Έκθεση «Ιερά Οδός και Ελευσίνα»: Τα Ελευσίνια Μυστήρια «ξαναζωντανεύουν»

Περίπου 60 αρχαία πολύτιμα έργα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών, την Εφορεία Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων (ΕΦΑΔΥΑΤ) αλλά και από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, θα εμπλουτίσουν την πολιστική αυτή έκθεση, μετατρέποντας την σε μία πολύτιμη προσπάθεια αναβίωσης του παρελθόντος. Καταλυτική απόφαση για την πραγματοποίησή και εξέλιξή της υπήρξε το «πράσινο φως» που έδωσε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) , εγκρίνοντας τον προσωρινό δανεισμό τους.

Στόχος της έκθεσης, που γίνεται σε συνεργασία με την ΕΦΑΔΥΑΤ, δεν είναι άλλος από την ανάδειξη τόσο της στενής σχέσης όσο και της ιδιαίτερης σύνδεσης που υπήρχε μεταξύ του φημισμένου Ιερού της Ελευσίνας, στην περιφέρεια της αρχαίας Αττικής, με την ίδια την πόλη της Αθήνας, όπου τα Ελευσίνια γιορτάζονταν τις πρώτες τέσσερις ημέρες από τις συνολικά εννιά.

(Twitter/@archaiologia_en)

Η έκθεση διαρθρώνεται σε δυο κύριες ενότητες, με τίτλους «Ιερά Οδός» και «Ελευσίνα», κάθε μία από τις οποίες περιλαμβάνει επτά υποενότητες.

Με αυτόν τον τρόπο θα δοθεί η δυνατότητα στους επισκέπτες του Μουσείου να γνωρίσουν καλύτερα κι, επομένως, να οικειοποιηθούν με ιστορικά εξέχοντες χώρους οι οποίοι βρίσκονται σε σημεία που οι Έλληνες πολίτες παρ' ότι δραστηριοποιούνται καθημερινά, ίσως και να αγνοούν την ύπαρξή τους.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα το «Ελευσίνιο της Αθήνας», το «Σπήλαιο του Πανός επί της Ιεράς Οδού» και το «Ιερό του Απόλλωνα στο Δαφνί». Οι «Δύο μικρές λίμνες των Ρειτών» αφιερωμένες στη Δήμητρα και την κόρη της και το «Ιερό της Αφροδίτης και του Έρωτα» έρχονται να δώσουν μία πιο ρομαντική «νότα», ενώ η έκθεση αφήνει τον επισκέπτη να ανακαλύψει την ιστορία της «Γέφυρας του αθηναϊκού Κηφισού» αλλά και της «Γέφυρας του ελευσινιακού Κηφισού» αποδεικνύοτας του πως πίσω από κάθε σημείο καθημερινής δράσης και κίνησης ο σημερινός ανθρώπος δύναται να « συναντήσει» το παρελθόν του.

(Twitter/@AMaddy2)

Τέλος, δεν θα μπορούσε να λείπει, φυσικά, και η διερεύνηση των ίδιων των στοιχείων που συνέβαλαν στη διαμόρφωση του μυστηριακού χαρακτήρα της Ιεροτελεστίας , όπως το «Ανάκτορο του Τελεστηρίου της Ελευσίνας», τον «Ιεροφάντη», τις «Διαδοχικές φάσεις του Τελεστηρίου από την εποχή του Σόλωνα ως τα ρωμαϊκά χρόνια», τη «Φεύγουσα Κόρη», τους «Θεούς και ήρωες στην Ελευσίνα» ή ακόμη και τα «Αετωματικά γλυπτά του ρωμαϊκού ναού F» και τη «Ρωμαϊκή Ελευσίνα».

Την ιδιαιτερότητα της έκθεσης έρχεται να σφραγίσει ο συνολικός σχεδιασμός του χώρου, ο οποίος θα παραπέμπει στο «Τελεστήριο», τον χώρο στον οποίο εισέρχονταν οι μυημένοι, ενώ φωτογραφίες της Ιεράς Οδού, από την οποία και περνούσε η πορεία των προσκυνητών, θα κοσμούν τον διάδρομο που οδηγεί προς την αίθουσα των περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου της Ακρόπολης.

Αποτέλεσμα; Η ψευδαίσθηση ότι πραγματοποιεί ένας άνθρωπος του «σήμερα» μία πομπή στον κόσμο του «χθές».

Αξίζει να σημειωθεί, ότι η περιοδική έκθεση πραγματοποιείται σε μια περίοδο που προετοιμάζονται οι εργασίες στερέωσης και ανάδειξης των αρχαίων καταλοίπων και μνημείων που δεσπόζουν στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, όπως σε αυτόν του «Τελεστηρίου».

Ένα από τα σπουδαιότερα λατρευτικά κέντρα του αρχαίου κόσμου, το ιερό της Ελευσίνας, ήταν αφιερωμένο στη Δήμητρα, θεά της ανανέωσης της φύσης, της βλάστησης των σιτηρών και της γονιμότητας τόσο του ανθρώπου, όσο και της γης.

(Twitter/ @LPTravelNews )

Η πόλη της Ελευσίνας από ψηλά.

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως η θεά Δήμητρα ήταν εκείνη που προσέφερε και όρισε τους κανονισμούς που εξασφάλισαν, αργότερα, τις πνευματικές αξίες και τις ηθικές αρχές τους. Η εισαγωγή νόμων και θεσμών ήταν που «γέννησαν» το βαθύτερο αίσθημα ευγνωμοσύνης που έτρεφαν οι Αρχαίοι προς την ίδια, αποδίδοντας της γι’ αυτόν τον λόγο τον χαρακτηρισμό της «Θεσμοφόρου».

Το Ελευσίνιο Ιερό Ιδρύθηκε τη Μυκηναϊκή Εποχή, ενώ η ανέγερση του μεγάρου το οποίο, εν συνεχεία, ταυτίσθηκε με τον πρώτο ναό της Δήμητρας, βρισκόταν βορειανατολικά του «Τελεστηρίου» των κλασικών χρόνων.

Στις αρχές του 6ου αι. πΧ, επί Σόλωνα, η Ελευσίνα προσαρτάται οριστικά στην Αθήνα και τα Ελευσίνια Μυστήρια καθιερώνονται ως αθηναϊκή εορτή, ενώ την εποχή του Πεισίστρατου (550-510 πΧ) τόσο το ιερό και όσο και η ίδια η πόλη περιβάλλονται από ισχυρό τείχος με πύργους.

Η ρωμαϊκή εποχή αποτέλεσε την τελευταία περίοδο ακμής του ιερού, κατά την οποία οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες το στολίζουν με νέα λαμπρά οικοδομήματα, όπως τα Μεγάλα Προπύλαια, τις Θριαμβικές Αψίδες, την Κρήνη, ναούς και βωμούς.

Τα Μυστήρια εισήλθαν στην φάση της παρακμής τους στο τέλος του 4ου αι. πΧ..

Εξάλλου, αξίζει να τονιστεί η ολοένα αυξανόμενη εκτίμηση που προστίθεται στην πολιτιστική αξία της Ελευσίνας, με κορύφωση την ανάδειξή της σε πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2021, όπως ορίζει η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η περιοδική έκθεση με τίτλο: «Ιερά Οδός και Ελευσίνα» εντάσσεται μεταξύ των εκθέσεων που εγκαινιάστηκαν το 2015 στο Μουσείο της Ακρόπολης, με τις «Σαμοθράκη. Τα μυστήρια των Μεγάλων Θεών» και «Δωδώνη. Το μαντείο των ήχων» να προηγούνται και να εξαίρουν σημαντικά έργα της αρχαιότητας, από σπουδαίους τόπους της ελληνικής περιφέρειας.

Σκοπός των εκθέσεων αυτών είναι η προβολή ασυνήθιστων θεμάτων που βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του σημερινού επισκέπτη και παράλληλα η παρότρυνση του να επισκεφθεί και να γνωρίσει τους τόπους προέλευσης και δημιουργίας των εκθεμάτων .