Θεσσαλονίκη: Η ακμή & παρακμή της αρχόντισσας του Βορρά στο ΜΙΕΤ

Ποια είναι (μέχρι στιγμής) η παλιότερη φωτογραφική καταγραφή της Θεσσαλονίκης; Του 1863 –αυτή που εντοπίστηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας) ή εκείνη (της περίκλειστης πόλης από το θαλάσσιο τείχος), που ανήρτησε πρόσφατα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης ομάδα ρεκτών της φωτογραφημένης ιστορίας; Πότε και πώς ορίζεται "Το τέλος της παλιάς μας πόλης" (τίτλος -παραποιημένος απ΄ την παρολίγον ομότιτλη συλλογή διηγημάτων του Δημήτρη Χατζή "Το τέλος της μικρής μας πόλης"); Τις απαντήσεις αναζητά μέσα από εκατοντάδες φωτογραφίες από εθνικές βιβλιοθήκες ευρωπαϊκών χωρών, βιβλιοθήκες, αρχεία, συλλογές και ιδιώτες, το Πολιτιστικό Κέντρο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας (ΜΙΕΤ).

Αυτή τη σπουδαία συλλογή εκθέτει το ΜΙΕΤ από τις 15 Νοεμβρίου ως και τις 18 Φεβρουαρίου στο εμβληματικό κτίριο της έδρας του, στη βίλα Καπαντζή, κτισμένη κι αυτή στα 1890, σε περίοδο που ορίζεται ως εν τω μέσω (χρονικά) του... "Τέλους της παλιάς πόλης".

"Το τέλος της παλιάς μας πόλης - Θεσσαλονίκη 1870-1917" αποτελεί σύμφωνα με τους διοργανωτές "μια εξιστόρηση για την ακμή και την παρακμή της κοσμοπολίτικης Θεσσαλονίκης στον σχεδόν μισό αιώνα που σημάδεψε τη μετάβασή της από τον μεσαίωνα στη νεωτερική εποχή, από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη σύγχρονη Ελλάδα, από την κοινοτική οργάνωση στο ομοιογενές εθνικό κράτος, από την εύφλεκτη ξυλόπηκτη πόλη στα μέγαρα από μπετόν αρμέ, από τα δαιδαλώδη αδιέξοδα στις χαράξεις του σχεδίου Εμπράρ".

Ξεκινώντας χρονολογικά από τις παλαιότερες φωτογραφίες της δεκαετίας 1863-1873, στην έκθεση αποτυπώνεται η κατάσταση της περίκλειστης Θεσσαλονίκης πριν από την κατεδάφιση του θαλάσσιου τείχους που σηματοδότησε το πέρασμα στη νεωτερική εποχή. Στην έκθεση ο επισκέπτης θα συγκινηθεί με τα δύο πανοράματα, του 1863 (Székely, από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας) και του 1873 (Sayce, της συλλογής Δέλλιου από το ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ) που εκτίθεται για πρώτη φορά πλήρες, τη νέα αποκαλυπτική φωτογραφία του 1863-67 με το θαλάσσιο τείχος των αδελφών Abdullah, από τα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας, την τριπλή φωτογραφία των Barnsley & Schultz του 1889, από τον μιναρέ της Αγίας Σοφίας και χάρτες της εποχής πριν από την πυρκαγιά του 1890 (Werniesky και Καμπανάκη) και μετά από αυτήν (Eyice και Salem).

Τις φωτογραφίες πλαισιώνει μια πληθώρα από ακουαρέλες Άγγλων και Γάλλων στρατιωτών, που υπηρέτησαν στο Μακεδονικό Μέτωπο κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου και αποτύπωσαν όχι μόνο μνημεία και τοπία της Θεσσαλονίκης, αλλά και τους καθημερινούς ανθρώπους της στους δρόμους και τις αγορές, αυτούς που κυρίως επλήγησαν από την πυρκαγιά, καθώς οι δυτικοί γοητεύονταν από τον "ανατολίτικο εξωτισμό" των φυλών, των ενδυμασιών και των στάσεων του πολύμορφου πληθυσμού της πόλης.

Επιπλέον θα εκτεθούν τα πέντε σωζόμενα πρωτότυπα σχέδια του Εμπράρ, από τη συλλογή Αλέξανδρου & Στέφανου Καλλιγά, που είχαν πρωτοπαρουσιαστεί από τον Βασίλη Κολώνα στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Η έκθεση "Το τέλος της παλιάς μας πόλης - Θεσσαλονίκη 1870-1917" στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ, Βίλα Καπαντζή – Βασιλίσσης Όλγας 108 από τις 15 Νοεμβρίου 2017 ως τις 18 Φεβρουαρίου 2018 με είσοδο ελεύθερη στο κοινό