Από φτωχό ορφανό, δισεκατομμυριούχος ολιγάρχης: Πώς έφτιαξε την περιουσία του ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς

Για την ανέλιξή του σε ολιγάρχη υπάρχει ασυνήθιστα πολύ τεκμηριωμένο υλικό, το οποίο καταγράφεται με επίπονες λεπτομέρειες σε μια απόφαση του αγγλικού ανώτατου δικαστηρίου δια χειρός της δικαστικού Ελίζαμπεθ Γκλόστερ το 2012, όταν ο Αμπράμοβιτς κατάφερε να κερδίσει μια αγωγή του πρώην μέντορά του, Μπόρις Μπερεζόφσκι.

Στην υπόθεση, και οι δύο άντρες περιέγραψαν τη σταδιοδρομία τους και τις διαδρομές για να γίνουν δισεκατομμυριούχοι, ως «μια μοναδική ρωσική ιστορία».

Πρώτα χρόνια και καριέρα

Γεννημένος το 1966, ο Αμπράμοβιτς έχασε και τους δύο γονείς του στα τρία του χρόνια και τον μεγάλωσαν συγγενείς στη δημοκρατία της Κόμι, στον παγωμένο βορρά της Ρωσίας. Μετά από μια σύντομη περίοδο στο στρατό, σπούδασε μηχανικός και εργάστηκε αρχικά ασκώντας το επάγγελμά του.

Στην περίοδο της Περεστρόικα, όταν η οικονομική απελευθέρωση επέτρεψε τις μικρές επιχειρήσεις, ο Αμπράμοβιτς ήταν επικεφαλής ενός καταστήματος παιδικών παιχνιδιών, πουλώντας πλαστικές πάπιες από το διαμέρισμά του στη Μόσχα.

Μετά την πτώση του κομμουνισμού, ασχολήθηκε με το εμπόριο και τη μεταφορά πετρελαίου και άλλων βιομηχανικών προϊόντων. Η δικαστική απόφαση καταγράφει ότι την εποχή της πρώτης, μεταμορφωτικής συνάντησής του με τον Μπερεζόφσκι, σε μια κρουαζιέρα στην Καραϊβική τον Δεκέμβριο του 1994, ο Αμπράμοβιτς ήταν «ένας μέτρια επιτυχημένος επιχειρηματίας».

Η δημιουργία της Sibneft

Η δημιουργία της τεράστιας κρατικής εταιρείας πετρελαίου Sibneft, της οποίας η σύσταση και πώληση στον Αμπράμοβιτς γιγάντωσαν την περιουσία του, ήταν μια ιδέα που ο ίδιος συνέλαβε και πρότεινε στον Μπερεζόφσκι, σημειώνει η απόφαση του δικαστηρίου.

Ήδη πλούσιος από τις συναλλαγές του στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας και πολιτικά συνδεδεμένος, ο Μπερεζόφσκι ήταν ο ιδανικός επιχειρηματικός συνεργάτης για τον Αμπράμοβιτς. Εμμονικά διατεθειμένος απέναντι σε οποιαδήποτε προοπτική επιστροφής της Ρωσίας στον κομμουνισμό, ο Μπερεζόφσκι πρότεινε την ιδέα του Αμπράμοβιτς στον τότε πρόεδρο Μπόρις Γέλτσιν: συγχώνευση ενός παραγωγού αργού πετρελαίου με ένα διυλιστήριο και παράδοση του ελέγχου της διευρυμένης επιχείρησης στον Αμπράμοβιτς και τον Μπερεζόφσκι. Σε αντάλλαγμα, ο Μπερεζόφσκι θα χρησιμοποιούσε τα έσοδα από τη νέα εταιρεία πετρελαίου για να χρηματοδοτήσει έναν τηλεοπτικό σταθμό, τον ORT, για να μεταδώσει προπαγάνδα υπέρ του Γιέλτσιν.

Ο Γέλτσιν δημιούργησε τη Sibneft με διάταγμα τον Αύγουστο του 1995, όταν ο Αμπράμοβιτς ήταν ακόμη μόλις 29 ετών. Στη συνέχεια, σύμφωνα με τα αρχεία , η νέα τεράστια εταιρεία πετρελαίου πουλήθηκε στον Αμπράμοβιτς σε μια σειρά δημοπρασιών των οποίων η τιμή σε ορισμένες περιπτώσεις αναφέρεται ότι ήταν στημένη, με άλλους πλειοδότες να αποθαρρύνονται με διάφορα μέσα. Ο Αμπράμοβιτς αγόρασε το 90% της Sibneft για περίπου 240 εκατομμύρια δολάρια, χρησιμοποιώντας μόνο 18,8 εκατομμύρια δολάρια από το δικό του κεφάλαιο, αν και η Γκλόστερ είπε ότι ήταν «πιθανώς περισσότερα».

Η απόφαση αναφέρει ότι είναι υπόθεση του ίδιου του Αμπράμοβιτς το ότι είχε συνάψει μια συμφωνία να πληρώσει τον Μπερεζόφσκι για πολιτική επιρροή, ότι αυτή η συμφωνία ήταν «διεφθαρμένη» και ότι οι δραστηριότητες του πολιτικού λόμπι του Μπερεζόφσκι ήταν «εγγενώς διεφθαρμένες».

Ο δικηγόρος του Αμπράμοβιτς, Τζόναθαν Σάμπτιον, «δέχτηκε ότι ο Αμπράμοβιτς γνώριζε αυτή τη διαφθορά, αλλά υποστήριξε ότι η πραγματικότητα ήταν ότι έτσι γίνονταν οι επιχειρήσεις στη Ρωσία εκείνη την εποχή».

Ο Πούτιν και η «άγρια ανατολή»

Η δικαστική απόφαση σημείωνε επίσης ότι ο Αμπράμοβιτς είχε «καλές σχέσεις» με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, τον διάδοχο του Γέλτσιν, και σε αντίθεση με τον Μπερεζόφσκι και άλλους ολιγάρχες που έπεσαν σε δυσμένεια με τον νέο πρόεδρο, ο Αμπράμοβιτς συνέχισε να ανθίζει.

Σύμφωνα με την απόφαση, έκανε άλλη μια περιουσία από την εξαγορά εταιρειών στη βιομηχανία αλουμινίου της Ρωσίας και το 2003 πούλησε το 25% της εταιρείας αλουμινίου RusAl σε έναν άλλο ολιγάρχη, τον Όλεγκ Ντεριπάσκα, για 1,9 δισ. δολάρια. Πούλησε επιπλέον 25% για 540 εκατομμύρια δολάρια.

Ο Αμπράμοβιτς αναδύθηκε μέσα από αυτό το βάναυσο περιβάλλον, που περιγράφεται στη δικαστική υπόθεση ως «η άγρια ​​ανατολή», αποκτώντας παγκόσμια φήμη και διασημότητα όταν αγόρασε την Τσέλσι το 2003.

Αυτός και η διοικητική του ομάδα, ορισμένοι από τους οποίους παρέμειναν έμπιστοι συνεργάτες καθ' όλη τη διάρκεια, βελτίωσαν τη Sibneft και εκσυγχρόνισαν τις δραστηριότητές της. Στη συνέχεια, το 2005, η Gazprom, η τεράστια εταιρεία καυσίμων που ανήκε κατά πλειοψηφία στο ρωσικό κράτος, αγόρασε το μερίδιο του, που τότε ανερχόταν στο 72%, πληρώνοντας 7,4 δισεκ βρετανικές λίρες.

Μια ζηλευτή ζωή

Τα δισεκατομμύρια που έκανε ο Αμπράμοβιτς από τις ιδιωτικοποιήσεις της Ρωσίας χρηματοδότησαν τον παγκοίνως γνωστό πλούσιο τρόπο ζωής του: μεγάλα σπίτια, ιδιωτικά τζετ, γιοτ και γρήγορα αυτοκίνητα, το 1,5 δισεκ λίρες που διοχέτευσε στην Τσέλσι και ένα χαρτοφυλάκιο περαιτέρω επενδύσεων.

Από τις πιο διάσημες, η κατοχή ενός μεριδίου 29% στην Evraz, μια πολυεθνική εταιρεία κατασκευής και εξόρυξης χάλυβα με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο και εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου με εργοστάσια παραγωγής χάλυβα στη Ρωσία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Η εταιρεία το 2021 είχε έσοδα 14 δισεκατομμύρια δολάρια. Η κυβέρνηση του ΗΒ ανέφερε την Evraz ως λόγο στόχευσης του Αμπράμοβιτς με κυρώσεις, μαζί με την εκτίμησή της ότι είχε «στενή σχέση για δεκαετίες» με τον Πούτιν.

H Evraz κατηγορήθηκε ότι παρείχε υπηρεσίες ή αγαθά στο ρωσικό κράτος, «οι οποίες περιλαμβάνουν πιθανή προμήθεια χάλυβα στον ρωσικό στρατό που μπορεί να είχε χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή αρμάτων μάχης». Η εταιρεία το αρνήθηκε, λέγοντας ότι «προμηθεύει χάλυβα μόνο στους τομείς των υποδομών και των κατασκευών».

Η αξία της Evraz – 12 δισεκ. βρετανικές λίρες το 2021 – έχει πέσει κατακόρυφα 86%, και η διαπραγμάτευση των μετοχών της ανεστάλη μετά την επιβολή κυρώσεων στον Αμπράμοβιτς.

Ο ολιγάρχης είχε προηγουμένως αμφισβητήσει έντονα αναφορές που υποδηλώνουν την υποτιθέμενη εγγύτητά του με τον Πούτιν και τη Ρωσία ή ότι έχει κάνει οτιδήποτε για να αξίζει την επιβολή κυρώσεων εναντίον του.