Η πρώτη Ελληνίδα νομικός που διδάσκει στην Ακαδημία της Χάγης

Η Ακαδημία Διεθνούς Δικαίου της Χάγης ιδρύθηκε το 1923 ως εργαλείο για την προώθηση της ειρήνης μέσω του διεθνούς δικαίου. Έκτοτε λειτουργεί στο Peace Palace στη Χάγη, ακριβώς δίπλα από το Διεθνές Δικαστήριο και το Μόνιμο Διαιτητικό Δικαστήριο. Είναι κυρίως γνωστή για τα ετήσια θερινά (και πλέον και χειμερινά) μαθήματα Δημοσίου Διεθνούς και Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου, τα οποία παρακολουθούν περίπου 650 συμμετέχοντες από όλες τις χώρες του κόσμου εδώ και σχεδόν έναν αιώνα. Στους αποφοίτους των μαθημάτων συγκαταλέγονται γνωστοί νομικοί και δικηγόροι, δικαστές, ακαδημαϊκοί, διπλωμάτες και πολιτικοί. Ορισμένοι από τους συμμετέχοντες επιστρέφουν αρκετά χρόνια αργότερα πλέον ως διδάσκοντες, όπως η Αναστασία Γραμματικάκη-Αλεξίου, η οποία είχε παρακολουθήσει για πρώτη φορά τα θερινά μαθήματα το 1969.

Επί έξι εβδομάδες τα θερινά μαθήματα της Ακαδημίας διδάσκονται από διεθνώς αναγνωρισμένους ακαδημαϊκούς, διπλωμάτες και νομικούς, που εργάζονται σε διάφορους φορείς και οργανισμούς ανά τον κόσμο.

Η πρόσκληση να διδάξει στην Ακαδημία Διεθνούς Δικαίου της Χάγης αποτελεί μέγιστη τιμή και παγκόσμια αναγνώριση για έναν επιστήμονα του Δημοσίου Διεθνούς ή Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου. Στο παρελθόν, στην Ακαδημία, έχει διδάξει μικρός αριθμός σημαντικών Ελλήνων, όπως οι Εμμανουήλ Ρούκουνας, Δημήτριος Ευρυγένης και Λίνος Σισιλιάνος κι είναι η πρώτη φορά που μια γυναίκα ιδιωτικοδιεθνολόγος εκπροσωπεί τη χώρα στην Ακαδημία.

Η κ. Γραμματικάκη-Αλεξίου δέχθηκε την πρόσκληση από το διεθνές συμβούλιο της Ακαδημίας Διεθνούς Δικαίου της Χάγης να διδάξει αυτό το καλοκαίρι και χαρακτήρισε «εξαιρετική τιμή την πρόσκληση αυτή» καθώς η ίδια είχε παρακολουθήσει τα μαθήματα στο παρελθόν κι «επέστρεψε» τώρα για να διδάξει σ' αυτήν. «Είναι μια τιμή», πρόσθεσε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «που αντανακλά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο κι εμμέσως στη χώρα».

«Είναι σημαντικό για τη χώρα -που οι αξιόλογοι νομικοί της δεν γίνονται ευρύτερα γνωστοί λόγω γλώσσας δεδομένου ότι το έργο τους «διαβάζεται» κατά κύριο λόγο στην Ελλάδα μόνο- να είναι συχνότερα παρούσα στην Ακαδημία Διεθνούς Δικαίου της Χάγης σε μαθήματα που απευθύνονται σε ακροατές διαφόρων ηλικιών κι υψηλού επιπέδου νομικών γνώσεων απ όλες τις χώρες του κόσμου», σημείωσε.

Η Ακαδημία Διεθνούς Δικαίου της Χάγης επέλεξε την ομότιμη καθηγήτρια της Νομικής Σχολής να διδάξει φέτος θέματα διεθνούς δικαίου που σχετίζονται με απαγωγή παιδιών, διεθνούς - διακρατικής υιοθεσίας, θέματα παρένθετης μητρότητας, όταν εμπλέκονται περισσότερες από μια χώρες κ.α.

Πρόκειται για ζητήματα που στη διεθνή επικαιρότητα χαρακτηρίζονται πλέον «καυτά» και μόλις τα τελευταία χρόνια «άρχισε να αναγνωρίζεται το πόσο σημαντικό είναι κατά προτεραιότητα το συμφέρον του παιδιού κι όχι το συμφέρον των γονέων, του κράτους κ.ο.κ.», επισήμανε η κ. Γραμματικάκη -Αλεξίου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Στον β' κύκλο των θερινών μαθημάτων που είναι σε εξέλιξη και όπου διδάσκει η ομότιμη καθηγήτρια του ΑΠΘ, οι συμμετέχοντες είναι 305. Καθώς η Ακαδημία δεν έχει μόνιμο διδακτικό προσωπικό, οι καθηγητές της προέρχονται από διαφορετικούς χώρους ακριβώς για να ενθαρρύνεται η ευρύτητα πνεύματος και για να υπάρχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πολυφωνία απόψεων και έκφρασης ιδεών.

Μετά το πέρας των έξι εβδομάδων, το περιεχόμενο των μαθημάτων δημοσιεύεται στη Συλλογή Μαθημάτων της Ακαδημίας, τα οποία αποτελούν πολύτιμη πηγή γνώσης με τεράστιο ειδικό βάρος για όσους ασχολούνται με το διεθνές δίκαιο. Η παρουσίασή τους είναι σε αγγλικά-γαλλικά και κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο ως το ...ευαγγέλιο των διεθνολόγων. Η συμβολή της Ακαδημίας στη διδασκαλία, μελέτη και διάδοση του διεθνούς δικαίου τονίζεται ανά τακτά διαστήματα από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.

Η κ. Γραμματικάκη-Αλεξίου ζει στη Θεσσαλονίκη κι είναι σήμερα ομότιμη καθηγήτρια στον Τομέα Διεθνών Σπουδών του τμήματος Νομικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Έχει διδάξει επανειλημμένα ως επισκέπτρια καθηγήτρια σε αμερικανικές νομικές σχολές (Temple, Loyola, Tulane, W. Boyd College of Law of the University of Nevada, European Center of Excellence στο Pittsburg κ.α.), στο διαπανεπιστημιακό European Master's Program για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον εκδημοκρατισμό στη Βενετία, στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας, στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου και επί τριάντα χρόνια στα θερινά μαθήματα της Νομικής Σχολής των Πανεπιστημίων Tulane και Loyola των ΗΠΑ, που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα.

Έχει διατελέσει, μεταξύ άλλων, αντιπρόεδρος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Επιτροπή αστικών υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ελληνική προεδρία 2003), επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Επιτροπή Αστικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2006-2008), μέλος της Επιτροπής του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας για την εκπόνηση νομοσχεδίου για την πρακτόρευση επιχειρηματικών απαιτήσεων (factoring), υπεύθυνη του προγράμματος ΕΠΕΑΕΚ της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ για την αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών και των μεθόδων διδασκαλίας. Υπήρξε μέλος του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου για δύο θητείες. Είναι μέλος των Ελληνικών Εταιριών Διεθνούς Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων, Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου, Ευρωπαϊκού Δικαίου, της International Law Association, της International Academy of Comparative Law και πρόεδρος της Επιτροπής Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών.

Στα επιστημονικά της ενδιαφέροντα, πέρα από το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο και το δίκαιο διεθνών συναλλαγών, περιλαμβάνονται το δίκαιο προστασίας πολιτιστικών αγαθών και έργων τέχνης, τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και τα νομικά ζητήματα που εγείρει η βιοτεχνολογία και ειδικά οι τεχνολογίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.