Παρέμβαση της Ρένας Δούρου για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των πυρκαγιών

Το άρθρο της Ρένας Δούρου:

Της Ρένας Δούρου, Περιφερειάρχη Αττικής

Τα τελευταία σαράντα χρόνια βιώνουμε μια ιδιαίτερη «κανονικότητα», η οποία φέρνει τη χώρα μας ουραγό στην κατάταξη των χωρών της ΕΕ σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών. Πλέον έχει διαμορφωθεί ένα ιδιότυπο, άτυπο καλεντάρι στη βάση χιονοπτώσεων, πυρκαγιών και πλημμύρων που λειτουργεί καταλυτικά σε βάρος των τοπικών κοινωνιών, υπονομεύοντας το παρόν και το μέλλον των πολιτών, καταστρέφοντας περιουσίες και πλήττοντας το περιβάλλον. Το γεγονός ότι θρηνούμε όλο και λιγότερες ανθρώπινες απώλειες καταγράφεται φυσικά στα θετικά – επιβάλλεται όμως συνεχής εγρήγορση, καταρχήν για τη διατήρησή του και, δεύτερον για την ένταξη της χώρας στην πραγματική κανονικότητα, εκείνη των αποτελεσματικών παρεμβάσεων, που αποσκοπούν στην ελαχιστοποίηση των αρνητικών συνεπειών των και την αποτροπή επανάληψης λαθών.Κοινός στόχος, για τον οποίο εργάζεται συστηματικά η Περιφέρεια Αττικής με πράξεις και προτάσεις, οφείλει να είναι η έξοδος από τον φαύλο κύκλο της καταδικαστικής για τους πολίτες και το περιβάλλον, δήθεν «νομοτέλειας» - του χειμώνα ή του καλοκαιριού, των χιονοπτώσεων ή των δασικών πυρκαγιών.

Γιατί οι συνέπειες των δασικών πυρκαγιών (όπως και των άλλων φυσικών καταστροφών) προλαμβάνονται και περιορίζονται υπό την προϋπόθεση ύπαρξης σοβαρού σχεδιασμού, ετοιμότητας, συντονισμού και αποτελεσματικής δράσης. Πράγματα αυτονόητα, λυμένα εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες, που όμως στην πατρίδα μας αποτελούν τμήμα της ευρύτερης υστέρησης και των δυσλειτουργιών ενός Δημόσιου τομέα που επί χρόνια χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο ανάπτυξης πελατειακών σχέσεων των κομμάτων εξουσίας και όχι ως μηχανισμός υγιούς ανάπτυξης του τόπου.

Οι αλληλεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων ανά δράση και ρόλων μεταξύ των εμπλεκόμενων δημόσιων φορέων, είτε πρόκειται για την κεντρική διοίκηση είτε για τους ΟΤΑ (Περιφέρειες, Δήμοι), τα γραφειοκρατικά εμπόδια που λειτουργούν ως τροχοπέδη στην άμεση υλοποίηση αποφάσεων της Διοίκησης, το ασαφές νομοθετικό πλαίσιο – αποτελούν τα χαρακτηριστικά αυτού του πάσχοντος Δημοσίου, τα οποία υφίστανται, σε μικρογραφία, στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Αυτή είναι η κατάσταση που χρειάζεται να ανατάξουμε. Ήδη, φέτος η εγκύκλιος (2132/17.3.2017) της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας επιχειρεί να αποσαφηνίσει ρόλους και αρμοδιότητες του κάθε εμπλεκόμενου φορέα (Κεντρικής Διοίκησης, Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Φορέων Γενικής Κυβέρνησης). Πρόκειται για την αφετηρία μιας μακρόπνοης σοβαρής και συστηματικής πορείας με στόχο την αποτελεσματική συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, είτε πρόκειται για φορείς κεντρικής διοίκησης είτε για τα αποκεντρωμένα όργανα Πολιτικής Προστασίας των Περιφερειών και των Δήμων, σε συνάρτηση με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο καθώς και με τους διατιθέμενους για την πυροπροστασία πόρους.

Στην Περιφέρεια Αττικής υλοποιούμε συστηματικά αυτές τις εκ του νόμου προβλεπόμενες υποχρεώσεις, σε ό,τι αφορά στην πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση συνεπειών και ζημιών από δασικές πυρκαγιές. Κύρια αρμοδιότητα είναι η συνδρομή του Πυροσβεστικού Σώματος στη βάση των αιτημάτων του καθώς και τη διάθεση του απαραίτητου δυναμικού και μέσων της Περιφέρειας. Έτσι, στην πρόσφατη πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική, η Περιφέρεια Αττικής συνέδραμε, ύστερα από σχετικό αίτημα της Πυροσβεστικής, τις δυνάμεις κατάσβεσης με 26 υδροφόρες, 10 βαρέως τύπου χωματουργικά μηχανήματα ενώ με ειδικές πλατφόρμες μετέφερε μέχρι και ερπυστριοφόρα βαρέως τύπου χωματουργικά μηχανήματα του στρατού στο μέτωπο των πυρκαγιών. Ήδη η πρώτη απόφαση για την κάλυψη της σχετικής δαπάνης ανέρχεται σε 850.000 ευρώ.

Αρμοδιότητα της Περιφέρειας είναι και η εισήγηση προς τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας της κήρυξης σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μίας περιοχής – κάτι που έπραξε δύο φορές φέτος το καλοκαίρι (στις περιπτώσεις των Κυθήρων και του Ωρωπού), η Περιφέρεια Αττικής.

Παράλληλα στο επίπεδο της πρόληψης, η Περιφέρεια Αττικής έχει προχωρήσει στη συγκρότηση και τη λειτουργία σε κάθε Περιφερειακή Ενότητα Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ), για την διάθεση και το συντονισμό δράσης του απαραίτητου δυναμικού και των μέσων για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση καταστροφών, στον προγραμματισμό και εκτέλεση έργων πρόληψης πυρκαγιών κατά μήκος του οδικού δικτύου αρμοδιότητάς της, στον προληπτικό καθαρισμό βλάστησης σε άλση και πάρκα αρμοδιότητάς της, στην ενημέρωση για δράσεις πολιτικής προστασίας για την πρόληψη δασικών πυρκαγιών, κ.α..

Σε ό,τι αφορά την αποκατάσταση των ζημιών σε επιχειρήσεις και επαγγελματικούς χώρους (η αρμοδιότητα των κατεστραμμένων οικιών ανήκει στους Δήμους), η Περιφέρεια Αττικής έχει ξεκινήσει από τις 14 Αυγούστου τη σχετική διαδικασία καταγραφής και αποτίμησης των ζημιών από την πρόσφατη πυρκαγιά. Παράλληλα η Περιφέρεια είναι εκείνη που υποβάλλει σχετικό αίτημα προς το αρμόδιο υπουργείο για την οριοθέτηση των πληγεισών περιοχών (με τη χρήση των στοιχείων που αποστέλλουν οι Δήμοι).

Είναι αυτά αρκετά;

Παρόλο που η Περιφέρεια Αττικής κινείται και προληπτικά, (π.χ. είναι σε εξέλιξη διαγωνισμός που διενεργεί η Πυροσβεστική Υπηρεσία για την προμήθεια 35 πυροσβεστικών οχημάτων διαφόρων τύπων, ύστερα από απόφασή μας να εντάξουμε σχετική Πράξη προϋπολογισμού 5 εκατομμυρίων ευρώ, στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττική 2014 – 2020), η απάντηση δεν μπορεί να είναι θετική γιατί επιβάλλεται υπέρβαση της τυπολατρικής προσέγγισης που αγνοεί την ουσία. Η ουσία και το πρώτιστο ζητούμενο δεν είναι η έμφαση στον φορμαλισμό και τους γραφειοκρατικούς τύπους αλλά στην αποτελεσματικότητα. Αποτελεσματικότητα που επιτυγχάνεται με την ανάδειξη του ρόλου των Περιφερειών, στη βάση εναρμονισμένης συνεργασίας με τους λοιπούς εμπλεκόμενους φορείς, για την αντιμετώπιση μιας φυσικής καταστροφής όπως οι πυρκαγιές, οι οποίες δεν συγχωρούν ελλιπή πρόληψη, ολιγωρία στη λήψη των αποφάσεων, ελλειμματική υλοποίησή τους.

Έτσι για αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, η Περιφέρεια Αττικής καταθέτει στο δημόσιο διάλογο συγκεκριμένες προτάσεις / παρεμβάσεις.

Όπως είναι, για παράδειγμα:

1. η θεσμική αποσαφήνιση, με έκδοση σχετικής εγκυκλίου από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, του ρόλου και των αρμοδιοτήτων του κάθε εμπλεκόμενου φορέα (Πυροσβεστικού Σώματος, Εθελοντικών Ομάδων Πολιτικής Προστασίας, Περιφερειών, Δήμων, Δασαρχείων, Τροχαίας, Ενόπλων Δυνάμεων) ως προς την απόφαση και υλοποίηση της προληπτικής απαγόρευσης κυκλοφορίας οχημάτων και παραμονής πολιτών σε δρυμούς, δάση και «ευπαθείς περιοχές».

2. Η ενεργοποίηση, είτε με σχετικό ΠΔ είτε με κανονιστική απόφαση του ΥΠΕΣ, της λειτουργίας του Συντονιστικού Μητροπολιτικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (Σ.Μ.Ο.), που προβλέπεται ήδη στο άρθρο 210 του Καλλικράτη (ν.3852/2010), για το οποίο εκκρεμεί η έκδοση από το Υπουργείο των κατάλληλων προδιαγραφών λειτουργίας και αρμοδιοτήτων του, δεδομένης της μητροπολιτικής λειτουργίας της Περιφέρειας Αττικής.

Επίσης:

3. η υλοποίηση, με ειδική νομοθετική ρύθμιση, του πάγιου αιτήματος των Εθελοντικών Οργανώσεων Πολιτικής Προστασίας, για μηδενισμό ή μείωση των τελών κυκλοφορίας των πυροσβεστικών οχημάτων που χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών, καθώς η συνδρομή των εθελοντών στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών αποτελεί κοινωνική προσφορά για την προάσπιση του περιβάλλοντος και της περιουσίας των πολιτών.

4. Η ενεργοποίηση, με κανονιστική απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών, της νομοθετικής πρόβλεψης (άρθρο 115 του ν.4249/2014), που υπάρχει για χρηματοδότηση κατά την αντιπυρική περίοδο και των Περιφερειών,

5. η ενεργοποίηση, με απόφαση του αρμόδιου υπουργείου, της πρόβλεψης του άρθρου 118 του ν. 4249/2014 για την ίδρυση και λειτουργία της Εθνικής Σχολής Πολιτικής Προστασίας για την εκπαίδευση των εθελοντών και στελεχών Πολιτικής Προστασίας με βάση τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα,

6. η θεσμοθέτηση, με ειδική νομοθετική ρύθμιση, της υποχρέωσης ενίσχυσης των εθελοντικών οργανώσεων πολιτικής προστασίας, που είναι ενταγμένες στο σχετικό μητρώο της ΓΓΠΠ.

Αυτές είναι μερικές προτάσεις που θα μπορούσαν να συμβάλλουν, όχι απλά στο να λυθεί ένα «πρόβλημα», αλλά να βάλουν τις βάσεις για την υπέρβαση χρόνιων παθογενειών του Δημοσίου. Γιατί η αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών έχει διπλό πρόσημο. Αφορά τόσο σε ένα σημαντικό περιβαλλοντικό διακύβευμα όσο και στην ίδια τη λειτουργία της δημόσιας Διοίκησης. Αφορά στο μέλλον του τόπου μας. Για αυτούς ακριβώς τους λόγους δεν έχουμε την πολυτέλεια να επιτρέψουμε να χαθεί αυτό το στοίχημα.