Το 7ωρο του Ερντογάν στην Αθήνα: Οι συμφωνίες και οι υποσχέσεις

Στον απόηχο της 7ωρης επίσκεψης του Ερντογάν στην Ελλάδα, ιδιαίτερη σημασία έχουν τα όσα διημείφθησαν ανάμεσα στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Ταγίπ Ερντογάν, για τα θέματα που αφορούν τα προβλήματα που υπάρχουν ανάμεσα στις δύο γειτονικές χώρες.

Ο απολογισμός αυτής της ιστορικής επίσκεψης του Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί θετικός και για τις δύο χώρες.

Μέσα σε πολύ θετικό κλίμα πραγματοποιήθηκαν οι συναντήσεις τόσο του Ερντογάν με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και την πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, όσο και με τους υπουργούς που συνόδευσαν τον Τούρκο πρόεδρο στην επίσκεψη του στην Ελλάδα.

Μάλιστα ανάμεσα στους Έλληνες και Τούρκους υπουργούς καθώς και αξιωματούχους από την γειτονική χώρα, υπογράφησαν 15 συμφωνίες που αφορούν την περαιτέρω συνεργασία των δύο χωρών σε διάφορους τομείς.

Η αναχώρηση Ερντογάν

Ο Τούρκος πρόεδρος έφθασε στο αεροδρόμιο στις 18:00 το απόγευμα της Πέμπτης (7/12) μετά από την 7ωρη παραμονή του στη χώρα μας, προκειμένου να επιβιβαστεί στο αεροσκάφος για την επιστροφή του στην Άγκυρα.

Η συνάντηση κύλησε σε καλό κλίμα και οι δύο ηγέτες προχώρησαν στην υπογραφή Διακήρυξης των Αθηνών περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας, ενώ συμφώνησαν να συναντηθούν εκ νέου στην Άγκυρα την άνοιξη.

Τα μηνύματα της επίσκεψης Ερντογάν

Σε όλα εκείνα που μπορούν να ενώσουν τις δύο χώρες επέμειναν οι δύο ηγέτες Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατά την πολυαναμενόμενη συνάντησή τους στο Μέγαρο Μαξίμου στην Αθήνα.

Ο Τούρκος πρόεδρος, επέδειξε καλές προθέσεις, στάθηκε μακριά από την ακραία ρητορική των προηγούμενων ετών και φάνηκε να αποδέχεται την χείρα φιλίας που του έτεινε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, ως οικοδεσπότης επανέλαβε την πάγια ελληνική θέση όσον αφορά το ζήτημα της Κύπρου και τον «διόρθωσε» με ευγένεια όταν μίλησε για τουρκική μειονότητα στη Θράκη λέγοντας ότι «η Θράκη παράδειγμα αρμονικής συνύπαρξης Χριστιανών και Μουσουλμάνων».

Και οι δύο ηγέτες επέμειναν στα «εύκολα» ζητήματα και τις συνεργασίες στις οποίες μπορούν να συμβαδίσουν οι δύο χώρες ώστε να ανοίξει αργότερα ο δρόμος για την «βαριά διπλωματία» όπως το θέμα της ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.

«Όταν οι συνθήκες ωριμάσουν μπορεί το επόμενο βήμα να είναι το θέμα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ», τόνισε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Ειδική μνεία στη Θράκη

Ο πρωθυπουργός στις δηλώσεις του έκανε ειδική μνεία τη Θράκη και στη μουσουλμανική μειονότητα. «Η Θράκη αποτελεί παράδειγμα συνύπαρξης χριστιανών και μουσουλμάνων. Αγωνιζόμαστε να εξασφαλίζουμε στην πράξη ίσες ευκαιρίες. Ο προσδιορισμός της μειονότητας ως μουσουλμανικής καθορίζεται από την της συνθήκη της Λωζάνης».

Η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη ήρθε ως απάντηση στη τοποθέτηση του Τούρκου προέδρου ότι η τουρκική μειονότητα και η ρωμαίικη κοινότητα είναι δομικά στοιχεία του ανθρώπινου και πολιτιστικού μας πλούτου.

Ξεκινώντας τις δηλώσεις ο πρωθυπουργός ανέφερε ότι «ύστερα από επτά χρόνια συνέρχεται το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδος και Τουρκίας. Ένα γεγονός το οποίο πιστεύω ότι από μόνο του σηματοδοτεί την πρόθεση των δύο μας χωρών να αναζητήσουν νέους δημιουργικούς δρόμους στις μεταξύ τους σχέσεις».

«Το τελευταίο διάστημα αντιμετωπίσαμε πολλές προκλήσεις: φυσικές καταστροφές και περιφερειακές συγκρούσεις. Αλλά και οι διμερείς σχέσεις γνώρισαν διακυμάνσεις και απειλήθηκαν η ασφάλεια και ειρήνη στην ανατολική Μεσόγειο. Τους τελευταίους μήνες βαδίζουμε σε ένα πιο ήρεμο μονοπάτι. Να διατυπώνουμε τις διαφορές μας και να αναζητούμε λύσεις. Συμφωνήσαμε να πιάσουμε και πάλι το νήμα των επαφών μας πάνω σε τρεις άξονες: Πολιτικό διάλογο, θετική ατζέντα και μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης», συνέχισε ο πρωθυπουργός.

«Επόμενο βήμα η συζήτηση για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ»

«Στο μεταναστευτικό διαπιστώσαμε σημαντική μείωση ροών το τελευταίο διάστημα ως αποτέλεσμα της καλής φύλαξης και της συνεργασίας των δύο χωρών. Μπορεί και πρέπει να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο.

Σημαντικό να συγκλίνουμε στην ανάγκη τήρησης της διεθνούς νομιμότητας. Απόλυτο σεβασμό εδαφικής ακεραιότητας των κρατών και προστασία των αμάχων.Διαφωνούμε στο Κυπριακό για εμάς δεν υπάρχει άλλη λύση πέρα από τις αποφάσεις συμβουλίου ασφαλείας του ΟΗΕ», είπε στη συνέχεια.

«Θα διερευνούμε τη θετική ατζέντα και θα επεκτείνουμε τα μετρά οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Όταν οι συνθήκες ωριμάσουν μπορεί το επόμενο βήμα να είναι το θέμα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ που συνιστά την μόνη διαφορά ενώπιων διεθνούς δικαιοδοσίας».

«Οφείλουμε να χτίσουμε ένα αύριο που στα ήρεμα νερά θα φυσήξει ένας ούριος άνεμος», κατέληξε.

«Με διάλογο να λύσουμε τα προβλήματα»

Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο Τούρκος πρόεδρος.

«Σας χαιρετώ με τα πιο εγκάρδια συναισθήματα. Επισκέφθηκα τελευταία φορά την Ελλάδα το 2017. Ήταν η πρώτη μετά από 65 χρόνια επίσκεψη σε επίπεδο αρχηγού κράτους. Αισθάνομαι μεγάλη ικανοποίηση που βρίσκομαι ξανά στην Ελλάδα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω για την ευγενική υποδοχή. Επιθυμούμε να αναπτύξουμε περαιτέρω την θετική ώθηση που υπάρχει. Το ότι μετά από επτά χρόνια κάνουμε την 5η συνεδρίαση αποτελεί ένδειξη αυτής τη πρόθεσης. Πιστεύω ότι δεν θα υπάρξει άλλο τόσο μεγάλο διάλλειμα για άλλη συνάντηση και αυτό θα είναι καλό και για τις δύο χώρες».

Ο Ερντογάν σημείωσε ότι: «Είχαμε ωφέλιμες συζητήσεις με τον πρωθυπουργό και την Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Στη συνάντηση με τον κ. Μητσοτάκη συζητήσαμε για τα βήματα που μπορούν να γίνουν για την ανάπτυξη της συνεργασίας μας. Στο πλαίσιο της συνέχειας των επαφών μας, τονίσαμε την ανάγκη να κρατηθούν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας και υπογραμμίσαμε ότι ο μηχανισμός του ανώτατου στρατιωτικού συμβουλίου συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας συμβάλει σημαντικά στο να προχωρούν οι σχέσεις των δύο χωρών στο πλαίσιο της θετικής ατζέντας.

Με τη διακήρυξη της Αθήνας περί σχέσεων φιλίας και καλής γειτονίας βεβαιώσαμε τη βούλησή μας για ανάπτυξη των σχέσεών μας. Αισθανόμαστε ικανοποίηση που βλέπουμε τα αποτελέσματα των έργων στο πλαίσιο του σχεδίου κοινής δράσης του 2021. Στη συνάντηση με τον κ. Μητσοτάκη συμφωνήσαμε να ανεβάσουμε στα 10 δισ. δολάρια το διμερές μας εμπόριο από πέντε δισ. Τονίσαμε τη σημασία έργων μεταφοράς, όπως η κατασκευή δεύτερης γέφυρας στον σταθμό Υψάλας – Κήπων».

«Διατύπωσα την επιθυμία μας για καταπολέμηση τρομοκρατίας και χαιρετήσαμε το κλείσιμο του καταυλισμού του Λαυρίου», συνέχισε.

«Μιλήσαμε για το δράμα στη Γάζα. Δεν εγκρίνουμε να στοχοποιούνται άμαχοι. Η διεθνής κοινότητα δεν πρέπει να σιωπά απέναντι στα εγκλήματα πολέμου που διαπράττονται. Ως του Τουρκία είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε την ευθύνη ως εγγυήτρια μια δίκαιης ειρήνης», πρόσθεσε.

«Μοιραζόμαστε την ίδια θάλασσα και την ίδια γεωγραφία. Φυσικό να υπάρχουν προβλήματα ανάμεσά σε δύο χώρες ανάμεσα σε αδέρφια. Θέλουμε να μετατρέψουμε το Αιγαίο σε θάλασσα ειρήνης και συνεργασίας. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα τόσο μεγάλο που δεν μπορεί να επιλυθεί. Να κινηθούμε με καλή πίστη και να μην γίνουμε από αυτούς που περνούν τη θάλασσα και πνίγονται στο ποτάμι», υπογράμμισε.

Η διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας

Κοινή διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας υπέγραψαν κατά τη συνάντησή τους οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν.

Μεταξύ άλλων τονίζεται ότι τα δύο μέρη δεσμεύονται «να απέχουν από κάθε δήλωση, πρωτοβουλία, ή ενέργεια που θα μπορούσε να υπονομεύσει ή να απαξιώσει το γράμμα και το πνεύμα αυτής της Διακήρυξης ή να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή τους».

Ο Πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Τουρκίας, Recep Tayyip Erdoğan, εκπροσωπώντας τις αντίστοιχες Κυβερνήσεις τους , έχοντας προεδρεύσει της 5ης συνάντησης του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Δημοκρατίας της Τουρκίας την 7η Δεκεμβρίου 2023, στην Αθήνα, σε πνεύμα καλής θέλησης και συνεργασίας,

Αναγνωρίζοντας την ανανεωμένη βούληση για συνεργασία μεταξύ των Κυβερνήσεων των δύο χωρών,

Υπογραμμίζοντας ότι οι δεσμοί μεταξύ των δύο γειτονικών εθνών έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν σημαντικά την ευημερία και τη δυναμική της περιοχής,

Δίνοντας έμφαση στην ανάγκη να συνεχίσουν να εργάζονται από κοινού προς όφελος και των δύο κοινωνιών σε κλίμα φιλίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης,

Επιδιώκοντας ενίσχυση των διμερών σχέσεων μέσω των υφιστάμενων θεσμικών μηχανισμών,

Τονίζοντας ότι, προκειμένου να ενισχυθούν οι σχέσεις καλής γειτονίας, αμφότερα τα Μέρη, χωρίς να θίγονται οι εκατέρωθεν νομικές θέσεις τους, θα καλλιεργούν πνεύμα αλληλεγγύης απέναντι στις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις,

Υπογραμμίζοντας ότι για την προώθηση της εν λόγω θετικής ατμόσφαιρας και ατζέντας, αμφότερα τα Μέρη θα ενθαρρύνουν την ανταλλαγή επισκέψεων σε κάθε επίπεδο με προσέγγιση προσανατολισμένη στην επίτευξη αποτελεσμάτων,

Υπενθυμίζοντας ότι μεταξύ των θεμελιωδών σκοπών του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και των παγκοσμίως αναγνωρισμένων αρχών του διεθνούς δικαίου είναι η διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και η φιλική συνεργασία μεταξύ των κρατών,

Έχοντας αποφασίσει να καλλιεργούν φιλικές σχέσεις, αμοιβαίο σεβασμό, ειρηνική συνύπαρξη και κατανόηση και να επιλύουν κάθε διαφορά μεταξύ τους με ειρηνικά μέσα και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο,

Υπογραμμίζοντας τη σημασία των αποτελεσματικών διαύλων και μηχανισμών επικοινωνίας σε κάθε επίπεδο για την επιτυχή διαχείριση των διμερών τους σχέσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στην αποφυγή συγκρουσιακών καταστάσεων και δυνητικής κλιμάκωσης,

Τονίζοντας ότι και τα δύο Μέρη θα προσεγγίσουν τις σχέσεις τους με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής συνεργασίας και την εμβάθυνση των δεσμών μεταξύ των λαών, συνεισφέροντας με αυτόν τον τρόπο στην ευημερία και την ειρηνική συνύπαρξη των δύο γειτονικών λαών τους, τονίζοντας περαιτέρω ότι προς τούτο, υπό το φως της επιτευχθείσας σημαντικής προόδου σχετικά με την προώθηση της θετικής ατζέντας σε οικονομικά και εμπορικά θέματα μέσω του Κοινού Σχεδίου Δράσης, οι δύο πλευρές θα διερευνήσουν επιπρόσθετα θέματα συνεργασίας,

Συμφώνησαν στα κάτωθι:

Τα Μέρη συμφωνούν να συμμετέχουν σε συνεχείς εποικοδομητικές και ουσιαστικές διαβουλεύσεις με βάση τους ακόλουθους πυλώνες:

(α) Πολιτικός Διάλογος:

- σε θέματα αμοιβαίου συμφέροντος

- Διερευνητικές/ Διαβουλευτικές συνομιλίες

(β) Θετική Ατζέντα, στο πλαίσιο του ενισχυμένου Κοινού Σχεδίου Δράσης, που περιλαμβάνει μέτρα κοινού ενδιαφέροντος στους τομείς της επιχειρηματικότητας-οικονομίας, τουρισμού, μεταφορών, ενέργειας, καινοτομίας, επιστήμης και τεχνολογίας, γεωργίας, περιβαλλοντικής προστασίας, κοινωνικής ασφάλισης και υγείας, νεολαίας, εκπαίδευσης και αθλητισμού και όποιον άλλο τομέα συμφωνηθεί από κοινού, με στόχο την επίτευξη σημαντικών και συγκεκριμένων παραδοτέων, εξορθολογίζοντας και επικαιροποιώντας συνεχώς την ατζέντα, με δομημένο τρόπο και νέα θέματα.

(γ) Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, που περιλαμβάνουν μέτρα στον στρατιωτικό τομέα που θα συνέβαλλαν στην εξάλειψη αδικαιολόγητων πηγών έντασης, καθώς και των κινδύνων που απορρέουν από αυτές,

Τα Μέρη δεσμεύονται να απέχουν από κάθε δήλωση, πρωτοβουλία, ή ενέργεια που θα μπορούσε να υπονομεύσει ή να απαξιώσει το γράμμα και το πνεύμα αυτής της Διακήρυξης ή να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή τους.

Τα Μέρη θα προσπαθήσουν να επιλύσουν οποιαδήποτε διαφορά προκύψει μεταξύ τους με φιλικό τρόπο, μέσω απευθείας διαβουλεύσεων μεταξύ τους ή με άλλα μέσα αμοιβαίας επιλογής, όπως προβλέπεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Αυτή η Διακήρυξη δεν αποτελεί διεθνή συμφωνία, δεσμευτική για τα Μέρη κατά το διεθνές δίκαιο. Καμία πρόνοια της Διακήρυξης αυτής δεν πρέπει να ερμηνεύεται ότι παράγει νομικά δικαιώματα ή υποχρεώσεις για τα Μέρη.