Αλεξάντερ Λουκασένκο: Ένας «δικτάτορας» με τις πλάτες του Πούτιν

Παρά τη διεθνή πίεση, ο ισχυρός άνδρας της Λευκορωσίας ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να σπαταλήσει ούτε μια λέξη μετάνοιας.

Το αντίθετο μάλιστα: μετά τη σύλληψη του Προτάσεβιτς και της συντρόφου του, Σοφία Σαπέγκα, ο 66χρονος πρώην γαιοκτήμονας προειδοποίησε ότι είναι μόνο «θέμα χρόνου» να συλληφθούν και άλλοι αντιφρονούντες.

«Σας γνωρίζουμε» είπε.

Ο Λουκασένκο, ο οποίος κυβερνά τη Λευκορωσία εδώ και 27 χρόνια, ήταν ήδη ένας διεθνής παρίας μετά την αυτο-ανακήρυξή του ως νικητή στις αμφιλεγόμενες εκλογές του περασμένου καλοκαιριού και την βίαιη καταστολή των ειρηνικών διαδηλώσεων κατά του καθεστώτος του.

Την Τρίτη, η ΕΕ απέκλεισε τη Λευκορωσία από τον εναέριο χώρο του μπλοκ και τώρα εξετάζει κυρώσεις που θα μπορούσαν να διακόψουν βασικούς τομείς της εξαγωγικής αγοράς της.

Με τα περισσότερα χερσαία σύνορα να είναι κλειστά και τους ουρανούς πάνω από τη χώρα να είναι άδειοι, οι Λευκορώσοι έχουν λίγες διεξόδους πέρα από τη Ρωσία, η οποία υπερασπίστηκε τον Λουκασένκο, τον «τελευταίο δικτάτορα της Ευρώπης», όπως αποκαλείται από πολλούς.

Ωστόσο, παρά τη διεθνή πίεση και έπειτα από μήνες καταστολής διαμαρτυριών, ο Αλεξάντερ Λουκασένκο αισθάνεται ισχυρότερος στο σπίτι του, πιστεύει η ερευνήτρια του Πανεπιστημίου του Όσλο, Maryia Rohava.

«Το γεγονός ότι αισθάνονται ότι μπορούν να πραγματοποιήσουν μια τέτοια βίαιη πράξη χωρίς να φοβούνται τις συνέπειες είναι ένα σημάδι ότι αισθάνονται πολύ ασφαλείς με τη στήριξη της Ρωσίας, στη δική τους εσωτερική κατάσταση και στην έλλειψη αξιόπιστης δέσμευσης της ΕΕ να επιβάλει το είδος κυρώσεων που θα πλήξουν το καθεστώς», δηλώνει η ίδια στους Financial Times.

«Στο περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν, ο υπολογισμός του κόστους δεν ήταν καν μέρος του παζλ», προσθέτει, υπογραμμίζοντας πως η απειλή των ευρωπαϊκών κυρώσεων δεν «αγγίζει» τη Λευκορωσία στην πραγματικότητα.

Για ένα σύντομο διάστημα τον περασμένο Αύγουστο, υπήρχε η εντύπωση ότι το καθεστώς του Λουκασένκο ενδέχεται να καταρρεύσει.

Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έβγαιναν στους δρόμους κάθε Κυριακή για να διαμαρτυρηθούν για το αποτέλεσμα των εκλογών, ενώ οι εργαζόμενοι σε ένα εργοστάσιο σκέφτηκαν να χρησιμοποιήσουν την πολιτική βάση του Λουκασένκο για τον γιουχάρουν δυνατά όταν πήγε για να βγάλει λόγο.

Ο Λουκασένκο προσκολλήθηκε αποφασιστικά στην εξουσία σφίγγοντας τον έλεγχο των μέσων ενημέρωσης, στέλνοντας αστυνομικούς να διασκορπίσουν βίαια τις διαμαρτυρίες και συλλαμβάνοντας αντιφρονούντες, πολλοί από τους οποίους υποστηρίζουν ότι βασανίστηκαν όσο βρίσκονταν υπό κράτηση.

Μέχρι το χειμώνα, οι εβδομαδιαίες διαμαρτυρίες είχαν εξασθενίσει.

Σύμφωνα με την ένωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Λευκορωσίας, Viasna, η χώρα των 9,5 εκατ. πολιτών έχει 421 πολιτικούς κρατούμενους.

Είναι τόσοι πολλοί που οι φρουροί σε ορισμένα κέντρα κράτησης τους ανάγκασαν να φορούν κίτρινες ετικέτες.

«Οι βασικοί λόγοι για τη συμμετοχή σε αυτές τις διαδηλώσεις δεν έχουν εξαφανιστεί. Οι καταγγελίες είναι εξίσου σημαντικές με αυτές», δηλώνει ο Nigel Gould-Davies, πρώην πρεσβευτής του Ηνωμένου Βασιλείου στο Μινσκ και τώρα ανώτερος συνεργάτης του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών.

«Είναι ακριβώς ότι οι Αρχές αυτή τη στιγμή έχουν μάθει πώς να εκφοβίζουν ανοιχτές και ορατές εκδηλώσεις δυσαρέσκειας», εξηγεί.

Μετά τη σύλληψη του Προτάσεβιτς, οι αρχές της Λευκορωσίας διέρρευσαν βίντεο του δημοσιογράφου στο οποίο ομολογεί ότι «οργάνωσε μαζικές διαταραχές», ένα αδίκημα που επιφέρει ποινή φυλάκισης έως και 15 ετών.

Ο πατέρας του Προτάσεβιτς είπε στο Reuters ότι η μύτη του γιου του φαίνεται να είναι σπασμένη και ότι πιστεύει ότι η παραδοχή της ενοχής του ήταν προϊόν εξαναγκασμού.

Η ηγέτιδα της λευκορωσικής αντιπολίτευσης Σβετλάνα Τσικανούσκαγια έγραψε στο Twitter ότι το βίντεο του Προτάσεβιτς και μια παρόμοια διαρροή ομολογίας της συντρόφου του, Σοφία Σαπέγκα, ήταν «τρομακτικό» και μια απόπειρα «[τρομοκρατίας] ολόκληρης της χώρας».

Ποιος θα τον σταματήσει;

Την Τετάρτη, σε μια προφανή προσπάθεια εκφοβισμού πολιτικών αντιπάλων, οι αρχές της Λευκορωσίας δημοσίευσαν βίντεο που έδειχναν τις τελευταίες ώρες της ζωής του αντιφρονούντος Βίτολντ Ασουρκα (Vitold Ashurak).

Στο βίντεο διακρίνεται ο ακτιβιστής, ο οποίος πέθανε στις 21 Μαΐου από άγνωστη αιτία, μόνος του σε κελί φυλακής και ανίκανος να σταθεί, να καταρρέει δύο φορές πρώτος.

Ο Ντμίτρι Στάχοφσκι, ένα 18χρονο ορφανό παιδί, αυτοκτόνησε την Τρίτη αφού κατηγορήθηκε για παρόμοια εγκλήματα με τον Προτάσεβιτς και κατηγόρησε για «ηθική πίεση» τους ανακριτές για το θάνατό του, σύμφωνα με σημείωμα στα κοινωνικά μέσα.

«Είναι μια λογική συνέχεια αυτού που έχουμε δει τους τελευταίους μήνες. Κανείς δεν σταματά τις καταστολές, δεν υπάρχει κανένας λόγος και συνεχίζονται», δήλωσε ο Artyom Shraibman, συνάδελφος στο ερευνητικό κέντρο Carnegie Moscow Center.

«Η κοινωνία δεν ξεσηκώνεται ξανά και οι νέες κυρώσεις ήταν μέχρι τώρα εντελώς αβέβαιες. Γιατί λοιπόν να σταματήσει;», διερωτήθηκε.

Η σύλληψη του Προτάσεβιτς σηματοδότησε την κλιμάκωση της προθυμίας του Λουκασένκο να διώξει αντιφρονούντες στο εξωτερικό, υποστήριξε ο Shraibman.

Το FSB της Ρωσίας συνέλαβε δύο πρόσωπα της αντιπολίτευσης στη Μόσχα και τους παρέδωσε στην KGB του Μινσκ τον Απρίλιο. Λίγο αργότερα, ένας ανώτερος αξιωματούχος ασφαλείας της Λευκορωσίας ορκίστηκε να «βρει και να καθαρίσει» αυτούς που είναι υπεύθυνοι για τις διαδηλώσεις του Αυγούστου.

Η ΕΕ αρνήθηκε να αναγνωρίσει τις εκλογές αφότου ο Λουκασένκο ισχυρίστηκε ότι νίκησε την Τσικανούσκαγια, η οποία κατέφυγε στη Λιθουανία υπό την πίεση της KGB.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν κάλεσε την Τσικανούσκαγια να παρευρεθεί στη σύνοδο κορυφής της G7 του επόμενου μήνα στο Λονδίνο, ενώ η ΕΕ εξετάζει οικονομικές κυρώσεις εναντίον εταιρειών και οικονομικών οντοτήτων της Λευκορωσίας από έναν κατάλογο που καταρτίστηκε από πρόσωπα της αντιπολίτευσης.

Οι ελπίδες μιας διευθέτησης, ωστόσο, έχουν εξαντληθεί από τη συνεχιζόμενη υποστήριξη της Ρωσίας προς τον Λουκασένκο, αναφέρουν οι FT, με τον δεύτερο να ισχυρίζεται ότι η δυτική νοημοσύνη αποσταθεροποιεί τη Λευκορωσία ως φόρεμα πρόβας για «υβριδικό πόλεμο» ενάντια στη Μόσχα.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει βάλει στην άκρη την τεταμένη προσωπική του σχέση με τον Λουκασένκο για να προσφέρει στη Λευκορωσία δισεκ. δολάρια σε ρωσικά δάνεια και θα συναντηθεί με τον ομόλογό του στο Σότσι την Παρασκευή.

Αν και η Μόσχα πιστεύεται ότι πιέζει σιωπηλά τον Λουκασένκο να παραιτηθεί μετά τη διεξαγωγή του συνταγματικού δημοψηφίσματος, η συνεχής υποστήριξη του Κρεμλίνου αρκεί για να ενθαρρύνει τον Λουκασένκο να αρνείται να αναγνωρίσει την πίεση από τη Δύση, είπε ο Shraibman.

«Δεν υπάρχει τρόπος να μαλακώσει τη στάση του χωρίς να εμπλακεί η Ρωσία στη διαδικασία ή να αυξήσει το κόστος αυτού για τη Ρωσία. Διότι προς το παρόν ο Λουκασένκο αισθάνεται ότι η Ρωσία τον υποστηρίζει και κάνει ό, τι θέλει», υπογράμμισε.