Ομάδα Meteo: Αναπτύσσοντας τον αλγόριθμο που θα προβλέπει την εξάπλωση των πυρκαγιών

Για αυτή την υπόσχεση, εργάζεται με αισιοδοξία η ομάδα του Meteo, από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Τρεις άνθρωποι προσπαθούν να δημιουργήσουν έναν… αλγόριθμο, θα λέγαμε, που θα προβλέπει την εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών.

Καθώς η Ελλάδα ανήκει στις μεσογειακές χώρες, με τον κίνδυνο των πυρκαγιών να επανέρχεται κάθε Καλοκαίρι, το πρόγραμμα DISARM έχει δύο κύριους σκοπούς. Πρώτον να βελτιώσει τις μεθοδολογίες και να παράσχει έγκαιρες και έγκυρες προειδοποιήσεις σχετικά με τις συνθήκες και την επικινδυνότητα εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών. Δεύτερον να αναπτύξει ένα μοντέλο πρόγνωσης εξάπλωσης του δασικών πυρκαγιών προσαρμοσμένο στο ελληνικό οικοσύστημα. Η ανάπτυξη αυτή είναι εξαιρετικά καινοτόμα και σε συνεργασία με την Πυροσβεστική Υπηρεσία, η υπηρεσία αυτή θα είναι επιχειρησιακή για την αντιπυρική περίοδο του 2019.

Τα «μυαλά» πίσω από την ανάπτυξη αυτού του προγράμματος είναι τρία. Τρεις επιστήμονες που καθημερινά επιστρατεύουν γνώσεις και όραμα. Η Βασιλική Κοτρώνη, Διευθύντρια Ερευνών Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, ο Κώστας Λαγουβάρδος, Διευθυντής Ερευνών Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και ο Θοδωρής Γιάνναρος, Επιστημονικός Συνεργάτης Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Οι ίδιοι εξηγούν στο CNNGreeceπώς το DISARM θα «υπηρετήσει» την Πολιτεία

Ο ρόλος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών

Στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών επιτελείται έρευνα υψηλού επιπέδου, συγχρόνως όμως, όλοι οι επιστήμονες έχουν σκοπό να μετουσιώνουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους σε μεθοδολογίες, εργαλεία και υπηρεσίες προς όφελος τόσο των πολιτών όσο και της πολιτείας. «Η ερευνητική μας ομάδα ειδικότερα επικεντρώνεται σε θέματα που αφορούν στη μετεωρολογία, τον καιρό, τα έντονα καιρικά φαινόμενα (από τη βροχή ως τη μεταφορά αφρικανικής σκόνης) και τις συνδεόμενες με αυτά φυσικές καταστροφές» σημειώνει η Βασιλική Κοτρώνη.

Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν ένα συχνό φαινόμενο στις περιοχές της Μεσογείου γενικότερα και στην Ελλάδα ειδικότερα. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, «οι δασικές πυρκαγιές είναι και το αντικείμενο του προγράμματος DISARM που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και στο οποίο συνεργαζόμαστε με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και με συναδέλφους από τη Βουλγαρία και την Κύπρο» υπογραμμίζει η ίδια.

Αξίζει να σημειωθεί πως η πρώτη πιλοτική εφαρμογή ξεκίνησε τη φετινή περίοδο, με αφορμή τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι της Αττικής στις 23 Ιουλίου 2018, δίνοντας πολύ καλά αποτελέσματα. Ωστόσο, ποια ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά των μετεωρολογικών συνθηκών που επικρατούσαν στις 23 Ιούλιου 2018 στη Αττική;

Οι συνθήκες για τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι

Ο Κώστας Λαγουβάρδος τα αναλύει: «Tα κύρια χαρακτηριστικά των μετεωρολογικών συνθηκών που επικρατούσαν στις 23 Ιούλιου 2018 στη Αττική συνοψίζονται σε τέσσερα σημεία: Ανάπτυξη θυελλωδών δυτικών ανέμων στη Δυτική Αττική, θυελλώδεις καταβάτες δυτικοί άνεμοι στην Ανατολική Αττική, πολύ υψηλές θερμοκρασίες στις ακτές της Ανατολικής Αττικής (39 βαθμοί στη Ραφήνα, η υψηλότερη σε όλη την Αττική) και εμμονή των ξηρών αερίων μαζών για 10 ώρες στην Ανατολική Αττική».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η ανάλυση της μετεωρολογικής κατάστασης κατέδειξε την εμμονή πολύ ισχυρών θερμών και ξηρών ανέμων στο μεγαλύτερο μέρος της Αττικής. Η ένταση, όμως, του φαινομένου μεγιστοποιήθηκε στην περιοχή έναρξης και εξάπλωσης της φωτιάς στην Ανατολική Αττική. «Η πολύ υψηλή ανάλυση του μετεωρολογικού μοντέλου, σε συνδυασμό με τις μετρήσεις σταθμών σε σημεία-κλειδιά επέτρεψε να αποκτήσουμε μια πολύ λεπτομερή εικόνα των πεδίων του ανέμου, της θερμοκρασίας και της υγρασίας στην περιοχή. Δυστυχώς, η έναρξη της πυρκαγιάς, τόσο χρονικά όσο και χωρικά, συνέβη σε ένα από τα δυσμενέστερα, από πλευράς μετεωρολογίας, σημεία της Αττικής το μεσημέρι της 23ης Ιουλίου, με τις καταστροφικές συνέπειες που όλοι γνωρίζουμε» υπογραμμίζει ο κ. Λαγουβάρδος.

Η ανάλυση κατέδειξε την αναγκαιότητα ύπαρξης, σε επιχειρησιακό επίπεδο, μετεωρολογικών μοντέλων υψηλής ανάλυσης, τα αποτελέσματα των οποίων, σε συνδυασμό με τις διαθέσιμες μετρήσεις σε πραγματικό χρόνο από ένα πυκνό δίκτυο σταθμών, μπορούν να παρέχουν την απαραίτητη γνώση των μετεωρολογικών συνθηκών σε συνθήκες κρίσης. Ταυτόχρονα επιτακτική είναι η ανάγκη της ανάπτυξης ενός καινοτόμου μοντέλου εξάπλωσης του δασικών πυρκαγιών, απαραίτητο εργαλείο για τη σωστή ενημέρωση των φορέων αλλά και των πολιτών για την πορεία εξάπλωση μιας δασικής πυρκαγιάς.

Η πρόγνωση της εξάπλωσης και πώς θα επιτυγχάνεται

Το WRF-SFIRE αποτελεί ένα εξειδικευμένο σύστημα, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα της προσομοίωσης της εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από το συνδυασμό ενός σύγχρονου μοντέλου πρόγνωσης του καιρού και ενός εξελιγμένου μοντέλου διάδοσης πυρκαγιάς. Σε αντίθεση με άλλα παρόμοια προγνωστικά συστήματα, το WRF-SFIRE λαμβάνει υπόψη του την αμφίδρομη αλληλεπίδραση μεταξύ της πυρκαγιάς και της ατμόσφαιρας. «Με απλά λόγια, μας επιτρέπει να προσομοιώνουμε αυτό που είναι κοινώς γνωστό: Η φωτιά δημιουργεί το δικό της καιρό» συνοψίζει ο Θοδωρής Γιάνναρος, ο άνθρωπος πίσω από τον «κώδικα» του αλγόριθμου.

Η πρόγνωση της εξάπλωσης πραγματοποιείται λαμβάνοντας υπόψη την αλληλεπίδραση μεταξύ της πυρκαγιάς, του καιρού και της φυσιογραφίας (τοπογραφία και χαρακτηριστικά καύσιμης ύλης) μιας περιοχής. Ο ίδιος εξηγεί: «Λαμβάνοντας υπόψη πως η αρχική ανάπτυξη του WRF-SFIRE έγινε στις ΗΠΑ, για την εφαρμογή του στην Ελλάδα, το μοντέλο βαθμονομήθηκε κατάλληλα ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις ιδιαιτερότητες του Μεσογειακού περιβάλλοντος. Ειδικότερα, αναπτύξαμε πρωτότυπο χάρτη με τους τύπους καύσιμης ύλης της Ελλάδας, λαμβάνοντας υπόψη για πρώτη φορά, με βάση και την εμπειρία της πυρκαγιάς στο Μάτι Αττικής, την αναπαράσταση των λεγόμενων μικτών δασικών/οικιστικών ζωνών».

Να σημειωθεί πως η ανάπτυξη του WRF-SFIRE για την Ελλάδα ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2017, ενώ το σύστημα εφαρμόστηκε πιλοτικά κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου του 2018. Η εφαρμογή του είναι δυνατή σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας την παροχή 6ώρης πρόγνωσης εξάπλωσης μέσα σε λιγότερο από 15 λεπτά από την έναρξη της πυρκαγιάς. Μάλιστα, στόχος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, σε συνεργασία και με την Πυροσβεστική Υπηρεσία, είναι η πλήρως επιχειρησιακή εφαρμογή του WRF-SFIRE κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου του 2019.

Οι επιστήμονες της ομάδας Meteo, από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, δεν ψάχνουν για ζωή στο διάστημα. Θα δώσουν ζωή σε αυτόν τον πλανήτη, σε αυτό το οικόπεδο που ονομάζεται Ελλάδα. Σώζοντας ανθρώπινες ζωές, αλλά και την πανίδα και τη χλωρίδα, από τις επελάσεις των πυρκαγιών.