Γενέτειρα θεών, επινόηση θνητών: Η Δήλος μία αρχέγονη ντίβα των Κυκλάδων στην Ήρα του Αμπαζή

"Μια διαδρομή τριών σχεδόν χρόνων από το 'Δήλος 2015'. Όταν κλαίγαμε πανηγυρίζοντας το τέλος των εκδηλώσεων τότε είπα ότι κάτι περισσότερο χρειάζεται για μια Όπερα στη Δήλο, άλλωστε η Όπερα δημιουργήθηκε κατά την Αναγέννηση σαν αναβίωση του αρχαίου δράματος, του δράματος της ανθρώπινης θνητότητας. Μια συναρπαστική διαδρομή ξεκίναγε με τον Πάνο Τζάφο,που ονειρευόμουν ερμαφρόδιτο θνητό, τον Στέφανο Ζησόπουλο, τους Πλάτωνα Ανδριτσάκη, Ανδρέα Παναγόπουλο, Νίκο Δεληγιάννη και Νόπη Φουντουκίδου. Μια διαδρομή με σταθμούς, το τρένο να φεύγει και συνεργάτες να αποβιβάζονται" σημειώνει η Αλεξάνδρα Δήμου, μια μαχητική σε όλα της, από την εικόνα στο λόγο της, γυναίκα που θέλει να αναδείξει τον πλούτο μιας καθαρτικής στην ψυχή, λουσμένη στο φως, γενέτειρα θεών και Βαβέλ ανθρώπων, Δήλο με τέχνη.

Ήταν μια εμπειρία κάθαρσης το ανέβασμα σε παγκόσμια πρώτη της όπερας "Η Ήρα κατεβαίνει στη Δήλο", ένα προσωπικό όραμα που έγινε κοινό με τον αναπληρωτή καλλιτεχνικό διευθυντή του ΕΘνικού Θεάτρου, Θοδωρή Αμπαζή να ακούει τη Δήμου όταν του ψέλισσε: "Η Ήρα κατεβαίνει στη Δήλο".

"Μια μέρα μετά αποχαιρετώντας τον μου απάντησε: 'Έχε μου εμπιστοσύνη!'. Στιγμή δεν αμφέβαλα, απολάμβανα μια σπάνια συναναστροφή με τον μεγάλο καλλιτέχνη και σπάνιο άνθρωπο. Άξιζε τον κόπο όχι μόνο για την ΗΡΑ αλλά για την ευκαιρία μιας ανεπανάληπτης ανθρώπινης επικοινωνίας. Ευχαριστώ από το βάθος της καρδίας μου τον Θοδωρή Αμπαζή και όλους τους συνεργάτες του στην Όπερα, που εκείνος επέλεξε. Ευχαριστώ τον Ανδρέα Παναγόπουλο, που έμεινε δίπλα μου 3 σχεδόν χρόνια με ανταλλαγές σκέψεων κειμένων για την Ήρα.

Χωρίς τον Ανδρέα ίσως να μην άντεχα το φορτίο της διαδρομής, που όσο κι αν ήταν συγκλονιστική απαιτούσε γερές αντιστάσεις και σκληρή εργασία.

Τέλος το μεγάλο ευχαριστώ στέλνω στους χορηγούς και υποστηρικτές της όλης μεγάλης προσπάθειας. Ακόμα ένα ευχαριστώ στην Stacey Harris Papaioannou γιατί στέκεται δίπλα μου και με βοηθάει σε όλα τα διαδικαστικά και την ολοκλήρωση της κοπιαστικής διαδρομής" γράφει η Δήμου από την Κούτελα της Μυκόνου.

Ξεχασμένη από ανθρώπους, ποτέ από Θεούς

"Εδώ, στην Αγορά των Ιταλών, στο ιερό νησί της Δήλου ολοκληρώνεται, παίρνοντας τη μορφή παράστασης, μια πνευματική πορεία που κράτησε τέσσερα σχεδόν χρόνια: Η Ήρα, Οπερα τριών Προσώπων" γράφει ο σύμμαχος της Δήμου, μάστορας της πένας, Ανδρέας Παναγόπουλος.

"Αφορμή αυτής της παράστασης ήταν μία έμπνευση της Αλεξάνδρας Δήμου, το Δεκέμβριο του 2015, που ήλθε ως συνέχεια μίας διαδρομής που είχε ξεκινήσει με την πρωτοβουλία 'Δήλος 2015', ένα ποιητικό ντοκιμαντέρ σε κείμενα δικά της και του Δημήτρη Καράβολα και σκηνοθεσία του Αντώνη Κιούκα, με αφηγητή τον Γιώργο Χωραφά.

Ένα ντοκιμαντέρ που από τότε κέρδισε μια σειρά σημαντικά βραβεία σε διεθνή φεστιβάλ και διαγωνισμούς κινηματογράφου προβάλλοντας τις Κυκλάδες και τον ελληνικό πολιτισμό.

Σε αυτόν τον άδηλο βράχο που ταξιδεύει στη Μεσόγειο και ολοκληρώνει την πορεία του στο μέσο του Αιγαίου για να γίνει Δήλος, θα συναντηθούν οι δύο θεϊκές πλευρές της γυναικείας φύσης, η Ήρα και η Αφροδίτη με τον θνητό άνδρα.

Εδώ, στο ιερό κέντρο του Αιγαίου, στο νησί που είχε –ας μην ξεχνάμε- 'απαγορευτεί η ταφή', θα τεθούν τα μεγάλα, τα κεντρικά ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης που δεν γνωρίζουν ιστορικά ή χρονικά όρια: Η ζωή και ο θάνατος, ο έρωτας και το μίσος, η μοίρα και η ύπερβασή της, η αθανασία και η θνητότητα, το εγώ και ο 'άλλος', η επιθυμία και η ματαίωση.

Όλα στο συνταρακτικό φως της ημέρας και όχι στο φωτισμένο σκοτάδι ενός σύγχρονου θεατρικού χώρου. Στο φως που γεννά, ντύνει και ξεγυμνώνει θεούς και ανθρώπους στον ανοιχτό χώρο και τον δίχως φραγμούς χρόνο".

Η πρώτη έμπνευση άρχισε να παίρνει μορφή μετά από μία πολύμηνη ανταλλαγή κειμένων με τον σεναριογράφο και δημοσιογράφο Αντρέα Σάντερς πριν κοινοποιηθεί, την Ανοιξη του 2016, σε μία ομάδα ανθρώπων της Τέχνης που έμελλε να βάλουν τις βάσεις αυτής της πορείας, ο καθένας με τον δικό του τρόπο.

Οι εικαστικοί Νίκος Δεληγιάννης και Ακανθος (Στέφανος Ζησόπουλος) έδωσαν χρώμα και σχήμα στο όραμα, ο πολύπειρος μουσικοσυνθέτης Πλάτων Ανδριτσάκης τις χρήσιμες συμβουλές του για την κατεύθυνση του ταξιδιού, ο περφόρμερ Πάνος Τζάφος και δημοσιογράφος Μηνάς Βιντιάδης την αιρετική και βαθύτατα θεατρική ματιά τους για το εγχείρημα, στον ποιητή Νίκο Κυριακίδη ανατέθηκε το γράψιμο ενός ποιήματος κατά παραγγελία με το ίδιο θέμα, των τριών προσώπων της Οπερας.

Η συμβολή του καθενός υπήρξε πολύτιμη και μάλιστα της Ελσας Ανδριανού στη συγγραφή του λιμπρέτου που στηρίχτηκε στην έμπνευση μόνο της Αλεξάνδρας Δήμου και στα πρώτα κείμενα εκείνα που είχαν γραφτεί από κοινού με τον Αντρέα Σάντερς, που της παρέδωσε" σημειώνει για το ταξίδι σε αυτές τις Κυκλάδες των θεών και των ανθρώπων που τους επινόησαν.

Εδώ απαγορεύτηκε ο θάνατος

"Όταν ο σπόρος έγινε δεντράκι παραδόθηκε, το 2017, στον σκηνοθέτη και συνθέτη Θοδωρή Αμπαζή για να της δώσει το Λόγο και το Μέλος, να σχεδιάσει και να οργανώσει την παράσταση επιλέγοντας τους πρωταγωνιστές , την Ειρήνη Καράγιαννη (mezzo soprano), την Αφροδίτη Πατουλίδου (soprano), τον Μανώλη Μαυροματάκη (ηθοποιό) και τους μουσικούς, την Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων της Πάτρας και τρεις διακεκριμένους σολίστ Ναταλία Γεράκη (φλάουτο), Μιχάλη Καλκάνη (κόντρα μπάσο), Ιάκωβο Παυλόπουλο (κρουστά).

Όμως αυτό το όνειρο δεν θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα και να πάρει μορφή παράστασης χωρίς την πολύτιμη αρωγή του Δήμου Μυκόνου και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου αλλά και τους χορηγούς οι οποίοι πίστεψαν σε αυτό και εξέφρασαν έμπρακτα της αγάπη τους τόσο για την Τέχνη όσο και για τον Τόπο τους και τον Πολιτισμό του. Ας επιστρέψουμε όμως στο έργο όπως το περιγράφει ο σκηνοθέτης και συνθέτης της παράστασης, Θοδωρής Αμπαζής:

'Ένας θνητός φτάνει στον ιερό τόπο της Δήλου -στη γενέτειρα του Απόλλωνα- βαριά άρρωστος, για να διαπραγματευτεί το τέλος της ζωής του. Δύο Ολύμπιες θεές, η Ήρα και η Αφροδίτη, τον αιφνιδιάζουν με την παρουσία τους. Ξεκινά έτσι μια φιλοσοφική διαπραγμάτευση μεταξύ του φόβου της θνητότητας και της πλήξης της αθανασίας. Η διαμάχη καταλήγει στην ένωση του 'θεϊκού' και του 'ανθρώπινου' και στην κατανόηση του 'αδιαίρετου΄ της θεϊκής και ανθρώπινης ύπαρξης'.

Τι μπορεί να κατεβάσει έναν Θεό στη γη των ανθρώπων; Ποιά επιθυμία; Ποια ανάγκη; Ποιος Φόβος; Και ποιά επιθυμία, ποιά ανάγκη να έχουν οι Θεοί απαλλαγμένοι καθώς είναι από το Φόβο του Θανάτου; Ποια άλλη παρά την επιθυμία και την ανάγκη του Έρωτα. Και Έρωτας αφ’ υψηλού δεν λογίζεται παρά μονάχα ως όνειρο Έρωτα.

Σε ένα τέτοιο όνειρο κατεβαίνουν η Ήρα και η Αφροδίτη για να συναντηθούν με τον θνητό, με όλους μας, εδώ μπροστά μας, αυτό το απόγευμα, στη Δήλο. Εδώ που δεν πέθανε ποτέ κανείς".