Μουσείο Μπενάκη: σπουδαίες ξεναγήσεις στο σύμπαν του Μόραλη τον Οκτώβριο

«Το έργο μου είναι αυτό που βλέπετε», έλεγε ο Γιάννης Μόραλης, αποφεύγοντας να εξηγεί τα έργα του. Έτσι έχει δημιουργήσει το δικό του σύμπαν με διακριτές επιρροές και σαφείς περιόδους, ευανάγνωστο και ευπροσήγορο.

Το σύμπαν του Γιάννη Μόραλη επανεκτίθεται στο Μουσείο Μπενάκη χάρη στη συνεργασία και τη σύμπραξη του Μουσείου με το Μορφωτικό Ίδρυμα της Τραπέζης Ελλάδος, την Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου και την γκαλερί Ζουμπουλάκη, με την συμπαράσταση της οικογένειας του ζωγράφου.

Η έκθεση αυτή, που στην ουσία αποτελεί επανάληψη της αναδρομικής που είχε γίνει στην Εθνική Πινακοθήκη το 1988, προσφέρει την ευκαιρία να δούμε το έργο του Μόραλη ολοκληρωμένο, αφού τούτη τη φορά παίρνει τη θέση του και το τελευταίο μέρος της δημιουργικής πορείας του Μόραλη, της περιόδου 1988-2000.

Επιπλέον στο Μουσείο Μπενάκη γίνεται ευρεία χρήση του αρχείου του Μόραλη, που έχει περιέλθει στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης.

Εκλεκτικές ξεναγήσεις

Το Μουσείο Μπενάκη ανακοίνωσε ξεναγήσεις με ξεχωριστούς καλεσμένους για το μήνα Οκτώβριο. Έτσι στις 06/10 την ξενάγηση "αναλαμβάνει" ο ζωγράφος Αλέκος Λεβίδης, ένα Σάββατο μετά, στις 13/10 χρέη "οδηγού" στο σύμπαν του Μόραλη αναλαμβάνει ο ζωγράφος Θανάσης Μακρής και στις 20/10 η ιστορικός τέχνης Ειρήνη Οράτη θα μας καλέσει να ανακαλύψουμε τον Γιάννη Μόραλη ξανά από την αρχή.

Η αναδρομική του Γιάννη Μόραλη στο Μουσείο Μπενάκη δεν συνιστά μία προσέγγιση από άλλη σκοπιά, αλλά επιβεβαιώνει τη θέση του καλλιτέχνη στο στερέωμα των δημιουργών. Ο Μόραλης είναι κλασικός γιατί το λέει το κοινό του. Στους κριτικούς και τους ιστορικούς τέχνης απομένει να μελετήσουν την φοβερή αίσθηση του σχεδίου και την απόλυτη πειθαρχία του καλλιτέχνη, τις εμμονές του με το παρελθόν, την πορεία που ακολουθεί μέχρι την αφαίρεση των λεπτομερειών από το θέμα του.

«Ο Μόραλης ήταν ένα τεράστιο σχεδιαστικό ταλέντο, όχι μόνο ζωγραφικό. Έχει μια φοβερή αίσθηση του σχεδίου που λίγοι άνθρωποι την έχουν. Αν ζούσε στο εξωτερικό θα ήταν τελείως διαφορετικό όνομα, αλλά επέλεξε να ζήσει εδώ», προσθέτει ο επιμελητής της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη, Γιάννης Παϊσιος.

Έκθεση μέσα σε έκθεση

Η έκθεση εμπεριέχει θεματικές εκθέσεις, με τις οποίες αναδεικνύονται πτυχές της προσωπικότητας του δημιουργού, μου εξηγεί ο επιμελητής, καθώς με ξεναγεί στους χώρους του Μουσείου Μπενάκη πριν ακόμα τοποθετηθούν οι πίνακες. Είναι μια εικονική ξενάγηση στην έκθεση πριν από την έκθεση, όπου το έργο του Γιάννη Μόραλη απλώνεται στις κενές επιφάνειες χάρη στην μεστή αφήγηση του επιμελητή.

Είναι μία χρονολογική διαδρομή στην οποία αποκαλύπτεται το σύμπαν του Γιάννη Μόραλη κι όπου ο Γιάννης Παϊσιος έχει ενθέσει τις «εκθέσεις μέσα στην έκθεση» αναδεικνύοντας τους τρόπους με τους οποίους ο καλλιτέχνης επιστρέφει στο παρελθόν, πώς προαναγγέλλει μέσα από αρχιτεκτονικές συνθέσεις τις αφαιρετικές τάσεις της ώριμης περιόδου και το πώς προσεγγίζει τα μοντέλα του.

Στους φιλόξενους χώρους του Μουσείου Μπενάκη χαρτογραφείται η πορεία του Μόραλη ανά δεκαετία δημιουργίας, αναδεικνύοντας παράλληλα πτυχές της ζωής του.

Πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, χαρακτικά, αρχιτεκτονικές εφαρμογές, εξώφυλλα δίσκων, εικονογραφήσεις βιβλίων, που αντανακλούν τον πρωτοπόρο ζωγράφο, τον χαράκτη, τον σκηνογράφο, αλλά και τον ακαδημαϊκό δάσκαλο.

Ο Μόραλης όταν ακόμα ήταν ανήλικος, στη δεκαετία του 30, έκανε σκίτσα για τον Ριζοσπάστη. Άγριες εποχές. Η συνεργασία του με τον Ριζοσπάστη έχει ως συνέπεια να κληθεί στο αστυνομικό τμήμα ο πατέρας του... Με τον φόβο της ασφάλειας ο Γιάννης Μόραλης αναγκάζεται να αποστασιοποιηθεί επισήμως από την πολιτική. Ωστόσο η εποχή του βγαίνει στο έργο του.

Όλη η δεκαετία του 40, η κατοχή, ο εμφύλιος, το πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε ο ίδιος εξαιτίας της φυματίωσης, ο φόβος του θανάτου, αντανακλώνται στα έργα του. Ζωγραφίζει τραπέζια που είναι σχεδόν γυμνά, τα πορτρέτα είναι σαν να έχουν από την άλλη πλευρά «αγγελτήριο θανάτου»- όπως έλεγε ο Εγγονόπουλος.

«Ο Μόραλης εξάλλου είναι ένας αυτοβιογραφικός, βιωματικός ζωγράφος, δεν μπορεί να φανταστεί μια σύνθεση, πρέπει να την έχει βιώσει», επισημαίνει ο επιμελητής της έκθεσης.

Γιάννης Μόραλης, Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138 έως 05/01/2019.