Franca Sozzani. Η αιρετική ιέρεια της Vogue Italia δεν είναι πια εδώ

Η μόδα έμεινε κατά πολύ φτωχότερη -σχεδόν όσο και η βιομηχανία της μουσικής που πλέον θρηνεί και τον Τζορτζ Μάικλ- και από αυτόν τον Δεκέμβρη έχασε μια Ιέρεια της -έτσι αποκαλούσε ο Giorgio Armani τη Franca Sozzani που έκανε την Vogue Italia αυτή που είναι σήμερα.

Η Franca Sozzani έφυγε σε ηλικία 66 ετών.

Την τελευταία της πνοή την άκουσε ο γιος της Francesco Carrozzini που ήταν, όπως ανακοινώθηκε, στο πλευρό της την Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου. Λίγο καιρό πριν το ντοκιμαντέρ του “Franca: Chaos and Creation”, ένας συγκινητικός φόρος τιμής στη μητέρα του που “θυσιάστηκε στο βωμό της τέχνης της”, ενθουσίασε το φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.

Όπως φάνηκε η Μόστρα αλλά και το πρόσφατα Βραβείο Μόδας στο Λονδίνο για το σύνολο της προσφοράς της ήταν και οι τελευταίες μεγάλες υποκλίσεις της Sozzani στην κοινότητα που αγάπησε, λάτρεψε, ανέδειξε και προβλημάτισε με περισσότερους από έναν τρόπους.

“Όταν κάνεις κάτι κακό θα σε ψάξουν να σε βρουν. Θα σε κατηγορήσουν. Όταν κάνεις κάτι καλό θα στείλουν ευχαριστήρια στον στιλίστα” είχε πει κάποτε σε σπάνια συνέντευξη της αυτή που γεννήθηκε στη Λομβαρδία και ήταν ακριβώς ό,τι έμοιαζε. Ένα αερικό με δύναμη Βασίλισσας που δεν σπούδασε ποτέ της τη μόδα -η μόδα ήταν απλά η πλατφόρμα της τέχνης και το εργαλείο για να σχολιάσει, ενοχλήσει, προκαλέσει, βελτιώσει τους καιρούς μας.

Σπούδασε, έκανε ένα σύντομο γάμο (μόλις τριών μηνών), ταξίδεψε για να αναζητήσει το σκοπό της στην Ανατολή, επέστρεψε, άρχισε να εργάζεται στη Vogue Bambini στις αρχές των 70s και μετά όλα πήραν το δρόμο τους. Η Sozzani ανέλαβε την ιταλική Vogue τον Ιούλιο του 1988, περίπου την ίδια στιγμή που η φίλη της Anna Wintour έπαιρνε στα χέρια της την Αμερικάνικη έκδοση του τίτλου.

Η επιστολή που δημοσίευσε η Βρετανή Wintour στη συνάδελφο και φίλη της είναι συγκινητική, ένας αποχαιρετισμός από μια γυναίκα της μόδας σε μια γυναίκα που ήταν ΚΑΙ της μόδας. Κυρίως όμως ήταν η πνευματική μητέρα αναρίθμητων ταλέντων, απίθανων καλλονών -έτσι τουλάχιστον απολάμβανε να την αποκαλεί η αστή σχεδιάστρια μόδας Diane Von Furstenberg.

Η Wintour μιλάει για μια γυναίκα εξαιρετικά σκληρά εργαζόμενη, μια πηγή δημιουργικότητας και ταλέντου. Στο κλείσιμο του δημόσιου αποχαιρετισμού της στη Sozzani η Wintour μιλάει για τον έρωτα που συζήτησαν οι δυο τους ένα Σαββατοκύριακο με ομίχλη στο Μιλάνο.

Είναι ξαπλωμένη στο κρεβάτι του νοσοκομείου, εύθραυστη σαν φτερό, θυμάται την μεγάλη αγάπη των γονιών της, πως ο πατέρας της φρόντιζε να είναι πάντα εκεί στο τραπέζι της οικογένειας κάθε μέρα και πως η μητέρα της ξυπνούσε ξημερώματα για να σημειώσει με κόκκινο μαρκαδόρο εκείνες τις ειδήσεις στις εφημερίδες που θα τον συνόδευαν ως ανάγνωσμα μαζί με το πρωινό του”. Ένας έρωτας κάπως σαν αυτόν που έζησε η Franca Sozzani με τη μόδα που ήταν το όχημα της για να αλλάξει τον κόσμο.

Γεννημένη στις 20 Ιανουαρίου του 1950, ο αυστηρός πολιτικός μηχανικός πρόγονος της δεν ήθελε από την κόρη του να ασχοληθεί με τις θετικές επιστήμες, αν και η ίδια αυτό επιθυμούσε. Η Sozzani σπούδασε λογοτεχνία, Γερμανική φιλολογία και φιλοσοφία στο Università Cattolica del Sacro Cuore του Μιλάνου και όλα αυτά τα έκανε τέχνη σε περιοδικά -η Vogue Italia είναι η πιο τολμηρή στις επινοήσεις της από κάθε άλλο τίτλο και η Sozzani είχε πάντα μια ιδέα πίσω από όλα όσα επέτρεπε να έρθουν στο φως με όχημα τα έντυπα και όλα όσα όριζε η παιδεία και αισθητική της.

Αν κάνεις το λάθος να απαριθμήσεις όλους τους λόγους που επιβεβαιώνουν ότι η απώλεια της Sozzani κοστίζει στον κόσμο της αισθητικής μάλλον θα μελαγχολήσεις. Απόμακρη και τολμηρή, η Sozzani έπαιξε με μαθηματική ακρίβεια το ρόλο του προβοκάτορα, απαιτώντας από τον κόσμο της μόδας να περάσει πίσω από την τάση, να διακρίνει ή να δημιουργήσει το μήνυμα και έτσι να βελτιώσει το κοινό, τους αναγνώστες, τους πελάτες των οίκων και όλους τους ενδιάμεσους. Η βιομηχανία της μόδας χρωστάει πολλά στην μαέστρο με έδρα το Μιλάνο.

Μέσα από τις σελίδες της Vogue Italia ξεπήδησαν πολλά

Ο όρος του supermodel καθιερώθηκε με αυτήν και τον πλατωνικό εραστή και συνεργάτη της Steven Meisel να καθιερώνουν όλες τις απίθανες καλλονές του παρελθόντος που έμειναν κλασικές μούσες στο χρόνο, η ίδια έφερε για πρώτη φορά στο εξώφυλλο ετερόκλητα πρόσωπα που όμως ορίζουν την ποπ κουλτούρα (η Kim Kardashian έκανε το πρώτο της εξώφυλλο σε τίτλο της Vogue στο αντρικό περιοδικό Uomo Vogue με τις ευλογίες της Sozzani) και πειραματίστηκε. Aνελέητα.

Με την ίδια, τους αντιπάλους και πολέμιους της, τους συμμάχους και θαυμαστές της. Με την καλλιτεχνική και δημιουργική κοινότητα πάντα στο πλευρό και ίσως τη σκιά της, η Sozzani ήταν, είναι και θα παραμείνει για πάντα αυτό που έγραψε στο πρώτο της εξώφυλλο, όταν συστήθηκε μέσα από το εξώφυλλο του Ιουλίου 1988.

Έγραφε μόνο Il Nuovo Stile, το νέο στιλ -λιτά, ουσιαστικά.

Η μόδα έχει λόγο

Η Sozzani απασχόλησε πολλές φορές τα media με τις θέσεις της και τις εικόνες με τις οποίες τις συνόδευε. Αφιερώνει ένα τεύχος στην μαύρη ομορφιά. Το Μαύρο Τεύχος της Vogue ανέδειξε την ομορφιά του μαύρου -η φιλανθρωπική δράση της ως Πρέσβειρα Καλής Θέλησης των Ηνωμένων Εθνών στην Αφρική δεν ήταν χόμπι, η Sozzani θέλησε με τη μόδα να βελτιώσει γυναικείες κοινότητες και να φέρει στο προσκήνιο δημιουργούς από ετερόκλητους πολιτισμούς, εθνότητες και αναφορές-, σε ένα άλλο εξώφυλλο σχολίασε το έγκλημα της πετρελαιοκηλίδας στον Κόλπο του Μεξικό βουλιάζοντας ένα μοντέλο στην πίσσα, σε τρίτο (ατυχές) διακωμωδεί την αισθητική και την κατάντια των φτωχών κατοίκων στα γκέτο των ΗΠΑ για να ζητήσει συγγνώμη -"είναι και αυτό κομμάτι της εξέλιξης" έλεγε.

Σχολιάζοντας τα πρότυπα της ομορφιάς, τις χοντρές, τις ανορεξικές, τις πλαστικές και τις φυσικές ομορφιές, η Sozzani ήταν ο Καρδινάλιος της μόδας. “Ήταν μακράν το πιο ταλαντούχο, επιδραστικό και σημαντικό πρόσωπο εντός του ομίλου της Condé Nast” σχολίασε ο πρόεδρος Jonathan Newhouse, ο σύμμαχος και υποστηρικτής της σε όλα όσα έκανε εκείνη μέσω της Vogue που ανακοίνωσε και τον θάνατο της με κάθε σεβασμό και επισημότητα.

Δεν αφορά μόνο ρούχα, αφορά την ίδια τη ζωή” έλεγε η ίδια για τη μόδα αν και αυτό είναι κλισέ. Το πραγματικό, δαιδαλωδες, όραμα της αποκαλύπτεται σε εισαγωγικά σημειώματα που έγραφε για τους καλλιτέχνες φίλους της, ή τις ιδιωτικές συζητήσεις που έκανε με όσους διάλεγε για να τη συνοδέψουν στον κομψό ακτιβισμό της. Οι διακρίσεις δεν ήταν σπάνιες (ο Νικολά Σαρκοζί την είχε χρίσει Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής κάποια χρόνια πριν) και οι φίλοι, προστατευόμενοι και σύμμαχοι όλοι όσοι είχαν την τύχη να συναντηθούν και να συμφωνήσουν ότι η μόδα είναι κάτι περισσότερο από μια (ακριβή στην περίπτωση μας) βιομηχανία της ματαιοδοξίας.

Η Franca Sozzani ήταν 45 κιλά όταν έγινε διευθύντρια της Vogue Italia και στο διάδρομο, έξω από το γραφείο της ο Giorgio Armani περίμενε με υπομονή γα να της δείξει τα επόμενα σχέδια του. “Η μεγάλη ιέρεια της Vogue, ο Πάπας της μόδας” έλεγε αν και η μόδα που διακήρυσσε η Sozzani κάθε άλλο παρά Καθολικές αναφορές είχε.

Αμαρτωλή, ανορθόδοξη, προκλητική σχολίασε τα περιστατικά βίας, τον πόλεμο και όλα αυτά τα έκανε με τους εργάτες της, τα μοντέλα, ντυμένα με πανάκριβες δημιουργίες των οίκων μόδας. Κιτς; Ιεροσυλία; Πρόκληση;

Αν δεν υπάρξει διαφωνία, δεν θα υπάρξει συζήτηση, εξέλιξη” έλεγε όλα αυτά τα 28 χρόνια που οι Steven Meisel, Peter Lindbergh, Paolo Roversi και Bruce Weber δήλωναν έτοιμοι, μήνα μετά από μήνα, να οπτικοποιήσουν τις προτάσεις της.

Ίσως το στιλ να είναι το αίμα που τρέχει στη φαμίλια της -ο γιος της Francesco Carrozzini είναι φωτογράφος και σκηνοθέτης, η μία αδεφλή της, η Carla Sozzani, είναι ιδιοκτήρια του 10 Corso Como και η ανηψιά της είναι ερωμένη της μόδας στο περιοδικό που ανέδειξε η θεία της.

Η Sozzani δημιουργούσε ως σκηνοθέτης (κυρίως σεναριογράφος) της αισθητικής και τώρα βρίσκεται με τον Stardust και την Φίσερ και τον Μοβ και δεν ξέρω πόσους ακόμη άλλους ευρηματικούς, τολμηρούς ανθρώπους θρηνεί το στιλ σήμερα.

Italian Fashion: Franca Sozzani from Victoria and Albert Museum on Vimeo.