Οδηγός Εκλογών 2023: Όσα πρέπει να γνωρίζετε πριν και μετά την κάλπη

Εκλογές με απλή αναλογική

Οι εκλογές της 21ης Μαΐου θα διεξαχθούν με το σύστημα της απλής αναλογικής, στο οποίο οι έδρες που λαμβάνει κάθε κόμμα υπολογίζονται βάσει του ποσοστού που συγκεντρώνει στην επικράτεια. Για παράδειγμα, με την απλή αναλογική στην καθαρή μορφή της, αν ένα κόμμα στην Ελλάδα λάμβανε 30%, τότε θα έπαιρνε 90 έδρες - δηλαδή το 30% των 300 εδρών.

Η βασική αρχή είναι ότι με την απλή αναλογική το πρώτο κόμμα -ή ένας συνασπισμός κομμάτων- θα πρέπει να πλησιάσει το 50% του συνόλου των έγκυρων ψήφων για να είναι σε θέση να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση.

Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι «Κυβέρνηση θα μπορεί να σχηματιστεί εάν τα κόμματα τα οποία την απαρτίζουν έχουν ένα ποσοστό το οποίο ξεκινάει από 45% αν περίπου 10% μείνει εκτός Βουλής. Και μπορεί να φτάσει μέχρι το 47%-48% εάν είναι μικρότερο το ποσοστό που θα μείνει εκτός Βουλής» όπως σημείωσε, μιλώντας στην ΕΡΤ για την πρώτη Κυριακή των εκλογών, ο κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης, σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας.

Η διαφορά με την ενισχυμένη αναλογική

Η πιο ακριβής περιγραφή του συστήματος των προσεχών εθνικών εκλογών είναι η «απλή αναλογική με όριο». Αυτό σημαίνει ότι θα εξακολουθήσει να ισχύει το όριο του 3% για την είσοδο των κομμάτων στη Βουλή. Αυτό όμως που έπαυσε να ισχύει με τον εκλογικό νόμο ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι το μπόνους των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα.

Η ενισχυμένη αναλογική, όπως τη γνωρίζαμε μέχρι το 2016 στην Ελλάδα, προέβλεπε ένα μπόνους 50 εδρών για το πρώτο κόμμα.

Ο νέος νόμος για τις εκλογές που πέρασε η ΝΔ τον Ιανουάριο του 2020 έφερε αλλαγές από το προηγούμενο σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Συγκεκριμένα, με τον νόμο που θα ισχύσει για δεύτερες εκλογές 2023, αν το πρώτο κόμμα λάβει ποσοστό έως 25%, τότε θα λάβει μπόνους 20 εδρών. Οι υπόλοιπες 280 έδρες θα κατανεμηθούν αναλογικά.

Για κάθε επιπλέον 0,5%, το πρώτο κόμμα θα παίρνει μπόνους μία έδρα. Το μέγιστο μπόνους των 50 εδρών στις δεύτερες εκλογές του 2023 θα επιτευχθεί μόνο με τη συγκέντρωση του 40% των έγκυρων ψήφων.

Οι διερευνητικές εντολές

Όταν στις πρώτες εκλογές κανένα κόμμα δεν συγκεντρώνει ποσοστό αυτοδυναμίας στις εκλογές, τότε ο/η Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης στον/ην αρχηγό του πρώτου κόμματος. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατό στο καθορισμένο διάστημα (τρεις ημέρες), τότε η διερευνητική εντολή δίνεται στο δεύτερο κόμμα και, ομοίως, ακολουθεί το τρίτο κόμμα.

Πότε γίνονται επαναληπτικές εκλογές

Επαναληπτικές εκλογές πραγματοποιούνται όταν κατά την αρχική εκλογική διαδικασία δεν επιτυγχάνεται ο σχηματισμός κυβέρνησης. Η χώρα πηγαίνει σε δεύτερες εκλογές, με υπηρεσιακή κυβέρνηση.

Οι επαναληπτικές εκλογές πρέπει να πραγματοποιηθούν εντός 30 ημερών.

Βήμα - βήμα η προσφυγή στις κάλπες

• Ποιοι ψηφίζουν στις εκλογές

Βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια και η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική. Κατά τις εθνικές εκλογές εκλέγονται 300 βουλευτές. Εξ αυτών, οι 285 εκλέγονται στις 59 εκλογικές περιφέρειες, ενώ οι 15 εκλέγονται από την επικράτεια. Τονίζεται ότι η ψηφοφορία είναι μυστική.

Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όλοι οι Έλληνες πολίτες που έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος της ηλικίας τους (μέχρι τις 31/12 του έτους των εκλογών). Προκειμένου να μπορέσει να ψηφίσει, ο πολίτης θα πρέπει να έχει εγγραφεί σε εκλογικό κατάλογο του δήμου του και να μην του έχει επιβληθεί ποινή στέρησης του δικαιώματος του εκλέγειν.

• Δικαίωμα ψήφου στους Έλληνες του εξωτερικού

Με τον εκλογικό νόμο του 2019, δικαίωμα ψήφου απέκτησαν και οι Έλληνες του εξωτερικού που τα τελευταία 35 χρόνια έχουν ζήσει τουλάχιστον δύο χρόνια στην ελληνική επικράτεια και έχουν κάνει φορολογική δήλωση κατά το τρέχον ή το προηγούμενο έτος. Οι Έλληνες του εξωτερικού θα ψηφίσουν στις εκλογές δίχως σταυρούς, απλώς επιλέγοντας το ψηφοδέλτιο Επικρατείας.

Η διαδικασία για τους απόδημους γίνεται μέσα από την εφαρμογή: apodimoi.gov.gr

Οδηγίες για τους απόδημους

Στον οδηγό του υπουργείου Εσωτερικών για τους απόδημους αναφέρονται τα εξής βήματα:

Βήμα 1ο: Ο εκλογέας εισάγει στην εφαρμογή apodimoi.gov.gr τους αντίστοιχους κωδικούς της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.), πιστοποιείται ως χρήστης και εισέρχεται στην εφαρμογή.

Βήμα 2ο: Aναζητεί την εγγραφή του στον βασικό εκλογικό κατάλογο και την επιλέγει, ώστε τα βασικά του στοιχεία να συμπληρωθούν αυτόματα στην αίτηση.

Βήμα 3ο: Kαταχωρίζει τη διεύθυνση μόνιμης κατοικίας του, τηλεφωνικούς αριθμούς επικοινωνίας και διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail). Επιλέγει χώρα και πόλη όπου επιθυμεί να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα, από τις αντίστοιχες λίστες των συγκεκριμένων πεδίων.

Βήμα 4ο: Ο εκλογέας αναρτά ηλεκτρονικά αντίγραφα των δικαιολογητικών των προϋποθέσεων της παραγράφου 4 του άρθρου 4 του ν. 4648/2019, δηλαδή δημόσια έγγραφα διαμονής δύο (2) ετών στην ελληνική επικράτεια επιλέγοντας τον δημόσιο φορέα έκδοσης. Εναλλακτικά, ο εκλογέας επιλέγει την κατηγορία του δικαιολογητικού, συμπληρώνοντας τα στοιχεία που ζητούνται, και εξουσιοδοτεί το υπουργείο Εσωτερικών για την αυτεπάγγελτη αναζήτησή του.

Βήμα 5ο: Ο εκλογέας βεβαιώνει ότι τα στοιχεία της αίτησής του είναι αληθή, λαμβάνει γνώση ότι η αίτησή του υπέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης και επιλέγει την οριστική υποβολή της.

• Οι ετεροδημότες

Για τις προσεχείς εκλογές της 21ης Μαΐου, όσοι δυνητικοί ετεροδημότες δεν τακτοποίησαν μέχρι σήμερα τις υποθέσεις τους δεν θα έχουν άλλη ευκαιρία, καθώς η προθεσμία έληξε στις 28 Φεβρουαρίου.

Αυτό συνέβη καθώς η αναθεώρηση των εκλογικών καταλόγων πραγματοποιείται ανά δύο μήνες. Η πρώτη έγινε τον Φεβρουάριο και η δεύτερη θα γινόταν τέλος Απριλίου. «Με δεδομένο ωστόσο ότι οι εκλογές θα προκηρυχθούν περί τις 24 Απριλίου, και ως εκ τούτου θα παγώσει κάθε διοικητική διαδικασία, δεν προλαβαίνει να ολοκληρωθεί η αναθεώρηση και έτσι λαμβάνουμε υπόψη την τελευταία που έγινε, δηλαδή του Φεβρουαρίου» ανέφερε στο iefimerida.gr παράγοντας του ΥΠΕΣ.

Ομοίως, αδύνατη είναι πλέον και η ανάκληση της αίτησης, δηλαδή η διαγραφή από τους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ετεροδημοτών. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες που είναι ήδη περασμένοι στο σύστημα ως ετεροδημότες -είτε άσκησαν το εκλογικό τους δικαίωμα είτε όχι, σε προηγούμενες εκλογές- και δεν ανακάλεσαν την αίτησή τους θα ψηφίσουν και στις εκλογές της 21ης Μαΐου ως ετεροδημότες.

Υπενθυμίζεται ότι ως ετεροδημότης ορίζεται ο εκλογέας (ψηφοφόρος) που επιθυμεί να ψηφίσει στον τόπο διαμονής του τους συνδυασμούς της εκλογικής περιφέρειας στην οποία είναι εγγεγραμμένος. Για παράδειγμα: ένας δημότης Ναυπλιέων που διαμένει στην Αθήνα αλλά θέλει να ψηφίσει υποψήφιους της εκλογικής περιφέρειας του δήμου όπου είναι δηλωμένος (Ναύπλιο).

• Πού ψηφίζω στις εκλογές 2023

Σε κάθε περίπτωση, οι πολίτες που θέλουν επιβεβαιώσουν την περιοχή και το τμήμα στο οποίο θα ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα θα πρέπει να το κάνουν μέσω της ειδικής πλατφόρμας του υπουργείου Εσωτερικών «Μάθε πού ψηφίζεις».

Στην εφαρμογή «Μάθε πού ψηφίζεις» θα χρειαστεί να συμπληρώσετε:

• είτε τα προσωπικά σας στοιχεία (επώνυμο, όνομα, όνομα πατέρα και μητέρας, έτος γέννησης),
• είτε μόνο τα πεδία του ειδικού εκλογικού αριθμού και το επώνυμό σας.

Πατώντας στο κουμπί «Αναζήτηση» εμφανίζεται ο παρακάτω πίνακας, που δείχνει τον αριθμό δημοτολογίου, το εκλογικό διαμέρισμα και τον κωδικό του εκλογικού διαμερίσματος:

Βρείτε την εφαρμογή του ΥΠΕΣ «Μάθε πού ψηφίζεις» πατώντας ΕΔΩ

• Το κλείσιμο των σχολείων και οι Πανελλαδικές εξετάσεις

Οι εκλογές της 21ης Μαΐου θα επηρεάσουν τη λειτουργία των σχολείων, καθώς Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια θα πρέπει να κλείσουν για δύο ημέρες, προκειμένου οι αίθουσες να μετατραπούν σε εκλογικά κέντρα.

Πρόκειται για την Παρασκευή προ των εκλογών, δηλαδή την Παρασκευή 19 Μαΐου, και τη Δευτέρα μετά τις εκλογές, δηλαδή τη Δευτέρα 22 Μαΐου.

Όσον αφορά τις πανελλαδικές εξετάσεις που διεξάξονται την 1η Ιουνίου, δεν φαίνεται να επηρεάζονται από την ημερομηνία των εκλογών καθώς, η προσφυγή σε δεύτερες κάλπες θα γίνει, όπως όλα δείχνουν, μετά το πέρας των Πανελλαδικών, στα τέλη Ιουνίου ή αρχές Ιουλίου (2 Ιουλίου).

Σκέψεις για δεύτερες εκλογές στις 25 Ιουνίου, δεν έχουν αποκλειστεί, καθώς θεωρείται ότι θα έχει σχεδόν ολοκληρωθεί η διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων.