Η διπλωματική ρουλέτα της Μέσης Ανατολής και οι μεγάλοι παίκτες

Η συνεχιζόμενη αστάθεια στη Μέση Ανατολή όπου θυμίζει πυριτιδαποθήκη αλλάζει τα γεωστρατηγικά δεδομένα όπως και το στρατηγικό περιβάλλον σε σχέση με τις συμμαχίες και αντιπαλότητες, καθώς η περιοχή διαθέτει τεράστια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Ο Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου και αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Λυκούργος Λιακάκος μιλώντας στο CNN Greece ξεδιπλώνει το κουβάρι των συμμαχιών και εξηγεί πώς οι μεγάλοι παίκτες στην Μέση Ανατολή είναι οι Ισραήλ, Ιράν, η Σαουδική Αραβία, οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα καθώς παράλληλα εξελίσσεται ένα ενεργειακό παιχνίδι.

Οι σύμμαχοι και οι εχθροί του Ισραήλ

Από σύμμαχος του Ισραήλ την εποχή του Σάχη, το Ιράν μετατράπηκε μετά την ισλαμική επανάσταση του 1979 σε υπ΄αριθμόν 1 εχθρό του εβραϊκού κράτους. Την ίδια ώρα το Ισραήλ ανησυχεί για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Μία έχθρα που μετρά πάνω από 45 χρόνια και ας μην έχουν κοινά σύνορα ή άλλου είδους εδαφικές διαφορές. Ωστόσο, το Ιράν εκτός από το ότι συνδέεται στενά με τη Χεζμπολάχ, η οποία σύμφωνα τον κ. Λιακάκο δεν είναι απλά σιιτική πολιτοφυλακή αλλά «κράτος εν κράτει» στον Λίβανο. Ταυτόχρονα το Ιράν υποστηρίζει τη Χαμάς η οποία ηγήθηκε της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου στο νότιο Ισραήλ πυροδοτώντας τον πόλεμο. Το Τελ Αβίβ κατηγορεί την Τεχεράνη ότι χρησιμοποιεί το συριακό έδαφος για να στέλνει πυραύλους και όπλα στη Χεζμπολάχ στο Λίβανο.

Το Ισραήλ ανησυχεί για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αναφέρει ο Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου και αναλυτής Διεθνών Σχέσεων τονίζοντας πώς το βλέπει ως υπαρξιακή απειλή επιδιώκοντας εδώ και καιρό την εξάλειψή του.

Για τη στρατιωτική ηγεσία του Ισραήλ αποτελεί προτεραιότητα να εξουδετερώσει πλήρως τη Χαμάς στη Γάζα. Με την Παλαιστινιακή αρχή οι σχέσεις είναι πιο πολύπλοκες , αναφέρει καθώς το Τελ Αβίβ την κατηγορεί πώς εδώ και 20 χρόνια δεν έχει κάνει εκλογές στη Δυτική Όχθη.

Από την άλλη πλευρά, στενοί σύμμαχοι του Ισραήλ εκτός από τις ΗΠΑ είναι η Ιορδανία με την οποία έχει συνάψει Συνθήκη Ειρήνης από το 1994 και συνεργάζονται σε διάφορους τομείς όπως της ασφάλειας με τον Λυκούργο Λιακάκο να υπενθυμίζει πρόσφατα είχε κλείσει στο Ιράν τον εναέριο χώρο του όταν σημειώθηκε η επίθεση τον περασμένο Απρίλιο, ωστόσο «η δυσαρέσκεια των πολιτών αποτυπώθηκε στην κάλπη φέρνοντας πρώτους τους αδελφούς μουσουλμάνους».

Οι κύριες αραβικές χώρες που επιδιώκουν να παίξουν ρόλο είναι η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία, τα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Κατάρ. Στην πλειονότητά τους διατηρούν με το Ισραήλ δεσμούς είτε ανεπίσημους ή διπλωματικούς.

Για παράδειγμα, το 1979 υπογράφηκε η Συμφωνία Ειρήνης (Καμπ Ντέιβιντ) μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου. Ωστόσο, τον περασμένο Απρίλιο το Κάιρο αρνήθηκε να συνεργαστεί με το Τελ Αβίβ για την είσοδο βοήθειας στη Γάζα από το πέρασμα της Ράφα λόγω της "απαράδεκτης κλιμάκωσης" από την πλευρά του Ισραήλ, όπως μετέδωσε το αιγυπτιακό τηλεοπτικό δίκτυο Alqahera News satellite.

Οι συνομιλητές της Χαμάς και του Ιράν

Η Χαμάς θέλει η Ρωσία να πιέσει τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας για τη μεταπολεμική Γάζα, της δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος της Χαμάς στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων RIA ύστερα από συνομιλίες στη Μόσχα.

Κατά τον κο Λιακάκο ένας από τους βασικούς υποστηρικτές της Χαμάς είναι η Τουρκία η οποία πήγε ενάντια στη Δύση οποία «παρέχοντας οικονομική και υλικοτεχνική υποστήριξη προς τη Χαμάς, καθώς και φιλοξενία σε ανώτερους αξιωματούχους της οργάνωσης». Παράλληλα υποστηρίζει πώς είναι «προφανές ότι συνομιλούν με την Αίγυπτο που λειτουργεί ως μεσολαβητής και ελέγχει το πέρασμα της Ράφα ενώ το Κατάρ τα έχει καλά σχεδόν με όλες τις πλευρές παρέχοντας ανθρωπιστική και οικονομική βοήθεια ιδιαίτερα στη Γάζα». Η Τουρκία τρέμει τη δημιουργία ενός κουρδικού κράτους στα σύνορα της και για αυτό όπως υποστηρίζει ο κ. Λιακάκος «ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν θέλει σε καμία περίπτωση καμιά αλλαγή δομική στη Μέση Ανατολή».

Από τη μία πλευρά, στο πλευρό της Τεχεράνης βρίσκονται η Χεζμπολάχ από την Λίβανο «η οποία δημιουργήθηκε για να προστατεύσει το Ιράν και όχι για να προστατευθεί και για αυτό επικρατεί μεγάλη σύγχυση ο χειρισμός της κατάστασης στην ιρανική ηγεσία ενώ σύρθηκε σε έναν πόλεμο που δεν ήθελε αλλά αναγκάστηκε μετά τις εγκληματικές τρομοκρατικές ενέργειες της Χαμάς και την ισοπέδωση της Γάζας απο το Ισραήλ» και από την άλλη πλευρά οι Χούθι από την Υεμένη, ενώ παρασκηνιακά την Τεχεράνη στηρίζει και η Κίνα καθως το πετρέλαιο έχει μπει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του Πεκίνου.

Παράλληλα, η Ρωσία θεωρεί το Ιράν σύμμαχό της στο χώρο της Μέσης Ανατολής καθώς έχουν συναλλακτικές σχέσεις και μέσω BRICS (διεθνής πολιτικός οργανισμός των κορυφαίων αναδυόμενων αγορών) αλλά και ενεργειακές καθώς η Τεχεράνη προμηθεύει με πυραύλους την Mόσχα ενώ παράλληλα διαθέτει βάσεις στη Συρία.

Αναφορικά με τους αντάρτες Χούθι, τους χαρακτηρίζει «χέρι του Ιράν, οι οποίοι έχουν εμπλακεί και σε πόλεμο με την Σαουδική Αραβία. Έχουν πολύ ισχυρό εξοπλισμό και πλέον κάνουν κουμάντο στην Υεμένη προσπαθώντας να δημιουργήσουν αναστάτωση στην Ερυθρά Θάλασσα και το παγκόσμιο εμπόριο». Παράλληλα αναφέρει ότι προσπαθούν να «αποδυναμώσουν την Σαουδική Αραβία, καθώς είναι ο μεγάλος θρησκευτικός ανταγωνιστής του Ιράν από την στιγμή που και οι δύο θέλουν να ηγηθούν του αραβικού κόσμου».

«Τη μεγαλύτερη ευθύνη έχουν οι μεγάλες δυνάμεις»

Κατά τον κ. Λιακάκο τη μεγάλη ευθύνη στη Μέση Ανατολή «έχουν οι μεγάλες δυνάμεις διότι θα έπρεπε να κινηθούν νωρίτερα για να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις» ενώ εκτιμά πώς για να μπει φρένο στον φαύλο κύκλο βίας θα πρέπει να επιβάλλουν την δημιουργία δύο κρατών.

«Στην επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου το 60% ήταν ορφανά παιδιά προηγούμενων βομβαρδισμών», αναφέρει πώς τώρα δεν αποκλείεται να ανοίξει ο ασκός του Αιόλου με την δημιουργία της «Χαμάς 2» καθώς «είναι σαν την Λερναία Ύδρα, κόβεις ένα κεφάλι και βγαίνουν δύο».

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δείξει πόσο αδύναμη είναι»

Ο Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου και αναλυτής Διεθνών Σχέσεων υποστηρίζει πώς «η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δείξει δυστυχώς πόσο αδύναμη είναι με την αναιμική αντίδραση που είχε, καθώς δεν μπόρεσε να επιβάλλει σοβαρές κυρώσεις γιατί το κάθε κράτος είχε την δική του ατζέντα και μένουν αδρανείς βασιζόμενοι στην αμερικανική ισχύ και πρωτοβουλία».

Υπό άλλες συνθήκες, μία πιο ενοποιημένη Ευρώπη η οποία θα είχε προωθήσει πολιτικές ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έχοντας έναν λειτουργικό και ουσιαστικό ευρωστρατό και μια ενιαία διπλωματική φωνή στα πλαίσια της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) «θα μπορούσε να είχε διαδραματίσει καίριο ρόλο στην κατάπαυση του πυρός εκεί που οι ΗΠΑ δεν μπόρεσαν», συμπληρώνει.

«Όμηρος του εβραϊκού λόμπι η κυβέρνηση Μπάιντεν»

Την στιγμή που βρίσκεται σε εξέλιξη ένας νέος κύκλος διαπραγματεύσεων, προκειμένου να δοθεί ένα τέλος στον φαύλο κύκλο της βίας, ο κ. Λιακάκος χαρακτηρίζει την κυβέρνηση Μπάιντεν «όμηρο του πανίσχυρου του εβραϊκού λόμπι» καθώς πλησιάζουν οι αμερικανικές εκλογές φοβούμενη το πολιτικό κόστος. Προσθέτει ακόμη πως ενώ η Ουάσιγκτον είχε ταχθεί ανοικτά υπέρ της κατάπαυσης του πυρός «παράλληλα έχει χρηματοδοτήσει με πάνω από 16 δισεκατομμύρια δολάρια τον πόλεμο συμπεριλαμβανομένων των δικών της δράσεων». Η μπίλια θα κάτσει όπως υπογραμμίζει όταν αναλάβει τα ηνία ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου.

«Με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κόμπαζε ότι επί της θητείας του δεν έγινε κάποιος πόλεμος, τώρα παρέχει την αμέριστη συμπαράστασή του στο Ισραήλ» θυμίζοντας πώς επί της προεδρίας του μετέφερε την πρεσβεία των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ «κάνοντας έτσι την Ιερουσαλήμ την πρωτεύουσα του Ισραήλ».

Στον αντίποδα όπως αναφέρει μία πιθανή εκλογή της Κάμαλα Χάρις «μπορεί να θέσει μεγαλύτερα όρια στο Ισραήλ και την προοπτική των δύο κρατών».

Χρειάζεται ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη «για να μην διολισθήσουμε σε αχαρτογράφητες καταστάσεις οι οποίες μπορεί να έχουν παγκόσμιος ολέθριες συνέπειες», καταλήγει.