Αμπίι Αχμέντ: Ο πρωθυπουργός που οι Αιθίοπες λατρεύουν σαν προφήτη

Κάθισε στην πρωθυπουργική καρέκλα της Αιθιοπίας στις δύο Απριλίου, με μία πλούσια ατζέντα ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων. Έκτοτε, απελευθερώσε χιλιάδες πολιτικούς κρατουμένους, επανέφερε σε λειτουργία εκατοντάδες «λογοκριμένους» ιστοτόπους, τερμάτισε την εμπόλεμη κατάσταση με την Ερυθραία, υπογράφοντας ιστορική «κοινή διακήρυξη ειρήνης και φιλίας», ήρε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης και προώθησε το άνοιγμα κομβικών οικονομικών τομέων σε ιδιώτες επενδυτές – μεταξύ αυτών και τον κρατικό αερομεταφορέα.

Από τη στιγμή της εκλογής του, μία «Αμπιιμανία» έχει καταλάβει τους Αιθίοπες: Πάνω στα ταξί φιγουράρει η μορφή του, στο Facebook οι φωτογραφίες προφίλ έχουν σλόγκαν υπέρ του, τα Τ-shirts με τη φιγούρα του κυκλοφορούν παντού. «Τις τελευταίες έξι εβδομάδες έχω πουλήσει πάνω από 20.000 με το πρόσωπο του Αμπίι», λέει ο Ελίας Τεσφάγε, ιδιοκτήτης βιοτεχνίας, επιβεβαιώνοντας τον εθνικό ενθουσιασμό. Τον περασμένο Ιούνιο, σε συγκέντρωση του Αμπίι στην Αντίς Αμπέμπα, υπολογίζεται πως τον πρωθυπουργό αποθέωσαν πάνω από τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι. «Οι άνθρωποι μιλούν σαν να τον θεωρούν τον υιό του Θεού ή ένα προφήτη», σχολιάζει ο Τομ Γκάρντνερ, Βρετανός δημοσιογράφος που ζει στην αιθιοπική πρωτεύουσα.

Δύο παραδοσιακοί «αντίπαλοι» πλάι πλάι: Ο πρόεδρος της Ερυθραίας και ο Αιθίοπας πρωθυπουργός χαιρετούν τα πλήθη, λίγο μετά την ιστορική συμφωνία για τερματισμό της εμπόλεμης κατάστασης μεταξύ των δύο χωρών που επισφραγίστηκε με την υπογραφή κοινής διακήρυξης ειρήνης και φιλίας, μετά από δύο δεκαετίες ταραγμένων σχέσεων – EPA/DANIEL GETACHEW

Στα πρόθυρα τού εμφυλίου

Η γκαρνταρόμπα ενός πρωθυπουργού συνήθως δεν ξεχωρίζει για την πρωτοτυπία της. Ωστόσο, οι ενδυματολογικές επιλογές του 41χρονου, εκτός από κομψές κι αλλιώτικες είναι και – κατά περιπτώσεις – συμβολικές: Στην περιοδεία του στις ΗΠΑ, ξεχώρισαν τα σακάκια με τις «tribal» λεπτομέρειες που παρέπεμπαν ευθέως στην παραδοσιακή φορεσιά της φυλής Ορόμο.

Ουδόλως τυχαία η επιλογή: Ο Αμπίι είναι ο πρώτος πρωθυπουργός της Αιθιοπίας, που προέρχεται από τους Ορόμο, την πολυπληθέστερη φυλή της χώρας που πληθυσμιακά ξεπερνά το ένα τρίτο από τα 100 εκατομμύρια των κατοίκων. Η, άλλοτε, Αβησσυνία που, ειρήσθω εν παρόδω, είναι μία από τις μόλις δύο χώρες της Αφρικής που δεν έζησε τον αποικιοκρατικό ζυγό των Ευρωπαίων, διαθέτει πάνω από 90 εθνοτικές ομάδες και επί δεκαετίες οι έριδες και οι διαμάχες μεταξύ των μελών τους όριζαν την εθνική πολιτική γραμμή.

Ο κώδικας ενδυμασίας πολλές φορές στέλνει περισσότερα και σαφέστερα μηνύματα απ'ό,τι τα ξύλινα λόγια των πολιτικών: Οι 'tribal' λεπτομέρειες στο κοστούμι του Αμπίι, κατά την περιοδεία του στις ΗΠΑ, ήταν εύγλωττες της ενωτικής πολιτικής που ευαγγελίζεται να εφαρμόσει - CNN

Το 1991, το Απελευθερωτικό Μέτωπο του Λαού του Τίγκραϊ (Tigrayan People's Liberation Front – TPLF) ανέτρεψε τη δικτατορία του συνταγματάρχη Μενγκίστου Χάιλε Μάριαμ, ο οποίος είχε επιβάλει στρατιωτικό νόμο από το 1974, δολοφονώντας χιλιάδες αντιφρονούντες και αγνοώντας το λιμό της δεκαετίας του 1980 που αφάνισε πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους – και ήρθε στο προσκήνιο με το τραγούδι Feed the World της περίφημης «υπερμπάντας» Band Aid.

To TPLF ξεκίνησε ως μία μικρή ομάδα ανταρτών από τη φυλή των Τιγκράι – που αντιστοιχούσε μόλις στο 6% του αιθιοπικού πληθυσμού – και σταδιακά εξελίχθηκε σε ένα συνασπισμό δυνάμεων από διάφορες εθνοτικές ομάδες – όπως οι Ορόμο και οι Αμχάρα – ενισχύοντας τη δυναμική και τη νομιμότητά του.

Ο Μενγκίστου Χάιλε Μαριάμ ήρθε στην εξουσία το 1977. Η δικτατορία του, μέχρι τη στιγμή της ανατροπής του, το 1991, δολοφόνησε αμέτρητους συμπολίτες του – που κάποιες εκτιμήσεις ανεβάζουν έως τα δύο εκατομμύρια. Το 2007, κρίθηκε υπαίτιος για σειρά εγκλημάτων και καταδικάστηκε ερήμην σε ισόβια κάθειρξη και θάνατο – Keystone/Hulton Archive/Getty Images

Εκείνος ο συνασπισμός εθνοτικών δυνάμεων που ονομάστηκε Επαναστατικό Δημοκρατικό Μέτωπο του Αιθιοπικού Λαού (Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front – EPRDF), κυβέρνησε με σιδηρά πυγμή. Ωστόσο, η περιθωριοποίηση άλλων φυλών από την κυβέρνηση αλλά και τα σχέδια επέκτασης της Αντίς Αμπέμπα στη γη των Ορόμο στο όνομα της «ανάπτυξης», προκάλεσαν κοινωνική αναταραχή διαρκείας που, μέχρι πρόσφατα, ταλάνιζε τη χριστιανική αυτή γωνιά της Αφρικής.

Με τη χώρα παραδομένη στο χάος, τον περασμένο Φεβρουάριο ο τότε πρωθυπουργός έκανε κάτι που σπανίως κάνουν οι Αφρικανοί ηγέτες: Παραιτήθηκε. Σε διάστημα 18 μηνών στη χώρα επιβαλλόταν για δεύτερη φορά κατάσταση έκτακτης ανάγκης και «μπλακάουτ» στο ίντερνετ. «Ο φόβος όλων ήταν πως αν η Αιθιοπία δεν εξέλεγε έναν ηγέτη από τους Ορόμο, η χώρα θα βυθιζόταν στον εμφύλιο. Ευτυχώς, ήρθε ο Αμπίι», παραδέχεται ο Αμπέλ Γουαμπέλα, πρώην μηχανικών των Αιθιοπικών Αερογραμμών και αντιφρονών, ο οποίος φυλακίστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση λόγω του μπλογκ που διατηρούσε.

Ο πρωθυπουργός των… σέλφι

Ο Αμπίι δεν μοιάζει με κανέναν προκάτοχό του. Αγκαλιάζει δημοσίως τους πολιτικούς, βγάζει σέλφι με τους υποστηρικτές του και μπροστά στις κάμερες δεν χαμογελά απλώς, ακτινοβολεί. «Γκρεμίστε τα τείχη, χτίστε γέφυρες» είναι το μήνυμά του στις εθνοτικές ομάδες τού λαού του. «Αν θέλετε να είστε το καμάρι της γενιάς σας, πρέπει να το πάρετε απόφαση πως οι Ορόμο, οι Αμχάρα, οι Γολαϊτάς, οι Γουράγκες, οι Σίλτες είναι όλοι ισότιμα Αιθίοπες», διεμήνυε σε ομιλία του στη Μινεσότα.

Προφανώς, ο Αμπίι δεν είναι για όλους ο κοσμαγάπητος ηγέτης. Το σκηνικό σε κεντρική πλατεία της Αντίς Αμπέμπα, λίγες στιγμές μετά την έκρηξη που, κατά τα φαινόμενα, ήταν η πρώτη απόπειρα δολοφονίας του – EPA/STR

Ο Αμπίι είναι ενωτικός όχι μόνο στη θεωρία. Η ίδια η ταυτότητά του, ένα κράμα φαινομενικά αντιφατικών χαρακτηριστικών, «κραυγάζει» διαφορετικότητα, αποδοχή κι ομόνοια: Ο πατέρας του είναι μουσουλμάνος Ορόμο, η μητέρα του χριστιανή, μιλάει τη γλώσσα των Ορόμο, των Αμχάρικ, των Τιγκρίνια καθώς και αγγλικά. (Στη Μινεσότα δε, απευθύνθηκε στα πλήθη και στις τρεις αυτές αιθιοπικές διαλέκτους).

«Μιλάει τη γλώσσα που καταλαβαίνουν οι πολίτες. Οι άνθρωποι κλαίνε γιατί για πρώτη φορά βλέπουμε φως στην άκρη του τούνελ. Οι άνθρωποι επιτέλους έχουν τον ηγέτη που τόσο καρτερούσαν», λέει ο Αντέμο που συνόδευσε τον πρωθυπουργό στις ΗΠΑ, ως σύμβουλος για την αιθιοπική διασπορά.

Αναλόγως «ποικιλόμορφο» είναι και το επαγγελματικό παρελθόν του. Το ’90 βρέθηκε στην ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στη Ρουάντα, αργότερα ανέλαβε επικεφαλής της υπηρεσίας κυβερνοασφάλειας της χώρας του και, στη συνέχεια, διετέλεσε υπουργός Επιστημών και Τεχνολογίας προτού αφήσει την κεντρική κυβέρνηση για να υπηρετήσει, στη θέση του αντιπροέδρου, την περιφέρεια καταγωγής του, την Ορομία.

Αν κάτι σκιάζει το «success story» του πρωθυπουργού, ωστόσο, αυτή είναι μία τάση κρυψίνοιας. Ενώ, δηλαδή, αυτοπροβάλλεται ως «μεσσίας» προοδευτισμού, στους τέσσερις μήνες της θητείας του δεν έχει δώσει ούτε μία συνέντευξη ενώ τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης για κάποιο διάστημα και «για λόγους που δεν είναι κατανοητοί» δεν καλούνταν στις κυβερνητικές εκδηλώσεις. Πλην του ότι είναι παντρεμένος με τρεις κόρες, μυστήριο περιβάλλει την κοσμοθεωρία αλλά και το πλήρες βιογραφικό του.

Κάποιοι αναλυτές εκτιμούν πως η μεγαλύτερη ανησυχία από την αποκαλούμενη «Αμπιιμανία» είναι πως θα τυφλώσει τους Αιθίοπες στα ενδεχόμενα «ψεγάδια» του ηγέτη τους, αποδυναμώνοντας έτσι τη δημοκρατία. «Πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί με τους ηγέτες που εμφανίζοντας ως μεσσίες», προειδοποιεί η Νατάσα Εζρόφ, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Έσεξ, προσθέτοντας πως «η Αιθιοπία δεν έχει θεσμούς διασφάλισης της δημοκρατίας και είναι συνηθισμένη στη διακυβέρνηση από ισχυρούς άνδρες». Όπως λέει, ο Αμπίι πρέπει να αυτοκριτικής και ελέγχου της εξουσίας του, αν θέλει να αποτραπεί ενδεχόμενη δικτατορία.

Προς το παρόν, πάντως, για τους απανταχού Αιθίοπες είναι το «λαχείο» τους, ο εθνικός τους σταρ που φιλοδοξούν να μεταμορφώσει τον κόσμο τους.