Γλυπτά Παρθενώνα: Οι τρεις τρόποι να επιστρέψουν στην Αθήνα - Ο ρόλος της Τουρκίας

Περισσότερα από 200 χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο Σκωτσέζος αρχαιοκάπηλος λόρδος Έλγιν μαζί με τη «συμμορία» του έκλεψαν τα Γλυπτά του Παρθενώνα, με πρόφαση ένα... ανύπαρκτο φιρμάνι που δήθεν δόθηκε από τον σουλτάνο -μιας και η Ελλάδα τότε βρισκόταν υπό Οθωμανική κυριαρχία- με το κείμενο του εγγράφου από τη μια να ήταν «ύπουλα συντεταγμένο» και από την άλλη βέβαια να μην επιβεβαιώνεται ποτέ.

Το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών ουσιαστικά ποτέ δεν έφυγε από την επικαιρότητα, ωστόσο μετά το βρετανικό unfair από πλευράς Σούνακ, επανήλθε εκ νέου στο προσκήνιο λαμβάνοντας αυτή τη φορά τεράστιες διαστάσεις. Μάλιστα, μετά τη διατάραξη των σχέσεων Αθήνας -Λονδίνου, το Μουσείο της Ακρόπολης τοποθετήθηκε λέγοντας μεταξύ άλλων ότι «πολιτισμός δεν είναι μόνον οι αρχαιότητες και τα έργα Τέχνης. Πολιτισμός είναι και οι σχέσεις και οι συμπεριφορές των ανθρώπων».

Την ίδια ώρα, πηγές του υπουργείου Πολιτισμού τονίζουν στο CNN Greece, ότι η Αθήνα εξακολουθεί να βρίσκεται σε συνομιλίες με το Βρετανικό Μουσείο και πως θα συνεχίσει να διεκδικεί αυτά που της ανήκουν.

Τι «κρύβει» το βρετανικό unfair

«Περίεργη, άστοχη και αχρείαστη» χαρακτήρισε τη στάση του Βρετανού πρωθυπουργού ο αναλυτής διεθνών θεμάτων και αναπληρωτής καθηγητής Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδας, Κωνσταντίνος Φίλης. «Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που ένας ηγέτης της Ελλάδας, είτε υπουργός ή αξιωματούχος, από το 1982 και μετά -όταν πρωτοτέθηκε το ζήτημα από τη Μελίνα Μερκούρη, όλοι οι Έλληνες πολιτικοί είχαν στην αντζέντα τους αυτό το θέμα. Έστω λοιπόν, αν πάρουμε το σενάριο – που δεν ισχύει – ότι η ελληνική πλευρά είχε υποσχεθεί πως δεν θα θέσει ψηλά στην αντζέντα το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών, θα μπορούσε ο Σούνακ να εκφράσει κατ' ιδίαν την ενόχλησή του, είτε μέσω κάποιας δήλωσης».

«Δεν στοχοποιείς έναν εταίρο σου εν μέσω πολέμου σε Γάζα και Ουκρανία»

«Το γεγονός ότι επέλεξε να ακυρώσει τη συνάντηση σε μια τέτοια συγκυρία, όπου έχουμε ακόμα σε εξέλιξη τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχουμε τον πόλεμο στη Γάζα, έχουμε ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος που έχουν να κάνουν με το μεταναστευτικό, έχουμε τη Βρετανία να κλονίζεται μετά το Brexit και να προσπαθεί να βρει τα πατήματά της, έχουμε τις δύο χώρες να είναι δύο εκ των τριών εγγυητικών δυνάμεων στο Κυπριακό. Υπάρχουν πολλά κοινά, υπάρχουν και διαφορές. Επομένως, η αντίδραση Σούνακ είναι βαθιά προβληματική και δείχνει πλέον πως υπάρχει μια ''φτώχεια'' στο πολιτικό προσωπικό του Ηνωμένου Βασιλείου. Με τόσα ανοιχτά μέτωπα λοιπόν, δεν στοχοποιείς έναν εταίρο σου και μάλιστα έναν εταίρο σου που είναι από τους σημαντικούς. Εκτός αν ο Σούνακ έκρινε ότι αυτός ο ερασιτεχνικός ''ελιγμός'' δεν θα είχε τόσες συνέπειες, κάτι που φυσικά γύρισε μπούμερανγκ απέναντι στον ίδιο», εκτιμά ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο CNN Greece.

Σύμφωνα με τον κ. Φίλη, η όλη κατάσταση μας βοήθησε να διεθνοποιήσουμε και να πολιτικοποιήσουμε το θέμα, γιατί από εκεί που ήταν ένα ζήτημα διμερές, με έναν συμβολικό χαρακτήρα και διακριτική υποστήριξη από άλλες χώρες, με την εν λόγω κίνηση τώρα το ζήτημα πήρε διαστάσεις στον διεθνή Τύπο, υπενθυμίζοντας ότι υπάρχει ένα θέμα που λέγεται Γλυπτά του Παρθενώνα και εκκρεμεί μεταξύ Ελλάδας – Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο ρόλος της Άγκυρας και οι στρατηγικές σχέσεις Τουρκίας – Ηνωμένου Βασιλείου

Η Βρετανία είναι μια χώρα που δεν θέλουμε να την έχουμε απέναντι, τονίζει ο διεθνολόγος, και ειδικά τώρα, μετά το Brexit, που οι σχέσεις Τουρκίας – Ηνωμένου Βασιλείου έχουν πάει σε άλλο επίπεδο, καθώς έχουν σφυρηλατηθεί, ενώ έχουν πλέον αποκτήσει στρατηγικά χαρακτηριστικά, με συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, συμφωνίες αμυντικού χαρακτήρα και εμπορικές συνεργασίες.

«Και το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία αναζητούν έναν κοινό τρόπο αντιμετώπισης από την ΕΕ. Μπορεί να έχουν και μια κοινή πλατφόρμα για το πώς θα διαμορφωθούν οι σχέσεις τους, που θα είναι μια σχέση ειδικού τύπου. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει βγει από την ΕΕ, η Τουρκία είναι υποτίθεται στον προθάλαμο, οπότε θέλουν και οι δύο να αναπτύξουν μια ειδικού τύπου σχέση με την ΕΕ για να έρθουν πιο κοντά», τονίζει ο διεθνολόγος.

Τι προβληματίζει την Ελλάδα - Το ζήτημα των Eurofighter και η Ανατολική Μεσόγειος

Η Ελλάδα προβληματίζεται από τη στάση της Βρετανίας συν τοις άλλοις στο Κυπριακό, που έτσι κι αλλιώς δεν ήταν ιδιαίτερα παραγωγική για τη χώρα μας και σίγουρα δεν ήταν αυτή που θα θέλαμε, σύμφωνα με τον κ. Φίλη.

«Επιπλέον, μας προβληματίζει γιατί γενικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο η Βρετανία είναι πάρα πολύ ισχυρή. Μάλιστα στο ζήτημα των Eurofighter, οι Βρετανοί φαίνεται σαν να προσπαθούν να βγάλουν τους Τούρκους από τη δύσκολη θέση. Από την άλλη, οι Τούρκοι όπως φαίνεται κάνουν σοβαρό το ζήτημα των F-16 κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το θέμα της Σουηδίας, γενικότερα υπάρχει μια μεγάλη δυσκολία. Τίθεται ένα ζήτημα όπου η Ελλάδα στον αέρα φαίνεται να αποκτά μια υπεροχή έναντι της Τουρκίας, οπότε εδώ έρχεται η Βρετανία και προσπαθεί να βγάλει τους Τούρκους από τη δύσκολη θέση, με την έννοια ότι συζητούν για τα Eurofighter, έστω κι αν δεν είναι αντίστοιχης δυναμικότητας με τα F-35», καταλήγει ο κ. Φίλης.

Τι κατάφερε με τη στάση του ο Σούνακ

«Η κίνηση του Ρίσι Σούνακ ήταν αδικαιολόγητη, απρεπής και κατώτερη των περιστάσεων. Οι Βρετανοί μας είχαν συνηθίσει στο να μην αποφεύγουν την ανταλλαγή επιχειρημάτων και το debate, κάτι που θωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της βρετανικής κουλτούρας», αναφέρει από την πλευρά της στο CNN Greece η καθηγήτρια Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, Ειρήνη Σταματούδη.

Επομένως, το unfair Σούνακ προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη, σύμφωνα με την καθηγήτρια, οδήγησε στα εξής:

• Να προξενήσει αρνητικά σχόλια στον βρετανικό Τύπο, σε κάποιες περιπτώσεις και στα διεθνή ΜΜΕ, διότι μπορεί να μην συμφωνείς με κάποιον, αλλά δεν του κλείνεις την πόρτα.
• Στην αρνητική δήλωση της βρετανικής αντιπολίτευσης που φαίνεται να προηγείται στις δημοσκοπήσεις στις επερχόμενες εκλογές μέσα στο 2024.
• Ο Σούνακ κατάφερε να κάνει ένα μεγάλο «δώρο» στην ελληνική πλευρά. Τις τελευταίες ημέρες το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα ήταν και είναι από τα πρώτα θέματα στον βρετανικό Τύπο, ενώ έχει δημιουργηθεί ένα έντονο ενδιαφέρον του κόσμου που θέλει πραγματικά να μάθει πώς έφυγαν τα Γλυπτά από την Ελλάδα.

«Το γεγονός ότι έγινε τόσος ντόρος για ένα ζήτημα που στο παρελθόν περνούσε στα ψιλά, δείχνει ότι πλέον η πίεση έχει αυξηθεί. Από την βρετανική κοινή γνώμη που είναι υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών, από την μεταστροφή του βρετανικού Τύπου, αλλά και από την πίεση άλλων χωρών που έχουν ιδιαίτερη ευαισθησία σε ζητήματα επαναπατρισμού αρχαιοτήτων. Άρα, αν λοιπόν σκεφτούμε όλα αυτά συνδυαστικά με τη στάση του Σούνακ και με το γεγονός ότι είμαστε ακόμα σε εποικοδομητικές συζητήσεις με το Βρετανικό Μουσείο, τότε ναι είμαστε σε καλό δρόμο για την επιστροφή των Γλυπτών», τονίζει η κα Σταματούδη, θεωρώντας ότι η πολιτικοποίηση του ζητήματος μας συμφέρει. «Όσα χρήματα και να είχαμε δαπανήσει για μια καμπάνια επικοινωνίας δεν θα είχαμε καταφέρει αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη Βρετανία».

Οι τρεις τρόποι για να επιστρέψουν τα Γλυπτά στην Αθήνα

«Aυτή τη στιγμή, υπάρχει η British Museum Act 1963, που απαγορεύει υποτίθεται να δώσει πίσω στο Μουσείο κάποια αντικείμενα. Ωστόσο, το Μουσείο έχει προβεί σε επιστροφές αρχαιοτήτων, κάτι δεν είναι γνωστό στο ευρύ κοινό, στο πλαίσιο διαρκώς ανανεούμενων δανείων. Ο σκοπός όμως εδώ είναι τα Γλυπτά να επιστρέψουν στην Αθήνα και να συγκολληθούν, να επανενωθούν με τα άλλα. Οπότε μιλάμε για μόνιμη έκθεσή τους στην Αθήνα, χωρίς να μπούμε σε καμία διαδικασία δανεισμού», αναφέρει η κα Σταματούδη στο CNN Greece, ως τον πρώτο τρόπο που θα μπορούσαν τα Γλυπτά να επιστρέψουν εκεί που ανήκουν.

Ο δεύτερος τρόπος είναι να αλλάξει η νομοθεσία. Δηλαδή αυτός ο νόμος που απαγορεύει στο Βρετανικό Μουσείο να μας δώσει πίσω τα Γλυπτά.

Τρίτος και πιο ενδεδειγμένος τρόπος, είναι να χρησιμοποιηθεί μια βρετανική νομοθεσία, η οποία λεγεται charity act, νομοθεσία για τη φιλανθρωπία, που παρόλο που λέγεται ότι αναφέρεται στη φιλανθρωπία, δίνει τη δυνατότητα σε πολιτιστικούς οργανισμούς όπως είναι τα μουσεία, να επιστρέψουν ένα αντικείμενο αφού ληφθούν οι συγκεκριμένες άδειες από συγκεκριμένους φορείς, όταν αυτό το αντικείμενο έχει φτάσει στο μουσείο κάτω από «γκρίζες περιστάσεις».

«Το ζήτημα δεν είναι νομικό, από τη στιγμή που υπάρξει καλή θέληση και πολιτική βούληση, υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι με τους οποίους τα Γλυπτά μπορούν να επιστρέψουν στην Αθήνα. Χρειαζόμαστε συνέργειες με άλλα κράτη, καθώς το θέμα βρίσκεται στην αντζέντα της UNESCO εδώ και πάνω από 40 χρόνια. Mέσα σε αυτή τη χρονική περίοδο έχει υπάρξει τεράστια πίεση και από άλλες χώρες, και για αυτό η Ελλάδα επιμένει και το κρατάει στην ατζέντα, σε αντίθεση με τη βρετανική πλευρά. Η πίεση κάνει τους πολιτικούς να καταλάβουν ότι δεν μπορούν οι αποφάσεις τους να είναι ερήμην του δημοσίου αισθήματος», σημειώνει η κα Σταματούδη.

«Να αποσυνδεθεί το ζήτημα της επανένωσης των Γλυπτών με τις θητείες των εκάστοτε κυβερνήσεων»

Από την πλευρά της, η αντιπρόεδρος του Συλλόγου Αρχαιολόγων, Δέσποινα Κουτσούμπα, θεωρεί ότι το «momentum» είναι καλό και ένα μεγάλο ποσοστό του κόσμου στη Βρετανία έχει μεταστραφεί υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών στην Ελλάδα.

«Το πολιτικό παιχνίδι δεν κάνει πάντα καλό. Το να βάζεις στο ''κρεβάτι του Προκρούστη'' που είναι οι πολιτικές επιδιώξεις είτε μιας κυβέρνησης στην Ελλάδα, είτε στη Βρετανία, το θέμα μιας τέτοιας διεκδίκησης μακροχρόνιας, δημιουργεί επεισόδια, σαν αυτό που έγινε τώρα και πηγαίνει πίσω την υπόθεση», αναφέρει η κα Κουτσούμπα στο CNN Greece, τονίζοντας ότι «πρέπει να αποσυνδεθεί το θέμα της διεκδίκησης της επανένωσης, που είναι διαχρονικό δικό μας θέμα και διεθνές ζήτημα, από τις θητείες των εκάστοτε κυβερνήσεων. Όποτε λοιπόν ευοδωθεί, θα είναι επειδή όλες οι κυβερνήσεις, όλες οι επιτροπές, παλέψαμε από την εποχή της Μερκούρη μέχρι τώρα. Και όλοι θα έχουν συμβάλει, χωρίς να συνδεθεί με τη θητεία ενός πρωθυπουργού ή μιας κυβέρνησης».

«Να μην διαρρέεται συμφωνία δανεισμού, είναι σαν ανταλλαγή ομήρων»

Επιπλέον, η αντιπρόεδρος του Συλλόγου Αρχαιολόγων, αναφέρει ότι «δεν επιζητούμε συμφωνία με το Βρετανικό Μουσείο, διότι το μόνο που μπορεί να γίνει χωρίς αλλαγή νόμου, είναι μέσω δανείου να μας δώσουν κάποια εκθέματα, να τα φέρουμε στην Αθήνα αλλά μετά από κάποιο χρονικό διάστημα να επιστρέψουν πίσω. Αυτό είναι επιζήμιο για όλους αν το κάνουμε, διότι έτσι είναι σαν να αναγνωρίζουμε την κυριότητα των Γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο, κάτι που εμείς δεν αναγνωρίζουμε, και έτσι δεν μιλάμε για μόνιμη επιστροφή, αλλά για μια κατάσταση όπου θα έρθουν εδώ τα Γλυπτά για πέντε ή δέκα χρόνια κι έπειτα θα πρέπει να γυρίσουν πάλι πίσω στη Βρετανία. Κάτι απαραδέκτο. Δηλαδή την πρώτη φορά τα χάσαμε από τον Έλγιν και τη δεύτερη θα δεχθούμε να έρθουν αλλά να ξαναφύγουν; Aυτό λοιπόν δεν πρέπει καν να λέγεται στον δημόσιο διάλογο και δεν θα έπρεπε να διαρρέεται μια συμφωνία δανεισμού και ανταλλαγής. Αυτό είναι σαν ανταλλαγή ομήρων», σημειώνει.

«Ζήτημα διεθνούς κοινότητας το να σταματήσουν να υπάρχουν διαμελισμένα μνημεία»

Επιπλέον, καταλήγει λέγοντας: «Εμείς οι αρχαιολόγοι λέμε ότι είμαστε στο 2023, το Βρετανικό Μουσείο πρέπει επιτέλους να αλλάξει πολιτική, να σταματήσει να είναι ένα μουσείο αποικιακού τύπου, όπως και πολλά ακόμα μουσεία διάσημα ανά τον κόσμο που φιλοξενούν κλεμμένους θησαυρούς. Τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, ένα κομμάτι του αρχιτεκτονικού διακόσμου του μνημείου. Άρα το μνημείο είναι διαμελισμένο. Μιλάμε για το μνημείο που είναι το σύμβολο της UNESCO. Το να μην υπάρχουν διαμελισμένα μνημεία είναι ζήτημα της διεθνούς κοινότητας και όχι μόνο της Ελλάδας».