Η Ελληνίδα φύλακας- άγγελος της θαλάσσιας χελώνας στη Νότια Αφρική

Χάρη όμως στους ανθρώπους του κέντρου Two Oceans Aquarium και την επιμονή, αφοσίωση κι αγάπη των φροντιστών του και της Αλεξάνδρας Παναγιώτου, που τον έχει αναλάβει τον τελευταίο καιρό, ο Μπομπ ζυγίζει πλέον 81 κιλά και «τα πάει πολύ καλά», όπως λέει, με έκδηλο ενθουσιασμό, η Ελληνίδα ειδικός διατήρησης και εμπλουτισμού θαλάσσιας χελώνας, αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

«Ο Μπομπ ήρθε στο κέντρο το 2014, ζύγιζε μόλις 16 κιλά, είχε κατάγματα στο κάτω μέρος του καβουκιού του και είχε φάει πολύ πλαστικό- κυρίως σακούλες και μπαλόνια. Ήταν σε άθλια κατάσταση. Τα κατάγματα οδήγησαν σε εγκεφαλίτιδα και τυφλώθηκε. Κάποια στιγμή, οι φροντιστές του πίστεψαν ότι δεν θα τα καταφέρει, αλλά με πολλή δουλειά και αγάπη από την πλευρά τους, η κατάσταση βελτιώθηκε σημαντικά και η όραση του Μπομπ επανήλθε αν και παραμένει κάποια midbrain βλάβη λόγω της εγκεφαλίτιδας που είχε υποστεί», εξηγεί η νεαρή Ελληνίδα ειδικός και το πρόσωπό της φωτίζεται όταν μιλάει για τον Μπομπ και τις υπόλοιπες θαλάσσιες χελώνες του κέντρου, όπου εργάζεται.

«Έχουμε πάνω από 50 μικρά χελωνάκια και επτά ενήλικες και έφηβες χελώνες», λέει εξηγώντας πως «τις χελώνες που έρχονται στο κέντρο συνήθως τις ξεβράζει η θάλασσα και ξέρουμε πως όταν εντοπίσουμε μια χελώνα στην παραλία είναι είτε άρρωστη είτε τραυματισμένη. Κι αυτό επειδή στο Western Cape όπου βρίσκεται το Κέντρο, οι θερμοκρασίες είναι πολύ χαμηλές». Μάλιστα, καθώς το προσωπικό δεν επαρκεί πάντα για περιπολίες εξαιτίας των αυξημένων αναγκών, τις περισσότερες φορές είναι πολίτες αυτοί που εντοπίζουν κάποια θαλάσσια χελώνα που χρήζει βοήθειας και επικοινωνούν με το Two Oceans Aquarium.

Φροντίζοντας έναν …celebrity

Ο Μπομπ είναι ιδιαίτερα δημοφιλής μεταξύ των ανθρώπων του Κέντρου, γεγονός που δεν καθιστά και πολύ …δημοφιλή την Αλεξάνδρα Παναγιώτου, όταν τοὺς εξηγεί ότι δεν πρέπει να τον αγκαλιάζουν ή να τον ξύνουν! «Επειδή βρίσκεται πολλά χρόνια μαζί μας έχει συνηθίσει τους ανθρώπους, τού αρέσει να κολυμπάει μαζί μας και να δέχεται αγκαλίτσες», σημειώνει, επισημαίνοντας ότι τέτοιου είδους συμπεριφορές δεν βοηθούν καθώς απώτερος στόχος είναι η επανένταξή του στη φύση. Ήδη, μάλιστα, ο Μπομπ έχει αρχίσει ν’ αναπτύσσει κάποιες συμπεριφορές που θα τον βοηθήσουν στη μελλοντική του επιστροφή στους ωκεανούς. «Για παράδειγμα, οι θαλάσσιες χελώνες στη φύση, επειδή έχουν πολλές απολήξεις νεύρων στο καβούκι τους, πάνε σε βράχους για να ξυθούν. Αυτό ο Μπομπ δεν το έκανε ποτέ πριν αφού είχε εμάς να τον ξύνουμε. Τώρα που δεν γίνεται αυτό, έχει αρχίσει να το κάνει μόνος του».

Την προτρέπουμε να μας περιγράψει μια τυπική μέρα στη δουλειά και η απάντηση που έρχεται αυθόρμητα είναι πως όταν έχεις να κάνεις με άγρια ζώα …δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. «Σε γενικές γραμμές, όμως, κάνω δύο με τρεις εμπλουτισμούς των 20-30 λεπτών. Υπάρχουν διάφορα είδη: ο αισθητηριακός (sensory), ο γνωστικός, ο εμπλουτισμός τροφής, ο κοινωνικός, κ.λπ. Ένας από τους εμπλουτισμούς είναι, επίσης, να κολυμπάω μαζί του για να γυμνάζεται αλλά και να βουτάω μαζί του ώστε να συνηθίσει να τρώει σε μεγαλύτερα βάθη αφού έχει συνηθίσει να τρώει στην επιφάνεια. Κι επειδή από μια ηλικία και μετά οι πράσινες χελώνες γίνονται κατά μία έννοια "χορτοφάγοι" και τρώνε κυρίως θαλάσσια φυτά θα πρέπει να πηγαίνει ως τον πάτο».

Παρά το γεγονός ότι ο εμπλουτισμός για άγρια ζώα σε αιχμαλωσία δεν είναι κάτι νέο, αυτό δεν ισχύει και για τις θαλάσσιες χελώνες, όπου το πεδίο είναι σχετικά καινούριο και δεν έχει γίνει επισταμένη έρευνα, γεγονός που έχει ωθήσει την Αλεξάνδρα Παναγιώτου σε εντατική μελέτη.

Όσο για το πότε θα απελευθερωθεί ο Μπομπ; «Είμαι αρκετά αισιόδοξη ότι θα γίνει σύντομα. Είχαμε μια άλλη χελώνα, η πλέον γνωστή Yoshi, που ήταν στο κέντρο για 20 χρόνια και όλοι πίστευαν ότι δεν θα καταφέρει να επανενταχθεί. Τοὺς διέψευσε, όμως, αφού όχι μόνο τα κατάφερε αλλά έφτασε κι ως την Αυστραλία, όπως έδειξε το σύστημα εντοπισμού της. Εικάζουμε ότι εκεί γεννήθηκε αφού οι θηλυκές επιστρέφουν συνήθως στον τόπο τους και κάνουν κι αυτές εκεί τις φωλιές τους», απαντά η Ελληνίδα επιστήμονας.

Πόσο χρόνο χρειάζεται για να απελευθερωθεί μια χελώνα;

«Εξαρτάται από τη χελώνα και την αιτία συνήθως», σημειώνει. «Οι θαλάσσιες χελώνες», προσθέτει, «είναι εκπληκτικά ανθεκτικές. Συνήθως τα χελωνάκια μας τα κρατάμε για έναν χρόνο κι αυτό επειδή θέλουμε να τοὺς δώσουμε μια ευκαιρία παραπάνω. Περίπου 1 στα 1.000 χελωνάκια επιζούν μέχρι την ενηλικίωση, οπότε καταλαβαίνετε… είναι δύσκολο να είσαι χελωνάκι! Γι' αυτό κι εμείς τα κρατάμε μέχρι να πάρουν βάρος, να μπορέσουν να μεγαλώσουν ώστε να έχουν καλύτερες πιθανότητες να φτάσουν στην ενηλικίωση. Για τις μεγαλύτερες χελώνες τα πράγματα είναι συνήθως αλλιώς καθώς έρχονται για πιο σοβαρά αίτια. Έχουμε -για παράδειγμα- μια χελώνα που είχε πνευμονία, ο ένας της πνεύμονας είναι πολύ μικρότερος από τον άλλον κι αυτό της δημιουργεί προβλήματα πλεύσης. Γι’ αυτό και θα είναι μαζί μας για αρκετό καιρό ακόμα».

Οι θαλάσσιες χελώνες μάς δείχνουν την υγεία του ωκεανού

Οι υγιείς ωκεανοί είναι ένας σημαντικός κρίκος της αλυσίδας που επηρεάζει όλο το σύστημα του περιβάλλοντος και οι θαλάσσιες χελώνες, όπως εξηγεί η Αλεξάνδρα Παναγιώτου, «μας δείχνουν την κατάσταση και την υγεία του ωκεανού. Δηλαδή αν αρχίζουμε να χάνουμε τις θαλάσσιες χελώνες, καταλαβαίνουμε ότι είναι πολύ άσχημα τα πράγματα. Πριν απ’ αυτό υπάρχουν πολλά άλλα σκαλοπάτια καθώς η χελώνα θεωρείται πως είναι στην κορυφή της διατροφικής αλυσίδας. Οπότε, τώρα που βλέπουμε ότι υποφέρουν πολύ οι χελώνες, καταλαβαίνουμε σε τι κίνδυνο βρισκόμαστε».

Το πλαστικό είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για την υγεία των ωκεανών. Χαρακτηριστικό είναι πως στο Two Oceans Aquarium, από τα 60 χελωνάκια που έχουν έρθει μέχρι στιγμής το 2021 το 71% είχαν καταναλώσει πλαστικό. «Ένα χελωνάκι που δυστυχώς δεν τα κατάφερε είχε καταναλώσει πάνω από 140 κομμάτια πλαστικό», τονίζει η ειδικός διατήρησης και εμπλουτισμού θαλάσσιας χελώνας.

Μαζί με το πλαστικό, η κλιματική αλλαγή και η υπεραλίευση έρχονται να προστεθούν στον κατάλογο των προβλημάτων που αποτελούν καθημερινό πονοκέφαλο για όλους όσοι ασχολούνται με το περιβάλλον και την υγεία του υδάτινου στοιχείου του πλανήτη.

Ο έρωτας με την άγρια φύση και το πρότυπο της Jane Goodall

Η Αλεξάνδρα Παναγιώτου λάτρευε από μικρή τη φύση και τα ζώα και ήταν πάντα, όπως αφηγείται, το κοριτσάκι της γειτονιάς που τάιζε τα αδέσποτα, ή καθόταν με τις ώρες έξω για να την εμπιστευτούν οι αδέσποτες γάτες και να μπορεί να τις αγκαλιάζει. Ήξερε από εκείνη την τρυφερή ηλικία ότι θέλει να γίνει κτηνίατρος και να ασχοληθεί με τα άγρια ζώα, έβλεπε φανατικά National Geographic και η διάσημη ανθρωπολόγος Jane Goodall ήταν και παραμένει το είδωλό της. Κι όταν αυτά έχοντας την πλήρη υποστήριξη των γονιών της, που αγαπούσαν και οι ίδιοι τη φύση.

«Όταν ξεκίνησα εθελοντισμό στα 14, πήγα πρώτα στου Γουδή, στη θεραπευτική ιππασία και δούλευα με τα άλογα. Μετά, στα 14 μου βρέθηκα και πάλι εθελοντικά στο πλευρό του κτηνίατρού μας καθώς είχαμε πάντα δικά μας κατοικίδια. Μού μάθαινε κάποια πράγματα, κάποια βασικά εμβόλια, έβλεπα εγχειρίσεις και όλα όσα έχουν να κάνουν με τη θεραπεία των ζώων. Μετά, στα 16 μου, είχα αποφασίσει ότι ήθελα να γίνω κτηνίατρος για άγρια ζώα, οπότε ξεκίνησα το IB (International Baccalaureate). Έκανα σχετικά μαθήματα κι έγινα εθελόντρια στο Αττικό Πάρκο, για να έχω εμπειρία και με τα άγρια ζώα. Είχαν γίνει όλοι δεύτερη οικογένειά μου εκεί κι ακόμη είναι. Ήταν άλλωστε το μέρος, όπου ξεκίνησε ο έρωτάς μου με τα αιλουροειδή, ειδικά τα λιοντάρια. Εκεί έμαθα πάρα πολλά γι’ αυτά τα υπέροχα ζώα και τη φροντίδα τους», εξιστορεί η Αλεξάνδρα Παναγιώτου, η οποία μέσα από την οργάνωση «ΑΡΧΕΛΩΝ», την οποία κι ευγνωμονεί για όλα όσα της έμαθε, ανακάλυψε την αδυναμία της στις θαλάσσιες χελώνες. «Ερωτεύτηκα και δεν υπάρχει επιστροφή!», λέει χαριτολογώντας.

Με το αντικείμενο της προστασίας και διατήρησης της άγριας ζωής (wildlife conservation) ασχολήθηκε κατά τη διάρκεια των σπουδών της στο University of Amherst, στην Αμερική, και ήταν αυτό το έναυσμα που την ώθησε να πάει στη Νότια Αφρική για να κάνει πρακτική, πριν από οχτώ χρόνια. Εκεί, όχι μόνο σιγουρεύτηκε ότι αυτό θέλει να κάνει εφεξής στη ζωή της, αλλά της άρεσε πολύ και η χώρα. Και πώς άλλωστε θα μπορούσε να μην της αρέσει αφού εκεί, στο μακρινό για εμάς στην Ελλάδα, Κέιπ Τάουν, βρίσκεται ένας από τους μεγαλύτερους… έρωτές της, ο Μπομπ, τον οποίο θέλει να δει ν’ επανεντάσσεται ευτυχισμένος στους ωκεανούς για να συνεχίσει το μακρύ του ταξίδι.