Σε ανοιχτή γραμμή Αθήνα και Κάιρο μετά τον λιβυκό «αιφνιδιασμό» - Ο ρόλος της Τουρκίας

Το έγγραφο που έστειλε η μεταβατική κυβέρνηση της Λιβύης συνοδευόταν απο έναν χάρτη με τον οποίο γνωστοποιούσε και το εύρος των χωρικών της υδάτων στα 12 νμ, που είναι ήδη γνωστό από το 1982.

Σε ανοιχτή γραμμή Αθήνα και Κάιρο

Σύμφωνα με αναλυτές η Ελλάδα δεν επηρεάζεται άμεσα απο αυτή τη κίνηση, η οποία εκτιμάται ότι στρέφεται κυρίως κατά της Αιγύπτου, διότι γίνεται σχεδόν ένα χρόνο μετά το προεδρικό διάταγμα του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, με το οποίο οριοθετούσε την ΑΟΖ της Αιγύπτου προς τα δυτικά μπαίνοντας σφήνα στο παράνομο και ανυπόστατο Τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Το επόμενο διάστημα πάντως αναμένεται το Κάιρο να απαντήσει στην Λιβύη, πιθανότατα μέσω επιστολής στα Ηνωμένα Εθνη και στη Διεύθυνση Ωκεανών και Δικαίου της Θάλασσας, όπου βρίσκεται αναρτημένη η απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της κυβέρνησης της Τρίπολης.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ελληνικές και αιγυπτιακές αρχές μετά την γνωστοποίηση των προθέσεων της Λιβύης, βρίσκονται σε ανοιχτή γραμμή σε επίπεδο διπλωματικών συμβούλων, συζητώντας πιθανές επόμενες κινήσεις.

Τι σημαίνει για ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα νοτίως της Κρήτης

H Ελλάδα δεν έχει ανακηρύξει ΑΟΖ με τη Λιβύη και τo ερώτημα είναι αν η Λιβύη ναρκοθετεί με αυτό τον τρόπο μία μελλοντική διευθέτηση για οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ελλάδα. Δεν είναι λίγες οι φωνές των ειδικών που πιστεύουν ότι η Ελλάδα πρέπει με κάποιο τρόπο να δηλώσει τον προβληματισμό της, καθώς έτσι θίγονται τα μελλοντικά δυνητικά κυριαρχικά μας δικαιώματα νοτίως της Κρήτης.

Η Λιβύη που στηρίζεται στους ώμους τη Τουρκίας για κάθε της κίνηση, η οποία πιθανότατα είναι ενήμερη για την πρωτοβουλία της Τρίπολης, λαμβάνοντας υπόψη ως σημείο έναρξης όλων των θαλασσίων ζωνών το κλείσιμο του κόλπου της Σύρτης εικάζεται ότι οι γραμμές οι οποίες θα χαραχθούν ανάμεσα στις δύο χώρες θα είναι πολύ εγγύτερα, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ιταλία.

Να μην δημιουργηθούν τετελεσμένα προς όφελος της Τουρκίας

Οι διεθνολόγοι τονίζουν ότι στο θέμα χρειάζεται να δοθεί προσοχή και συνεχή παρακολούθηση, καθώς η συνορεύουσα ζώνη δεν παρέχει στο κράτος που την ανακηρύσσει κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά του δίνει δικαιώματα ελέγχου σε ζητήματα εμπορικά, τελωνειακά, ασφαλειας ή μετανάστευσης. Συνεπώς, δεν θα 'πρεπε να επιτραπεί η δημιουργία τετελεσμένων προς όφελος της Λιβύης και παράλληλα της Τουρκίας. Ήδη πάντως οι χαρτογραφικές και νομικές υπηρεσίες του Υπουργείου Εξωτερικών μελετούν τη λιβυκή κίνηση και θα αξιολογήσουν αν και πόσο επηρεάζει την Ελλάδα.

Κώστας Υφαντής: Εκτός από την Αίγυπτο, επηρεάζονται και Ελλάδα - Ιταλία

O Kαθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, Κώστας Υφάντης μιλώντας στο CNN Greece αναφέρει ότι: "Μπορεί με σχετική ασφάλεια να εικάσει κάποιος ότι είναι μία κίνηση που έχει ως κύριο στόχο να αντιδράσει ίσως και να εξουδετερώσει ή να αναγκάσει την Αίγυπτο να πάει σε μία διαπραγμάτευση για το ζήτημα της οριοθέτησης στο ανατολικό όριο, δηλαδή της Λιβύης και Αιγύπτου.

Διότι ήταν η κίνηση της Αιγύπτου, η μονομερής οριοθέτηση η οποία επί της ουσίας ήρθε να επικαλύψει ένα μέρος της λιβυκής διεκδικήσης, η οποία εκφράστηκε με τον τούρκο-λιβυκό μνημόνιο. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι ο βασικός στόχος είναι η Αίγυπτος. Όμως επηρεάζει λιγότερο ή περισσότερο και τις άλλες χώρες, δηλαδή την Ελλάδα και την Ιταλία. Περισσότερο την Ιταλία διότι απέναντι από τον κόλπο της Συρτής είναι η Σικελία και Ιταλία. Εμάς μας επηρεάζει οριακά. Θα έλεγε κανείς ότι αν τα πράγματα παραμείνουν ως έχουν, δηλαδή αν η Αίγυπτος παραμείνει στην ανακήρυξη των χωρικών υδάτων και την συνορεύουσας ζώνης δεν δημιουργεί πρόβλημα, ούτε σε εμάς ούτε στην Ιταλία. Εάν όμως, μονομερώς, το επόμενο διάστημα επιχείρησει να ανακηρύξει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη τότε είναι σαφές ότι θα δημιουργήσει πρόβλημα στην Ιταλία και οριακά θα δημιουργήσει πρόβλημα και σε εμάς.

«Κακώς αντιμετωπίζουμε τη Λιβύη σαν κανονικό κράτος»

Αυτό είναι ένα σενάριο το οποίο δεν είναι καθόλου απίθανο. Από την άλλη πλευρά μπορεί και να προληφθεί, αν και δεν είναι εύκολο, καθόλου εύκολο. Έχουμε μία εικόνα το πως βλέπει τα πράγματα το καθεστώς Ντμπειμπά στην Τρίπολη, γιατί κακώς πολλές φορές αντιμετωπίζουμε την Λιβύη σαν ένα κανονικό κράτος, δεν είναι κανονικό κράτος. Βεβαίως υπάρχει μία κυβέρνηση, η οποία είναι αναγνωρισμένη, ωστόσο ξέρουμε ότι η αυτονομία της είναι αρκετά περιορισμένη και σε πάρα πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα στο ζήτημα των θαλάσσιων ζωνών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και ίσως υπακούει στις επιθυμίες και στις προτιμήσεις της Τουρκίας.

Έχουμε λοιπόν μία εικόνα κι αυτή είναι τούρκο-λιβυκό μνημόνιο. Οπότε αν υποθέσουμε σε μία μελλοντική -σε ένα μήνα ή δύο μήνες ή σε έναν χρόνο- ανακηρύξη ΑΟΖ η οποία βεβαίως μονομερώς είναι αντίθετη με το διεθνές δίκιο, όπως και το κλείσιμο του Κόλπου της Σύρτης είναι μόνο μέρος αντίθετο με το διεθνές δίκιο, έπρεπε να είχε προηγηθεί διαπραγμάτευση με την Ιταλία και με την Ελλάδα, ξέρουμε περίπου που θα κινηθεί η λιβυκή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, όπως την αντιλαμβάνεται η Τρίπολη με τις παραινέσεις της Τουρκίας στην βάση του τούρκο-λιβυκού μνημονίου.

Σε αυτή την περίπτωση θα δημιουργηθεί ένα πρόβλημα, γιατί θα μας αναγκάσει να αντιδράσουμε κι εμείς. Έτσι θα δημιουργηθεί μία νομική διαφορά. Αυτό ίσως και τονίζω το ίσως είναι ένα καλό σενάριο υπό την έννοια ότι θα έχουμε επικαλυπτόμενες διεκδικήσεις και ίσως η Λιβύη αναγκαστεί να συμφωνήσει να προσφύγουμε στην διεθνή δικαιοσύνη πράγμα που θα ήταν εξαιρετικό ως προηγούμενο για την διαφορά μας με την Τουρκία. Είμαστε όμως πολύ μακριά από αυτό το σενάριο. Προσπαθώ να σκεφτώ πως θα μπορούσε να ξεδιπλωθεί αυτή η κατάσταση το επόμενο διάστημα που μπορεί να είναι αρκετά μεγάλο."

-Μετά την κίνηση της Λιβύης η Ελλάδα θα προχωρούσε σε επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ν.μ. νοτία της Κρήτη εν μέσω επαναπροσεγγισης με την Τουρκία; H Toυρκία θα αντιδρούσε;

O καθηγητής K. Yφαντής υποστηρίζει ότι: "Ξέρουμε ποιες είναι τουρκικές θέσεις, οι οποίες έχουν εκφραστεί με το casus belly στην προοπτική επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. Όμως εάν η Λιβύη το επόμενο διάστημα προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες που έχουν να κάνουν κυρίως με την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, τότε η Ελλάδα θα έχει πολύ περιορισμένες επιλογές.

Η μία επιλογή της Ελλάδας θα είναι να αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο άρα να πάμε σε μία ακόμα μερική επέκτασης των χωρικών υδάτων, ως αντίδραση στην λυβική κίνηση κι αυτό θα δούμε πως θα το εκλάβει Τουρκία, αλλά νομίζω ότι είναι μία βασική επιλογή σε περίπτωση που η Λιβύη μας αναγκάσει. Η δεύτερη επιλογή είναι να καλέσουμε μαζί με άλλες χώρες, με την Ιταλία παραδείγματος χάριν και με την Αίγυπτο, την Λιβύη σε μία πολυμερή διάσκεψη για το ζήτημα των οριοθετήσεων. Σε αυτή την περίπτωση προφανώς θα θέλει να συμμετέχει και η Τουρκία, αλλά αυτό θα δούμε πως θα το χειριστούν και υπόλοιπες χώρες. Θα εκφράσουν κι άλλες χώρες την επιφύλαξη τους στη συμμετοχή της Τουρκίας, όπως η Αίγυπτος. Αυτό είναι ένα σενάριο όμως και δεν είναι ένα κακό σενάριο. Δηλαδλη να πάμε σε μία πλυμερή διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση μεταξύ Λιβύης, Ελλάδος,Ιταλίας και με συμμετοχή της Αιγύπτου. Εμάς θα μας εξυπηρετούσε να μείνουμε οι τρεις χώρες σε μία τέτοια διαδικασία και εάν η Λιβύη το δεχόταν η διάφορα της με την Αίγυπτο να παραμείνει διμερής και ενδεχομένως να υπάρξει προσφυγή των δύο στο διεθνές δικαστήριο. Πάλι παίζουμε με σενάρια. Το καταληκτικό μου σχόλιο είναι ότι αυτή τη στιγμή η χώρα μας δεν επήρεαζεται Και δεν χρειάζεται να κάνει βιαστικές, παρορμητικές κινήσεις. Απαιτείται ολοκληρωμένος σχεδιασμός στη βάση των διαφόρων σεναρίων".

Η Ελλάδα το 2021 είχε επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12ν.μ στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου, αλλά δεν είχε συμπεριλάβει την Κρήτη κατι το οποίο θα μπορούσε να ενεργοποίησει το casus belli, με το οποίο η Τουρκία απειλεί την Ελλάδα απο το 1995 όταν ψηφίστηκε απο την τουρκική εθνοσυνέλευση.

Τότε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είχε εκδώσει την παρακάτω ανακοίνωση προειδοποιώντας ουσιαστικά την Ελλάδα για οποιαδήποτε σκέψη επέκτασης χωρικών υδάτων στο Αιγαίο: "Η βούληση της Ελλάδας για αύξηση των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια στο Ιόνιο Πέλαγος, που καταλήγει μέχρι τα νότια της Πελοποννήσου, δεν επηρεάζει καθόλου το Αιγαίο. Η χώρα μας έχει ζωτικά δικαιώματα και συμφέροντα στην ημίκλειστη θάλασσα του Αιγαίου Πελάγους, όπου επικρατούν ειδικές γεωγραφικές συνθήκες. Είναι κοινώς γνωστό ότι τα χωρικά ύδατα αυτής της θάλασσας δεν πρέπει να επεκταθούν μονομερώς με τρόπο που θα περιορίζει την ελεύθερη πλοήγηση και πρόσβαση στις ανοιχτές θάλασσες τόσο της χώρας μας όσο και των τρίτων χωρών".