Ροντρίγκ Μουγκαρούκα Κατέμπο: Ο πρώην στρατιώτης που ρισκάρει τη ζωή του για να σώζει γορίλες

Ο ηρωισμός του του χάρισε και το φετινό περιβαλλοντικό βραβείο Goldman, κάτι που θα λειτουργήσει ως επιπλέον κινητήριος δύναμη για να συνεχίσει το δύσκολο έργο του. Ο Κατέμπο, εγκατέλειψε τον στρατό, στον οποίο υπηρετούσε από παιδί κι αφιερώθηκε στον σκοπό του, που δεν είναι άλλος από το να σταματήσει εκείνους που επιχειρούν να καταστρέψουν την άγρια ζωή στην πατρίδα του, αν και βρίσκεται υπό προστασία.

Δηλώνει αποφασισμένος να φτάσει ως το τέρμα, ώσπου όσοι προσπαθούν να συντελέσουν αυτή την τεράστια καταστροφή κληθούν να λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους. «Ακόμη κι αν εγώ ή κάποιοι άλλοι δεν το πετύχουμε, θα δώσουμε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες στις επόμενες γενιές για να το καταφέρουν», λέει ο Κατέμπο, ο οποίος βραβεύθηκε με το κορυφαίο περιβαλλοντικό βραβείο, σε μια ένδειξη αναγνώρισης του ηρωισμού που έχει επιδείξει στην προσπάθειά του να ανακόψει τα σχέδια για την εξόρυξη πετρελαίου στην Βιρούγκα, το παλαιότερο εθνικό πάρκο της Αφρικής.

Με κίνδυνο της ζωής του κι έπειτα από αμέτρητες ώρες έρευνας, έχει καταφέρει να συλλέξει σημαντικά στοιχεία που αποκαλύπτουν δωροδοκίες και διαφθορά στις τάξεις ανώτατων αξιωματούχων της χώρας, οι οποίοι δεν δίστασαν να δώσουν το «πράσινο φως» για την εξόρυξη πετρελαίου εντός του πάρκου, παρά το γεγονός ότι μια τέτοια ενέργεια βάζει σε μεγάλο κίνδυνο το μέρος που ζουν άγρια ζώα που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, όπως γορίλες, ελέφαντες και λιοντάρια.

Η δύσκολη δουλειά του να σώζεις γορίλες

Το εθνικό πάρκο Βιρούγκα, είναι το «σπίτι» ενός σπάνιου είδους γορίλων, που ζουν στα βουνά. Μοιάζει με μικρή χώρα, η οποία βρίσκεται στα σύνορα του Κονγκό με την Ουγκάντα και τη Ρουάντα και στην 3.000 τετραγωνικών μιλίων έκτασή της βρίσκονται ηφαίστεια, πυκνή δασική βλάστηση, ακόμη και παγετώνες στα βουνά.

Πηγή: CNNi

Η δουλειά του δασοφύλακα στην Βιρούγκα είναι από τις πιο επικίνδυνες στην περιοχή, όμως ο Κατέμπο φαίνεται πως αντέχει να σηκώσει το βάρος της στους ώμους του. Η πολιτική αστάθεια της χώρας σε συνδυασμό με τους ένοπλους λαθροθήρες, αλλά και τους αντάρτες που μάχονται την τελευταία 20ετία για τον έλεγχο του πάρκου, δημιουργούν ένα «εκρηκτικό» κλίμα στην περιοχή, με τους δασοφύλακες ολοένα και να λιγοστεύουν.

Ένοπλες ομάδες έχουν σκοτώσει πάνω από 160 συναδέλφους του Κατέμπο και μέλη της κοινότητας του πάρκου τις τελευταίες δεκαετίες.

«Κάποιοι από αυτούς συνελήφθησαν παράνομα, ενώ άλλοι κλήθηκαν να πληρώσουν υπέρογκα ποσά στην προσπάθειά τους να προστατέψουν την Βιρούγκα», λέει ο Κατέμπο και συγκινημένος προσθέτει πως «πραγματικά πάλεψαν με την καρδιά τους για να προστατέψουν το πάρκο».

Πηγή: EPA/PIROSCHKA VAN DE WOUW

Όσο για το πώς βρέθηκε ο ίδιος εκεί, ο Κατέμπο εξηγεί πως από μικρός έτρεφε μεγάλη αγάπη στην άγρια ζωή, όμως ο πόλεμος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη ζωή του, όπως άλλωστε και στην πλειοψηφία των Αφρικανών. Το 1989, σε ηλικία μόλις 14 ετών, ο Κατέμπο υποχρεώθηκε να υπηρετήσει στον στρατό, λαμβάνοντας μέρος στην πολυετή ένοπλη σύρραξη στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Παρέμεινε στρατιώτης για οκτώ χρόνια, ενώ στη συνέχεια συμμετείχε σε διάφορες ομάδες ένοπλων ανταρτών, ώσπου το 2003 αποκαταστάθηκε υποτυπωδώς η ειρήνη στη χώρα και τότε άρχισε να εργάζεται στη Βιρούγκα, προστατεύοντας τον χώρο του πάρκου, αλλά και προσφέροντας τις υπηρεσίες του στην τοπική κοινότητα.

«Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει κανείς για να ωφελήσει την κοινότητα», λέει ο Κατέμπο, ο οποίος μίλησε στο CNNi κι αναφέρει για παράδειγμα την αλιεία, η προστασία της οποίας δίνει τη δυνατότητα στους ψαράδες της περιοχής να εξασφαλίσουν ένα εισόδημα που τους επιτρέπει να συντηρήσουν τις οικογένειές τους.

«Σου αξίζει να πεθάνεις»: Μια ζωή γεμάτη απειλές και σφαίρες

Η προσπάθεια της προστασίας της Βιρούγκα κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Το 2013 ο Κατέμπο συνελήφθη και κρατήθηκε για 17 ημέρες. Ο ίδιος αποδίδει τη σύλληψή του σε ένα γεγονός που είχε προηγηθεί, καθώς μερικές μέρες πριν, είχε επιχειρήσει να σταματήσει την εγκατάσταση μέσα στο πάρκο μιας συσκευής σχετικής με τις έρευνες για τον εντοπισμό πετρελαίου.

Όπως θυμάται, είχε λάβει απειλητικά τηλεφωνήματα που τον κατηγορούσαν ότι πρόδωσε τη χώρα του και συνεπώς του αξίζει να πεθάνει.

Παράλληλα, τοπικοί αξιωματούχοι επιχείρησαν να τον δωροδοκήσουν για να τους βοηθήσει στις έρευνες για πετρέλαιο που ήθελαν να κάνουν εντός του πάρκου. «Μου πρότειναν 5.000 δολάρια, απλά για να τους επιτρέψω να κάνουν τις έρευνες», σημειώνει, εξηγώντας παράλληλα πως το συγκεκριμένο ποσό είναι πέντε φορές μεγαλύτερο από τον ετήσιο μισθό του.

Τα πράγματα όμως γίνονται ακόμη πιο «σκληρά», καθώς το 2014 ένοπλοι πυροβόλησαν τον Εμανουέλ ντε Μερόντ, διευθυντή του εθνικού πάρκου, ένα γεγονός το οποίο εκτιμάται πως ήταν μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας εναντίον του.

Ένα ντοκιμαντέρ ρίχνει τους προβολείς του στη Βιρούγκα

Πηγή: Πηγή: EPA/OLIVER WEIKEN

Το ντοκιμαντέρ «Βιρούγκα» του Netflix, σε σκηνοθεσία του Ορλάντο φον Άινσίντελ και παραγωγή του διάσημου ηθοποιού του Χόλιγουντ Λεονάρντο ντι Κάπριο, έριξε τους προβολής του στο εθνικό πάρκο, και κατάφερε να στρέψει την προσοχή του κόσμου στα όσα συμβαίνουν εκεί.

Ουσιαστικά το ντοκιμαντέρ καταγράφει την καθημερινότητα του Κατέμπο και των συναδέλφων του, καθώς μάχονται να εμποδίσουν τα σχέδια για εξόρυξη πετρελαίου στην περιοχή του πάρκου, κάτι που συχνά περιλαμβάνει ακόμη και ένοπλες συγκρούσεις.

Το 2010 βρετανικός πετρελαϊκός κολοσσός εξασφάλισε την άδεια από την κυβέρνηση του Κονγκό προκειμένου να κάνει έρευνες για πετρέλαιο εντός του πάρκου, κάτι που σύμφωνα με τους ανθρώπους του πάρκου ήταν παράνομο, δεδομένου ότι η Βιρούγκα περιλαμβάνεται στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Ακολούθησαν διαμάχες ανάμεσα στην πετρελαϊκή εταιρεία και την κυβέρνηση με την κοινότητα του πάρκου, γεγονός που οδήγησε στο να εγκαταλειφθούν τα σχέδια, τέσσερα χρόνια αργότερα.

Αλλαγή σελίδας

Το 2015 ο Κατέμπο ανέλαβε άλλα καθήκοντα, καθώς έγινε διευθυντής στο εθνικό Πάρκο Ουπέμπα, στα νότια της χώρας, όπου πλέον αντιμετωπίζει διαφορετικές προκλήσεις. Εκεί, έρχεται αντιμέτωπος με εκείνους που κάνουν παράνομες εξορύξεις για χρυσό και σμαράγδια, ενέργειες που βάζουν σε κίνδυνο την βιοποικιλότητα του πάρκου.

Ο ίδιος για λόγους ασφαλείας ζει μακριά από την οικογένειά του, και έχει τη δυνατότητα να βλέπει τα μικρά παιδιά του μόλις κάθε έξι μήνες.

«Πρέπει να είμαστε έτοιμοι και να καταστρώσουμε τη στρατηγική μας για να πολεμήσουμε την παράνομη εξόρυξη χρυσού εντός του πάρκου και να δημιουργήσουμε νόμους για τον σεβασμό και την προστασία της άγριας ζωής, όμως ακριβώς καταφέραμε και στην Βιρούγκα», σημειώνει, προσθέτοντας πως είναι σημαντικό να εξασφαλίσουν τη στήριξη τόσο σε εθνικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Former child soldier wins prize for risking his life to protect Congo's wildlife, By Nosmot Gbadamosi, CNN