση του γεγονότος ότι αυτή θα είναι η τελευταία μεγάλης διάρκειας παράστασή του και πράγματι, όπως είπε, αυτή η επίγνωση διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην όλη διαδικασία.

"Αρχικά σκέφτηκα ότι θα επιχειρούσα να μην χορεύω και τόσο πολύ, αλλά να κάθομαι περισσότερο. Όμως ο διευθυντής μου στις πρόβες, ο Μέιβιν Κου, ήταν αδυσώπητος μαζί μου. Δεν με λυπήθηκε καθόλου. Αφαίρεσε όλες τις καρέκλες από το στούντιο και ήταν εκείνος τελικά που επηρέασε την κίνηση και την χορογραφία" εξήγησε και στη συνέχεια αναφέρθηκε στη συνεργασία του με το Εθνικό Μπαλέτο στη Μ. Βρετανία για τη Ζιζέλ.

"Η παράσταση αυτή ήταν που μ' έκανε να συνειδητοποιήσω ότι υπήρχαν πολύ νεότεροί μου καλοί χορευτές, οι οποίοι μάλιστα λειτούργησαν και ως πηγή έμπνευσης για εμένα. Κατάλαβα τότε ότι δεν ήμουν ευχαριστημένος με το σώμα μου. Χάρηκα όμως με τη συνειδητοποίηση αυτή και αποφάσισα ότι αυτό το κεφάλαιο θα έπρεπε να κλείσει" πρόσθεσε.

@APE/AndreasSimopoulos

Σε ερώτηση για το πως ο σύγχρονος άνθρωπος βιώνει το φόβο προς τον "ξένο" ο 'Ακραμ Καν είπε: "Νομίζω ότι ως ανθρώπινα όντα τρέφαμε πάντοτε έναν φόβο απέναντι στο άγνωστο. Αν καλλιεργήσεις αυτόν τον φόβο, καλλιεργείς και την ξενοφοβία. Έτσι φτάσαμε στο Brexit. Και το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του Τραμπ. Το περίεργο είναι ότι κι αυτός είναι αλλοδαπός, είναι απίστευτο! Η οικογένεια του δεν έχει αμερικάνικες καταβολές. Νομίζω, λοιπόν, ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια. Ο εθνικισμός αυτή τη στιγμή έχει αναδυθεί εκ νέου και κερδίζει έδαφος".

"Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να 'σκοτώσουμε' τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και σκεφτόμαστε, δηλαδή ν' αλλάξουμε νοοτροπία ζωής και να ξεκινήσουμε από την αρχή. Διαφορετικά θα βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα αδιέξοδο. Και το λέω αυτό γιατί εμείς, είμαστε η γενιά του "εγώ", δηλαδή του "i", (αφού τα τελευταία χρόνια επικρατούν στη ζωή μας τα iphone, imax, ipod κτλ. ) σε αντιδιαστολή με την προηγούμενη γενιά, των γονιών μας, όπου η έννοια του "εμείς" ήταν περισσότερο ενισχυμένη. Η δική μας γενιά απέτυχε, θα πρέπει να διερωτηθούμε λοιπόν τι θα συμβεί στις επόμενες, διότι τους κληροδοτούμε έναν κόσμο χάλια. Πιστεύω ότι η νέα γενιά θα πρέπει ν' αδράξει αυτή την ευκαιρία ούτως ώστε να ρίξει μία νέα ματιά στο πως βλέπουμε τους εαυτούς μας και τον άλλον. Να βρει έναν νέο μύθο, ένα νέο μοτίβο το οποίο θα είναι περισσότερο συνεργατικό και το οποίο θα αφορά το όλον και όχι μόνο το εγώ" τόνισε.

Προερχόμενος από ένα ακαδημαϊκό οικογενειακό περιβάλλον, ο 43χρονος χορευτής και χορογράφος παραδέχθηκε πως ως παιδί τραύλιζε. "Ο παππούς μου ήταν διακεκριμένος μαθηματικός, η μητέρα ήταν φιλόλογος. 'Ετσι, όταν γεννήθηκα όλοι πίστευαν (ακόμα και εγώ ο ίδιος) πως θα είμαι ιδιοφυία στα μαθηματικά, όπως ο παππούς μου. Και όμως, έδωσα εξετάσεις τρεις φορές κι απέτυχα παταγωδώς. Ωστόσο, πάντα με συνάρπαζαν τα φυσικά μοτίβα και τα μαθηματικά του σώματος. Είχα παρατηρήσει πως όταν μιλούσα κανείς δε με άκουγε, το σώμα μου ήταν πάντα η φωνή μου" είπε.

Μια παγκόσμια πρεμιέρα που ήδη συζητιέται

O Καν επέλεξε την ελληνική λέξη "ξένος" για το νέο του σόλο XENOS. "Θα διερευνήσω συγκεκριμένα ερωτήματα με τα οποία έρχομαι καθημερινά αντιμέτωπος ολοένα και περισσότερο, σαν μια σκιά που με ακολουθεί διαρκώς, που με στοιχειώνει, που μου ψιθυρίζει… Χρειάζεται να αφηγούμαστε τις ιστορίες άλλων ανθρώπων, όταν αυτοί έχουν χαθεί; Ποιοι είναι οι “άλλοι” άνθρωποι; Μήπως τελικά τις ιστορίες για τα ανθρώπινα ταξίδια τις αφηγούμαστε, τις επαναφηγούμαστε και τις αφηγούμαστε ξανά και ξανά, ώστε να μάθουμε επιτέλους από τα λάθη μας; Ποιοι είμαστε “εμείς”, ένα σύνολο ή πολλά επιμέρους άτομα; Τι είναι αυτό που μας καθιστά ανθρώπους; Εξακολουθούμε να είμαστε άνθρωποι;" σημειώνει.

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, πάνω από 4 εκατομμύρια άντρες, που δεν ήταν λευκοί, υπηρέτησαν στους στρατούς της Ευρώπης και της Αμερικής. Περίπου 1,5 εκατομμύριο από αυτούς προέρχονταν από την Ινδία, ως επί το πλείστον χωρικοί-πολεμιστές από τη Βόρεια και Βορειοδυτική Ινδία, που πολέμησαν και πέθαναν στην Ευρώπη, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Οι ιστορίες αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι τέθηκαν στην υπηρεσία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, εκτοπισμένοι από τις πατρίδες και τις κουλτούρες τους, παρέμεναν μέχρι πρόσφατα στο σκοτάδι.

Το κινητικό λεξιλόγιο του Άκραμ Καν ισορροπεί μεταξύ του κλασικού κατάκ και του σύγχρονου χορού. Ο XENOS βρίσκεται στο όριο μεταξύ Ανατολής και Δύσης, παρελθόντος και παρόντος, μυθολογίας και τεχνολογίας, εκεί όπου η ανθρωπότητα εξακολουθεί να βρίσκεται σε απορία και σύγχυση.

Ποιός είναι ο Άκραμ Καν

Photo by Jean-Louis Fernandez/Facebook@Akram Khan

Ο Άκραμ Καν γεννήθηκε στο Ουίμπλετον του Λονδίνου, όμως η οικογένειά του προερχόταν από την Ντάκα του Μπαγκλαντές. Σε ηλικία επτά ετών άρχισε να σπουδάζει την κλασική φόρμα του νοτιοασιατικού χορού κατάκ με τον Sri Pratap Pawar, που αργότερα έγινε ο μέντοράς του.

Με βαθιές ρίζες σε έναν αρχαίο πολιτισμό που διδάχτηκε από μικρός και όντας χαρακτηριστικός εκπρόσωπος μιας γενιάς μεταναστών που κλήθηκαν να ενστερνιστούν το Δυτικό πρόσωπο της χώρας όπου μεγάλωσαν, χωρίς να ξεχνούν από πού προέρχονται, ο Άκραμ Καν συνέβαλε στη διαμόρφωση ενός νέου βρετανικού πολιτιστικού γίγνεσθαι στις δεκαετίες του 1990 και του 2000.

Αυθεντικός και ευρηματικός, με στυλ που ενσωματώνει και ταυτόχρονα αντιπαραβάλλει το ινδικό κατάκ με τον σύγχρονο χορό, με ένα μεγάλο πλέον σώμα έργου να σηματοδοτεί την πορεία του στις σκηνές του κόσμου τα τελευταία δεκαεπτά χρόνια, ο διάσημος χορευτής και χορογράφος έχει το ταλέντο να μαγνητίζει το βλέμμα των θεατών όπου κι αν βρεθεί, χάρη στο δεξιοτεχνικό, σαγηνευτικό, πολυπολιτισμικό χορό του.

Στα 13 του έλαβε μέρος στην παραγωγή της Μαχαμπαράτα από τη Shakespeare Company του Peter Brook, με την οποία περιόδευσε σε όλο τον κόσμο από το 1987 μέχρι το 1989. Εμφανίστηκε επίσης στην τηλεοπτική εκδοχή που προβλήθηκε το 1988.

Άλλοτε εμφανίζεται μόνος και άλλοτε μοιράζεται τη σκηνή με καλλιτέχνες από διαφορετικά ιδιώματα του χορού, όπως με τον δεξιοτέχνη του φλαμένκο Israel Galván (τους απολαύσαμε πρόσφατα στη Στέγη) ή με τη διάσημη κλασική χορεύτρια Sylvie Guillem.

Ανάμεσα στους καλλιτέχνες με τους οποίους συνεργάστηκε επί σκηνής περιλαμβάνονται επίσης η ηθοποιός Juliette Binoche, ο χορευτής και χορογράφος Sidi Larbi Cherkaoui, η τραγουδίστρια Kylie Minogue, οι εικαστικοί καλλιτέχνες Anish Kapoor, Antony Gormley και Tim Yip, ο συγγραφέας Hanif Kureishi και οι συνθέτες Steve Reich, Nitin Sawhney, Jocelyn Pook και Ben Frost.

Μια σημαντική στιγμή της καριέρας του ήταν η δημιουργία μέρους της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου το 2012, για την οποία απέσπασε τον ομόφωνο έπαινο κοινού και κριτικών.

Έχει τιμηθεί με το βραβείο Laurence Olivier, με Bessie Award, με το εξαιρετικά σημαντικό ISPA (International Society for the Performing Arts) Distinguished Artist Award, καθώς και με πολυάριθμα άλλα βραβεία.

Η παγκόσμια πρεμιέρα του νέου έργου του Άκραμ Καν στη Στέγη, είναι το επιστέγασμα μιας μακρόχρονης συνεργασίας καθώς εμφανίζεται για τρίτη φορά στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης. Έχει επίσης εμφανιστεί στο Φεστιβάλ Αθηνών και στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.