Τέχνη ή πορνογραφία; Το Facebook στο εδώλιο της Γαλλίας για λογοκρισία του Κουρμπέ

"Το Facebook συγχέει την τέχνη με την πορνογραφία;" είναι το ερώτημα στα γαλλικά media καθώς ο αμερικανικός κολοσσός των social media καλείται την Πέμπτη ενώπιον της γαλλικής δικαιοσύνης για να απολογηθεί για το κλείσιμο του λογαριασμού και ουσιαστικά είναι (ξανά) αντιμέτωπος με την κατηγορία της λογοκρισίας.

Το Facebook προχώρησε σε κλείσιμο του λογαριασμού μετά την ανάρτηση φωτογραφίας στον τοίχο του εκπαιδευτικού του περίφημου πίνακα του Κουρμπέ που παριστάνει ένα γυναικείο αιδοίο -η ανάρτηση συνοδευόταν από link που παρέπεμπε με την ιστορία του έργου.

Ο εκπαιδευτικός δημοσίευσε την φωτογραφία λίγες ημέρες μετά την ίδια περιπέτεια που συνέβη στον δανό καλλιτέχνη Φρόντε Στάινικε (Frode Steinicke).

Τότε το Facebook είχε εξηγήσει ότι οι κανόνες λειτουργίας του "απαγορεύουν το γυμνό", αλλά, τελικά, προχώρησε στην επανενεργοποίηση του λογαριασμού του δανού καλλιτέχνη, χωρίς όμως τη φωτογραφία του πίνακα του Κουρμπέ.

Στις 4 Οκτωβρίου 2011, ο γάλλος εκπαιδευτικός προσέφυγε στη δικαιοσύνη απαιτώντας από το Facebook την επανενεργοποίηση του λογαριασμού του, στο όνομα της ελευθερίας της έκφρασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Λογοκρισία

Επί πέντε χρόνια, το Facebook αγωνίστηκε δικαστικά, από προσφυγή σε προσφυγή, για να αποφύγει τη γαλλική δικαιοσύνη, με κύριο επιχείρημα το γεγονός ότι από τη στιγμή που έδρα του είναι η Καλιφόρνια, η εταιρεία δεν μπορεί να δικαστεί παρά μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τον Φεβρουάριο 2016, το εφετείο του Παρισιού έδωσε τέλος στη διαμάχη επιβεβαιώνοντας τη δικαιιοδοσία της γαλλικής δικαιοσύνης για να εκδικάσει την προσφυγή κατά του Facebook.

Το εφετείο επικύρωσε προηγούμενη δικαστική απόφαση που είχε κρίνει "καταχρηστική" την ρήτρα αποκλειστικής δικαιοδοσίας που υπογράφεται από όλους τους χρήστες του Facebook και προβλέπει ως μόνο αρμόδιο για την εκδίκαση διαφορών πολιτειακό δικαστήριο της Καλιφόρνιας.

Πολιτιστική κληρονομιά

Ο συνήγορος του γάλλου εκπαιδευτικού, ο Στεφάν Κοτινό, μίλησε τότε για μία απόφαση που θα δημιουργήσει δεδικασμένο και θα υποχρεώσει το Facebook και "όλες τις άλλες ξένες εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου που διαθέτουν τέτοιου είδους ρήτρα να τροποποιήσουν το συμβόλαιό τους".

Ο Στεφάν Κοτινό είναι ικανοποιημένος που η γαλλική δικαιοσύνη προχωρεί πλέον στην εξέταση της ουσίας της υπόθεσης, διότι το έργο του Γκυστάβ Κουρμπέ "είναι πολύ σημαντικό έργο τέχνης και περιλαμβάνεται στην γαλλική πολιτιστική κληρονομιά".

Σημειώνοντας βεβαίως ότι ο κανονισμός λειτουργίας του Facebook απαγορεύει τη δημοσίευση περιεχόμενου που περιλαμβάνει γυμνό, επισημαίνει ότι ο πίνακας αυτός "αποτελεί μία αναπαράσταση μεγεθυμένη, εξιδανικευμένη, από το ταλέντο του καλλιτέχνη".

Ο πίνακας που σκανδάλισε τον κόσμο

Έργο του 1866, ο πίνακας "Η προέλευση του κόσμου" είχε σοκάρει την αστική κοινωνία της εποχής. Η παραγγελία του πίνακα αποδίδεται σε τούρκο διπλωμάτη εγκατεστημένο στο Παρίσι, ο οποίος, βουτηγμένος στα χρέη, αναγκάσθηκε να τον πουλήσει. Το έργο σπάνια εκτίθεται δημόσια εκείνη την εποχή, αλλάζει πολλά χέρια και ο τελευταίος του ιδιοκτήτης ήταν ο ψυχαναλυτής Ζακ Λακάν.

"Ο Κουρμπέ ασχολήθηκε πολύ με το γυναικείο γυμνό, ορισμένες φορές κατά ελευθεριακό τρόπο. Αλλά με το 'Η προέλευση του κόσμου' επιτρέπει στον εαυτό του μία τολμηρότητα και ειλικρίνεια που δίνουν στον πίνακα τη δύναμη της γοητείας του", είναι το σημείωμα που συνοδεύει τον πίνακα που εκτίθεται στο Musee d'Orsay.

"Και οφείλεται στην μεγάλη δεξιοτεχνία του Κουρμπέ, στο ραφινάρισμα μίας γκάμας χρωμάτων και σκιών το γεγονός ότι 'Η προέλευση του κόσμου' εξαιρείται του χαρακτηρισμού της πορνογραφικής εικόνας".