Θα παραμείνει έως τέλους στην καγκελαρία η Άνγκελα Μέρκελ; Τα σενάρια διαδοχής της

Έπειτα από 14 χρόνια στην καγκελαρία η Άνγκελα Μέρκελ βρίσκεται πλέον όντως στην τελική ευθεία. Στα τέλη της περασμένης χρονιάς παρέδωσε ήδη την προεδρία του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος στην Άνεγκρετ Κραμπ-Καρενμπάουερ. Είναι κοινό μυστικό ότι θα ήθελε να τη δει να αναλαμβάνει και την καγκελαρία. Το ερώτημα όμως είναι πότε; Και με ποιο τρόπο; Στο Βερολίνο καλλιεργείται το τελευταίο διάστημα μια έντονη φημολογία γύρω από τα ερωτήματα αυτά, την οποία τροφοδότησε σε μεγάλο βαθμό και η σχεδόν παντελής απουσία της Μέρκελ από τον προεκλογικό αγώνα της CDU ενόψει των Ευρωεκλογών του Μαΐου. Κατά την μάλλον πιο λογική και ψύχραιμη ανάγνωση πολλών αναλυτών, η καγκελάριος «κάνει απλά χώρο» στη διάδοχό της προκειμένου η τελευταία να ενισχύσει το προφίλ της και κυρίως τον ηγετικό της ρόλο.

Ανεγκρέτ Κραμπ-Καρενμπάουερ: Μία «μίνι Μέρκελ» στη θέση Μέρκελ

Συντηρητική στροφή

Η Άνεγκρετ Κραμπ-Καρενμπάουερ ακολουθεί ωστόσο τον δικό της δρόμο και επιχειρεί προφανώς να βάλει ήδη τη δική της σφραγίδα στο κόμμα. Παρότι δεν φαίνεται να επιδιώκει ριζικές ανατροπές και μεταρρυθμίσεις, είναι οφθαλμοφανές ότι η νέα πρόεδρος ακολουθεί μια σαφώς πιο συντηρητική γραμμή. Τόσο στα θέματα της μετανάστευσης και του γάμου των ομοφυλόφιλων όσο και στο ζήτημα της περαιτέρω εμβάθυνσης της ΕΕ, η Κραμπ-Καρενμπάουερ δεν είναι τόσο φιλελεύθερη όσο η προκάτοχός της.

Η στροφή αυτή είναι φυσικά κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτη για τη συντηρητική πτέρυγα του κόμματος, αλλά και τον βασικό εσωκομματικό της αντίπαλο για την προεδρία της CDU Φρίντριχ Μερτς. Οι δυο πρώην αντίπαλοι φαίνεται να έχουν αναπτύξει στο μεταξύ μια καλή σχέση εμπιστοσύνης και συνεργασίας. Αντί της Μέρκελ, η Κραμπ-Καρενμπάουερ εμφανίζεται σε προεκλογικές συγκεντρώσεις έχοντας στο πλευρό της τον Μερτς, ο οποίος δεν κρύβει τις φιλοδοξίες του για μελλοντική του υπουργοποίηση. Προϋπόθεση βέβαια να γίνει η Κραμπ-Καρενμπάουερ όντως και καγκελάριος.

Επισήμως η Άνγκελα Μέρκελ διατείνεται ότι προτίθεται να παραμείνει στο αξίωμά της μέχρι τη λήξη της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου το 2021. Στο παρασκήνιο ωστόσο εξετάζονται όλα τα πιθανά σενάρια προκειμένου να υπάρξει μια ει δυνατόν ομαλή μετάβαση που θα διασφαλίζει στη διάδοχο και την καγκελαρία. Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο ότι δεν έχει υπάρξει ποτέ αντικατάσταση εν ενεργεία καγκελαρίου στη Γερμανία. Γι΄ αυτό και θεωρείται από πολλούς αρκετά προβληματικό.

Ο καγκελάριος εκλέγεται από το κοινοβούλιο. Στην παρούσα Βουλή η συγκυβέρνηση διαθέτει μια άνετη πλειοψηφία. Ωστόσο οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν προαναγγείλει ήδη ότι δεν πρόκειται να στηρίξουν την Κραμπ-Καρενμπάουερ για την καγκελαρία. Το SPD θέλει πάση θυσία να αποτρέψει το ενδεχόμενο πρόωρης αποχώρησης της Μέρκελ που θα έδινε στη διάδοχό της την ευκαιρία να «ψηθεί» ώστε να κατέβει στις επόμενες εκλογές ως υποψήφια καγκελάριος έχοντας πλέον το ατού της εμπειρίας.

Στην περίπτωση αυτή βέβαια οι Σοσιαλδημοκράτες θα προκαλούσαν πρόωρες εκλογές. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν ότι το σενάριο αυτό είναι σχεδόν απαγορευτικό για το παλαιότερο κόμμα της Γερμανίας. Εδώ και μήνες δεν μπορούν να απεγκλωβιστούν από το ιστορικό χαμηλό του 17%.

Το επικρατέστερο σενάριο

Ενδεχομένως η Κραμπ-Καρενμπάουερ να επιχειρούσε να συμμαχήσει κατά την τρέχουσα κοινοβουλευτική περίοδο με τους Φιλελεύθερους και τους Πράσινους, συγκροτώντας τον λεγόμενο συνασπισμό της Τζαμάικα (από τα χρώματα των τριών κομμάτων). Τα τρία κόμματα έχουν την απαιτούμενη πλειοψηφία, ωστόσο το 2017 οι μετεκλογικές τους επαφές για τον σχηματισμό κυβέρνησης είχαν οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Συνεπώς γιατί να ευδοκιμήσουν τώρα και υπό αυτές τις συνθήκες; Πολύ περισσότερο που το τελευταίο διάστημα τα ποσοστά των Πρασίνων δείχνουν να εκτοξεύονται. Ενώ στις εκλογές του 2017 είχαν λάβει μόλις 9%, πλέον κινούνται δημοσκοπικά γύρω στο 20% και εμφανίζονται συχνά δεύτερο κόμμα. Υπό αυτή την έννοια είναι λογικό οι Πράσινοι να θέλουν να στηθούν κάλπες και μάλιστα άμεσα.

Εντέλει ίσως να αποφασίσουν τελικά οι ίδιοι οι Σοσιαλδημοκράτες για πόσο καιρό ακόμη θα παραμείνει στην καγκελαρία η Μέρκελ. Στο κείμενο της κυβερνητικής συνεργασίας αναφέρεται ότι στα μέσα της θητείας θα γίνει ένας απολογισμός των πεπραγμένων. Το «ημίχρονο» πλησιάζει. Τον Δεκέμβριο οι Σοσιαλδημοκράτες θα προχωρήσουν στο συνέδριό τους στον απολογισμό της κυβερνητικής συνεργασίας. Το αποτέλεσμα θα κριθεί εν πολλοίς από τα εκλογικά αποτελέσματα της φετινής χρονιάς. Στις 26 Μαΐου πραγματοποιούνται στη Γερμανία εκτός από τις Ευρωεκλογές και οι περιφερειακές εκλογές στη Βρέμη, την 1η Σεπτεμβρίου εκλέγονται τα τοπικά κοινοβούλια στο Βραδεμβούργο και τη Σαξονία ενώ στις 27 στη Θουριγγία.

Ενδεχόμενες νέες ήττες στις αναμετρήσεις αυτές θα ενισχύσουν τις φωνές εκείνων στο SPD που ήταν ανέκαθεν κατά της κυβερνητικής συνεργασίας με τους συντηρητικούς της Μέρκελ. Σε περίπτωση που κατά το συνέδριο του Δεκεμβρίου υπερισχύσουν οι αντίπαλοι του μεγάλου συνασπισμού, θα μπορούσαν να επιβάλουν τη διάλυσή του, κόντρα στη βούληση της κομματικής ηγεσίας.

Πρακτικά, αυτό θα ισοδυναμούσε με το τέλος της καγκελαρίας Μέρκελ. Θεωρητικά θα μπορούσε να επιχειρήσει το σχηματισμό της Τζαμάικα, ωστόσο οι περισσότεροι αναλυτές το αποκλείουν. Η Γερμανία θα οδηγούνταν σε πρόωρες εκλογές χωρίς την Άνγκελα Μέρκελ και με την Κραμπ-Καρενμπάουερ, εκτός απροόπτου, υποψήφια καγκελάριο της CDU.