«Ο κ. Ερντογάν δεν ελέγχει το διπλωματικό παιχνίδι»: Αναλύει o διεθνολόγος Aλέξανδρος Δεσποτόπουλος

Σύμφωνα με τον κ. Δεσποτόπουλο η Τουρκία «θα συνεχίσει το ανατολίτικο παζάρι καθώς είναι πλέον μία παγιωμένη διπλωματική πολιτική του Τούρκου Προέδρου, που δεν θα σταματήσει λόγω της αναβάθμισης και απόκτησης νέων F-16».

Ωστόσο, ο Κ. Δεσπορόπουλος εκτιμά ότι «Ο κ. Ερντογάν δεν ελέγχει το διπλωματικό παιχνίδι». Όπως λέει: «Η Τουρκία διπλωματικά αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα. Οι σχέσεις της με τους δυνητικούς ενεργειακούς συνεργάτες της και παίχτες της Μεσογείου, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, είναι από πολύ κακές έως επιφυλακτικές, όταν η Ελλάδα και η Κύπρος αργά αλλά σταθερά χτίζουν το ενεργειακό αύριο της ευρύτερης περιοχή μας».

Σχετικά με την έγκριση της πώλησης μαχητικών αεροσκάφών F16 στη Τουρκία απο το Κογκρέσο, o κ. Δεσποτόπουλος τονίζει ότι «ο συνασπισμός Νο Jets fot Turkey, και άλλες όμάδες, ασκούν πιέσεις ώστε να υπάρξει αυστηρός νομοθετικός έλεγχος, πριν εγκριθεί η πώληση νέων αεροσκαφών στην Τουρκία».

Όλη η συνέντευξη του διεθνολόγου Αλέξανδρου Δεσποτόπουλου στο CNN Greece

Πώς σχολιάζετε την κίνηση Μπαίντεν να στείλει επιστολή πολιτικής πρόθεσης στο Κογκρέσο προωθώντας την έγκριση της πώλησης των F16 στη Τουρκία, λίγες ώρες μόνο μετά την επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από την τουρκική εθνοσυνέλευση;

«Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών ήταν λίγο – πολύ αναμενόμενες. Θα ακολουθήσει επίσημη επιστολή από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την πώληση, το περίφημο «notification». Ο Πρόεδρος Μπάιντεν θέλησε με την πολιτικού χαρακτήρα επιστολή του να δείξει στον Τούρκο Πρόεδρο ότι πιέζει το Κογκρέσο, επιτυγχάνοντας πράγματι την επικύρωση εκ μέρους του κ. Ερντογάν της απόφασης της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης για την εισδοχή της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Εκτιμώ ότι το Αμερικανικό Κογκρέσο θα δώσει τελικά το πράσινο φως, αλλά η διαδικασία δεν θα είναι ανέφελη. Ήδη πολλές ομάδες πίεσης, όπως ο συνασπισμός “Νο Jets fot Turkey”, ασκούν πιέσεις ώστε να υπάρξει αυστηρός νομοθετικός έλεγχος, πριν εγκριθεί η πώληση νέων αεροσκαφών στην Τουρκία. Επιφυλάξεις εκφράζουν και μέλη της Γερουσίας και μάλιστα Δημοκρατικοί, όπως ο Chris Van Hollen. Μέσα στον έλεγχο αυτό, υπάρχει και η προσδοκία να συνδεθεί η αναβάθμιση και πώληση νέων F-16 με όρους που δεν επιτρέπουν τη χρήση τους έναντι μελών της συμμαχίας και αυτό μας ενδιαφέρει άμεσα. Σε κάθε περίπτωση, η πώληση των F-16 μπορεί να προχωρήσει με απόφαση του Αμερικανού Προέδρου, ακόμη και χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των μελών των νομοθετικών σωμάτων των ΗΠΑ».

Ο Τούρκος πρόεδρος θα συνεχίσει τα ανατολίτικα παζάρια;

«Νομίζω ότι το ανοικτό παζάρι ανατολίτικου τύπου είναι μία παγιωμένη πλέον διπλωματική πολιτική του Τούρκου Προέδρου, που δεν θα σταματήσει λόγω της αναβάθμισης και απόκτησης νέων F-16. Ο κ. Ερντογάν δεν διστάζει να διαπραγματεύεται ανοικτά και πολλές φορές άκομψα θα έλεγα. Θυμόμαστε όλοι σε πόσο δύσκολη θέση έφερε τον Καγκελάριο Σολτς με τις δηλώσεις του για το Ολοκαύτωμα, στην πρόσφατη επίσημη επίσκεψή του στην Γερμανία. Δεν δίστασε να κατονομάσει το Ισραήλ και τον κ. Νετανιάχου ως ενόχους για εγκλήματα γενοκτονίας στην Γάζα. Νομίζω ότι με τον ίδιο τρόπο θα συνεχίσει να πορεύεται ο Τούρκος Πρόεδρος».

Μετά την την επιστολή του προέδρου Μπάιντεν προς τους Αμερικανούς νομοθέτες, υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν ότι ο Ερντογάν τελικά ελέγχει το διπλωματικό παιχνίδι. Ποια είναι η άποψη σας;

«Ο κ. Ερντογάν δεν ελέγχει το διπλωματικό παιχνίδι. Το αντίθετο θα έλεγα. Πριν τέσσερα χρόνια η Τουρκία ήταν συμπαραγωγός χώρος στα F-35. Σήμερα, έχοντας αναλώσει τεράστιο διπλωματικό κεφάλαιο, επισύροντας μέχρι και την απειλή του βέτο στο ΝΑΤΟ, πανηγυρίζει γιατί ξεμπλοκάρει την απόκτηση F-16, αεροσκαφών προηγούμενης γενιάς. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα βρίσκεται στον προθάλαμο των F-35, του πολύ κλειστού club αεροσκαφών, για να δανειστώ τον εύστοχο χαρακτηρισμό του κ. Δημήτρη Τσιόδρα, διευθυντή του πολιτικού γραφείου του Πρωθυπουργού. Η εκτίμησή του ότι η απόκτηση των αεροσκαφών αυτών είναι θέμα λίγου χρόνου για την Ελλάδα είναι εξαιρετικά ενθαρρυντική, ειδικά από έναν επιστήμονα με μεταπτυχιακές σπουδές στις Διεθνείς Σχέσεις στο Tufts, των ΗΠΑ. Αναλογιστείτε ότι μόλις 120 F-35 κυκλοφορούν αυτή την στιγμή στην Ευρώπη. Αλλά και με την υπόλοιπη Δύση ή την Μέση Ανατολή, η Τουρκία διπλωματικά αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα. Οι σχέσεις της με τους δυνητικούς ενεργειακούς συνεργάτες της και παίχτες της Μεσογείου, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, είναι από πολύ κακές έως επιφυλακτικές, όταν η Ελλάδα και η Κύπρος αργά αλλά σταθερά χτίζουν το ενεργειακό αύριο της ευρύτερης περιοχή μας. Ούτε η Τουρκία, ούτε το Ιράν βλέπουν την Τουρκία χωρίς καχυποψία. Στην πραγματικότητα, η μόνη ουσιαστική διπλωματική νίκη της Τουρκίας είναι το Τουρκολυβικό μνημόνιο, μία άκυρη και παράνομη συμφωνία, που μάλιστα εξουδετερώνεται από το νόμιμο Ελληνο-Αιγυπτιακό».

Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η Αθήνα θέλει να εξασφαλίσει ρήτρες ότι τα μαχητικά αεροσκάφη που θα πουληθούν στην Τουρκία δεν θα χρησιμοποιηθούν εναντίον της χώρας μας. Είναι αυτό εφικτό τη στιγμή που ο φιλέλληνας Γερουσιαστής και σκληρός επικριτής του Ερντογάν, Ρόμπερτ Μενέντεζ δεν βρίσκεται πια στη θέση του προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας;

«Η απουσία του κ. Μενέντεζ είναι αδιαμφησβήτητα ένα πλήγμα για τα ελληνικά συμφέροντα. Όμως, πλήθος στελεχών της ομογένειάς μας, ομάδες πίεσης άλλων δρώντων, όπως το ισραηλινό λόμπι, αλλά και πολλοί γερουσιαστές διατηρούν σοβαρές επιφυλάξεις, αξιώνοντας ρήτρες ώστε τα μαχητικά αεροσκάφη να μην χρησιμοποιηθούν κατά της χώρας μας. Το γεγονός ότι υπάρχει σοβαρή συζήτηση στις ΗΠΑ για τις παραβιάσεις και της υπερπτήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο, που μάλιστα συνδέεται με την απόκτηση των F-16, αποτελεί τεράστια επιτυχία της χώρας μας. Μία τέτοια συζήτηση θα ήταν αδιανόητη πριν λίγα χρόνια και είναι δηλωτική των θερμών σχέσεων ΗΠΑ-Ελλάδας αλλά και των αντίστοιχων ψυχρών Ουάσινγκτον – Άγκυρας. Αυτονόητα δε, η Ελληνική Κυβέρνηση επιθυμεί να μην επιστρέψει η Τουρκία στην επιθετική πολιτική των παραβιάσεων στο Αιγαίο και προφανώς κάνει ό,τι είναι εφικτό για να το πετύχει. Όμως ας είμαστε ρεαλιστές. Δεν μπορεί η Ελλάδα να εμποδίσει τις ΗΠΑ να προμηθεύσουν F-16 στην Τουρκία, ενώ οποιαδήποτε ρήτρα τεθεί, θα τελεί (και) υπό την διασταλτική ερμηνεία της Άγκυρας. Δεν νομίζω κανείς να πιστεύει ότι θα στείλουν αεροσκάφη οι ΗΠΑ να αναχαιτίσουν τουρκικά F-16, που τυχόν κάνουν υπερπτήσεις ή παραβιάσεις στο Αιγαίο».

Πρόσφατα ο Ιρανός πρόεδρος Ι. Ραϊσι επισκέφθηκε τον πρόεδρο Τ. Ερντογάν στην Άγκυρα. Απο την Ουάσιγκτον δεν υπήρξε καμία αντίδραση. Γιατί εκτιμάτε ότι οι Αμερικανοί δεν αντέδρασαν;

«Οι ΗΠΑ και η Δύση γενικότερα παρακολουθούμε στενά τις σχέσεις, που αναπτύσσει η Τουρκία με χώρες όπως το Ιράν. Η δημόσια συμφωνία των δύο ηγετών, Ραΐσι και Ερντογάν, στην ανάγκη για αποφυγή της κλιμάκωσης των εντάσεων στη Μέση Ανατολή ήταν κάτι που προφανώς είδαν με καλό μάτι οι Αμερικανοί, που αγωνιούν για πιθανή επέκταση του πολέμου. Όσο το Ιράν και η Τουρκία απέχουν από οποιαδήποτε άμεση επιχειρησιακή εμπλοκή, τόσο πιο διπλωματική θα είναι η στάση της Δύσης απέναντί τους».