Συμφωνία Ελλάδας - Αιγύπτου: «Έπεσαν» οι υπογραφές - Τι προβλέπει

«Στη Συμφωνία καθορίζονται τα όρια της δικαιοδοσίας και των περιοχών ευθύνης για την Έρευνα και Διάσωση μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου που ταυτίζονται με τα FIR Αθηνών και Καΐρου αντίστοιχα, με πλήρη εφαρμογή και απόλυτο σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου. Σε αντιδιαστολή, τα αποκαλούμενα Μνημόνια Συνεργασίας μεταξύ της Τουρκίας και της Κυβέρνησης της Τρίπολης, συνιστούν συμπεριφορές παράνομες, παραβατικές, άκυρες και αποσταθεροποιητικές» τόνισε ο Νίκος Παναγιωτόπουλος αμέσως μετά την υπογραφή του μνημονίου κατανόησης.

«Η Ελλάδα και η Αίγυπτος έχουν ένα κοινό όραμα για την δημιουργία ενός περιβάλλοντος που ευνοεί και υποστηρίζει την ανάπτυξη και την ευημερία των λαών τους, αλλά και την ασφάλεια και σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο» συμπλήρωσε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας και ξεκαθάρισε ότι η Αθήνα καταδικάζει κάθε μορφή αναθεωρητισμού και μονομερείς ενέργειες που παραβιάζουν την κυριαρχία, τα κυριαρχικά δικαιώματα και την εδαφική ακεραιότητας της Ελλάδας.

«Ακόμη ένα βήμα στη στενή συνεργασία των δύο χωρών» είπε ο Στρατηγός Μοχάμεντ Ζάκρι, υπουργός Άμυνας της Αιγύπτου, σημειώνοντας ότι «οι σχέσεις Ελλάδας – Αιγύπτου θα πρέπει να αποτελούν παράδειγμα για τις σχέσεις όλων των χωρών καθώς βασίζονται στον σεβασμό και τις αρχές καλής γειτονίας».

Στην τελετή, παρόντες ήταν και οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, με τον Νίκο Δένδια να τονίζει ότι η συμφωνία δίνει σημαντική ώθηση στην κοινή προσπάθεια για περαιτέρω εμβάθυνση των διμερών σχέσεων και της διμερούς συνεργασίας «με βασικό άξονα την προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της Θάλασσας και στις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Με γνώμονα επίσης το σεβασμό της διεθνούς νομιμότητας και την προαγωγή της ειρήνης και της σταθερότητας στη Μεσόγειο, αλλά και ευρύτερα».

«Σημαντικό βήμα για την ενδυνάμωση των σχέσεων και τη στρατηγική συνεργασία των δύο χωρών» χαρακτήρισε ο Αιγύπτιος υπουργός Εξωτερικών, Σάμεχ Σούκρι, τη συμφωνία, υπογραμμίζοντας τον αμοιβαίο σεβασμό στις αξίες κάθε χώρας.

Αναγνώριση ορίων FIR και SAR

Το σημαντικότερο κεφάλαιο της συμφωνίας είναι η αναγνώριση ότι τα όρια του FIR των δύο χωρών ταυτίζονται με την περιοχή που ασκείται η Έρευνα και Διάσωση (SAR). Σύμφωνα με τη Σύμβαση του Αμβούργου του 1979, οι περιοχές ευθύνης για επιχειρήσεις Έρευνας και Διάσωσης καθορίζονται από συμφωνίες των ενδιαφερομένων παράκτιων κρατών. Με άλλα λόγια, όπως έγινε στην περίπτωση της οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, οι δύο χώρες αναγνωρίζουν μέσω επίσημης διμερούς συμφωνίας ότι η περιοχή νοτίως της Κρήτης και του Ανατολικού Αιγαίου μέχρι τις αιγυπτιακές ακτές ελέγχεται αποκλειστικά από την Αθήνα και το Κάιρο.

Η εξέλιξη αυτή έχει βαρύνουσα σημασία διότι από το 1988 η Τουρκία διεκδικεί Έρευνα και Διάσωση εντός του FIR Αθηνών, μέχρι τον 26ο μεσημβρινό, ενώ τον Οκτώβριο του 2020 επιχείρησε να επεκτείνει και πάλι μονομερώς τα όρια και στην Ανατολική Μεσόγειο φτάνοντας στα 6 ναυτικά μίλια από την Κρήτη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, με την αιτιολογία μάλιστα, ότι «προστατεύει» τα ερευνητικά της πλοία.

Βήμα νομιμότητας

Αρμόδιες διπλωματικές πηγές, τονίζουν ότι ενώ τα όρια του FIR είναι καθορισμένα από τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), η Τουρκία αλλάζοντας μονομερώς τα όρια Έρευνας και Διάσωσης, προσπαθεί να επεκτείνει τη δυνητική της κυριαρχία σε περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Το μνημόνιο κατανόησης Ελλάδας Αιγύπτου ωστόσο, έρχεται να βάλει τέλος στο αναθεωρητικό αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» καθώς πρόκειται για ένα ακόμη σημαντικό βήμα νομιμότητας και εφαρμογής του διεθνούς δικαίου, μετά την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία για τον καθορισμό ΑΟΖ.

Η Ελλάδα έχει υπογράψει αντίστοιχες συμφωνίες με την Ιταλία το 2000, με τη Μάλτα το 2008 και με την Κύπρο το 2014. Με την προσθήκη της Αιγύπτου, η Αθήνα κλείνει όλα τα ανοιχτά μέτωπα πλην δύο, της Λιβύης με την οποία μοιράζεται μια πολύ μικρή περιοχή όπου το FIR της συναντά το FIR της Τρίπολης και φυσικά με την Τουρκία. Στην πράξη όμως, προκύπτει ότι ο μοναδικός γείτονας στην περιοχή, ο οποίος αρνείται να εφαρμόσει τις διεθνείς συνθήκες και να ασπαστεί τη νομιμότητα, είναι η Άγκυρα.

Επαναπροσέγγιση

Όλο το προηγούμενο διάστημα, οι διαπραγματεύσεις Ελλάδας - Αιγύπτου τελούσαν υπό άκρα μυστικότητα και η Αθήνα κρατούσε κλειστά τα χαρτιά της για το συγκεκριμένο θέμα. Αιτία είναι η νέα προσπάθεια της Άγκυρας να προσεγγίσει το Κάιρο και να αποκαταστήσει τις διμερείς τους σχέσεις. Θεωρείται μάλιστα σίγουρο ότι η Τουρκία θα προσπαθήσει να σαμποτάρει οποιαδήποτε συμφωνία του Καΐρου με την Αθήνα, με στόχο να κρατήσει «ζωντανές» τις επεκτατικές της βλέψεις.

Η χειραψία Σίσι – Ερντογάν και η διαφαινόμενη στροφή 360 μοιρών του Τούρκου προέδρου προκαλεί αναμφίβολα προβληματισμό στην Αθήνα η οποία δεν επιθυμεί να αλλάξει το στάτους των διμερών της σχέσεων με την Αίγυπτο στο παρά πέντε της νέας συμφωνίας. Είναι σαφές πάντως, ότι η επίθεση «γοητείας» της Άγκυρας θα συνεχιστεί τόσο στην Αίγυπτο όσο και στο Ισραήλ, σε μία προσπάθεια να αποδυναμωθούν οι ελληνικές συμμαχίες αλλά και να διεκδικήσει η Τουρκία μεγαλύτερο ρόλο στο ενεργειακό παζλ της Ανατολικής Μεσογείου.