Φίλης στο CNN Greece - Η προβληματική κατάσταση στην Ουκρανία έχει ονοματεπώνυμο: «Βλάντιμιρ Πούτιν»

Σύμφωνα με τον κ. Φίλη, η Μόσχα έχει χάσει σημαντικό διπλωματικό κεφάλαιο, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να έχει, για να μπορέσει να το χρησιμοποιήσει στις διαπραγματεύσεις με τους Αμερικανούς.

Ολόκληρη η συνέντευξη του Κωνσταντίνου Φίλη στο CNN Greece

Κύριε Φίλη, η Ρωσία έχει συγκεντρώσει ισχυρή στρατιωτική δύναμη, εισβάλλοντας στην ουκρανική επικράτεια με σκοπό την κατάληψη του Κιέβου. Από την άλλη, όμως, οι Ουκρανοί δείχνουν εν τοις πράγμασι ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν τα όπλα και αντιστέκονται σθεναρά. Θα ήθελα το σχόλιό σας για τη διαμορφούμενη κατάσταση στην Ουκρανία.

Η Ρωσία έχει καθυστερήσει σε σχέση με την αρχική προσδοκία, γιατί είμαι σίγουρος ότι από τη στιγμή που ο πρόεδρος Πούτιν έχει διαβεί τον Ρουβίκωνα με αυτό που έκανε, θα ήθελε μία γρήγορη, ταχύτατη νίκη επί του πεδίου, για να μπορέσει αυτή μετά να τη διαπραγματευτεί επί του τραπεζιού.

Δεν έχει καταφέρει, μέχρι στιγμής, κάτι τέτοιο και όσο περνάει ο καιρός το πρόβλημα είναι διττό για την Ρωσία: Από τη μία, οι εικόνες πυγμής και επίδειξης δύναμης που επιχειρεί να προβάλει η Μόσχα έναντι του Κιέβου, την καθιστούν ακόμη λιγότερο συμπαθή. Η διεθνής κατακραυγή είναι ακόμη μεγαλύτερη απέναντι στην Ρωσία, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι πιέζονται ακόμη περισσότερο οι ηγεσίες, για να λάβουν ακόμη σκληρότερα μέτρα απέναντί της.

Από την άλλη πλευρά, όσο η Ουκρανία αντιστέκεται, κερδίζει πόντους διπλωματικούς, αλλά κερδίζει και πόντους σε σχέση με τη Δύση, η οποία είναι δεδομένο ότι αν η Ρωσία είχε καταφέρει το σκοπό της μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο, την Ουκρανία θα την είχε αφήσει εντελώς μόνη της. Τώρα, όμως, που η Ουκρανία αντιστέκεται και «βλέπουν» οι δυτικοί ένα παράθυρο ευκαιρίας, ώστε αυτή η αντίσταση να επιμηκυνθεί και να «φρενάρει την Ρωσία, είναι που τη στηρίζουν, όχι μόνο διπλωματικά όχι μόνο με τις κυρώσεις, αλλά και με την παροχή οπλισμού, σπάζοντας ένα ταμπού.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσφέρει στρατιωτική βοήθεια τέτοια, όπως αυτή στην Ουκρανία, ως φιλειρηνική ένωση, κάτι που δεν το είχε πράξει σε καμία άλλη χώρα στο παρελθόν.

Είδαμε και τη Γερμανία, όμως, να είναι από τις πρώτες χώρες που «έσπασε» αυτό το ταμπού…

Βεβαίως… έσπασε αυτό το ταμπού για την Ε.Ε., έσπασε το αντίστοιχο ταμπού για τη Γερμανία. Η Γερμανία που είχε θεωρηθεί «τζαμπατζής» από τους Αμερικανούς, διότι δεν συνέδραμε με τον αμυντικό της προϋπολογισμό στον αντίστοιχο του ΝΑΤΟ, κρατώντας χρήματα, για να μπορεί να είναι μια ισχυρή οικονομία και μια μεγάλη εξαγωγική δύναμη. Κι αυτή ήταν μια κατηγορία που δεχόταν το Βερολίνο, όχι μόνο από τον Τραμπ, αλλά συνολικά από τις ΗΠΑ.

«Έσπασε», λοιπόν, το ταμπού και πλέον θα έχει το 2% του ΑΕΠ της για τον αμυντικό προϋπολογισμό, θα αυξήσει κατά 100 δισ. δολάρια τον αμυντικό προϋπολογισμό μόνο για το 2022.

Πρέπει να σας πω ότι πλέον, μέχρι και η Ελβετία έφτασε στο σημείο να «σπάσει» το ταμπού της ουδετερότητας και να ακολουθήσει σε κυρώσεις, προφανώς φοβούμενη ότι θα γινόταν άντρο ρωσικού χρήματος ή απόπειρας ξεπλύματος χρήματος – όχι ότι δεν συμβαίνει αυτό με αρκετές χώρες σε ό,τι αφορά την Ελβετία, αλλά θα βρισκόταν μετά στο επίκεντρο η χώρα αυτή κι αυτό ακριβώς ήθελαν να αποφύγουν οι Ελβετοί τραπεζίτες.

Με δεδομένες, πλέον, τις κυρώσεις προς την Ρωσία, τόσο από πλευράς ΗΠΑ όσο και από πλευράς Ε.Ε. συμφωνείτε με την άποψη ότι η χώρα αυτή μετατρέπεται σε «κράτος – παρία» της διεθνούς πολιτικής σκηνής;

Πράγματι, κ. Παναγόπουλε, η Ρωσία μετατρέπεται σε «κράτος – παρία» και θα σας έλεγα ότι ο αποκλεισμός της από τα αθλητικά γεγονότα, ο αποκλεισμός της από διοργανώσεις και διεθνή fora, η ενότητα που δείχνουν όλοι οι φορείς, για να στείλουν ένα μήνυμα απέναντι στη Μόσχα, μέσω της περιθωριοποίησής της, ακόμη και χάνοντας πάρα πολλά χρήματα (π.χ. και η Ευρωλίγκα με την ΤΣΣΚΑ και η UEFA με την Gazprom και ο Αμπράμοβιτς που άφησε την Τσέλσι).

Αυτή η κατάσταση είναι πολύ προβληματική για την Ρωσία κι έχει ονοματεπώνυμο από την περασμένη Πέμπτη και μετά: Βλαντίμιρ Πούτιν. Είναι σαφές ότι ο Πούτιν φέρει ακέραια την ευθύνη γι’ αυτό που συμβαίνει, ανεξάρτητα από το εάν αιτήματα που είχε θέσει πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, ήταν δίκαια και σωστά. Ανεξάρτητα από το εάν οι Αμερικανοί και οι δυτικοί εν γένει αντιμετώπισαν με επιτιμητικούς όρους την Ρωσία κατά τη δεκαετία του ’90 και μετά το 2003, ενώ η Ρωσία είχε προσφέρει τη συνδρομή της στον πόλεμο του Αφγανιστάν.

Οι ΗΠΑ περιφρόνησαν τότε την Ρωσία, αλλά κυρίως ξεκίνησαν αυτή τη «φάμπρικα» των «έγχρωμων επαναστάσεων» σε Γεωργία, Ουκρανία και αργότερα στην Κιργιζία, με σκοπό να ανατρέψουν καθεστώτα και να εγκαθιδρύσουν αντίστοιχα φιλοαμερικανικά και φιλονατοϊκά.

Ασφαλώς κι έχουν γίνει κι άλλα λάθη από πλευράς δυτικών έναντι της Ρωσίας και δεν έχουν γίνει κατανοητές οι ρωσικές θέσεις ή ακόμη και οι ρωσικές ευαισθησίες. Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ είναι ένα από αυτά, όμως τίποτε από όλα αυτά δεν δικαιολογεί αυτό που συμβαίνει από την περασμένη Πέμπτη. Ενώ θα μπορούσε η Μόσχα να «μαζέψει» όλα αυτά που έχουν γίνει από πλευράς Δυτικών και να κερδίσει ένα μέρος του ακροατηρίου και κυρίως να εξασφαλίσει τη θέση της στο διεθνές στερέωμα και τη διεθνή αρχιτεκτονική ασφάλειας, με άλλους όρους, αυτή τη στιγμή έχει κατορθώσει να καταστήσει την Ουκρανία το μείζον, όταν το μείζον ήταν η συνολική διαπραγμάτευση που έκανε με τις ΗΠΑ. Με αυτόν τον τρόπο, η Ουκρανία κατέστη από μέρος του όλου, σε μείζον ζήτημα, με την Ρωσία να έχει αρχίσει να απεμπολεί διπλωματικό κεφάλαιο.

Ακόμη κι αν μπουν οι Ρώσοι στο Κίεβο, που είναι πολύ πιθανό σενάριο, ακόμη κι αν συντρίψουν τους Ουκρανούς, που επίσης είναι ένα πιθανό σενάριο, επειδή είναι μια πολύ ισχυρή στρατιωτική δύναμη έναντι των Ουκρανών, αντιλαμβάνεστε ότι η Ρωσία είναι ο μεγάλος χαμένος της υπόθεσης. Κι αυτό συμβαίνει, γιατί πλέον έχει χάσει το όποιο ηθικό πλεονέκτημα θα μπορούσε να έχει και κυρίως έχει χάσει διπλωματικό κεφάλαιο, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να έχει, για να μπορέσει να το χρησιμοποιήσει στις διαπραγματεύσεις με τους Αμερικανούς.

Ωστόσο, από την άλλη, αυτή η αντι-ρωσική υστερία, η οποία προκαλείται από τις ενέργειες της ίδιας της Ρωσία, είναι επίσης λάθος. Η Ρωσία πρέπει να περιθωριοποιηθεί για όσο χρειάζεται μέχρι να «φρεναριστεί» και να καταλάβει ότι αυτό το οποίο έκανε, είναι ένα στρατηγικού μεγέθους λάθος. Όμως, ο απώτερος στόχος δεν θα πρέπει να είναι ούτε η ανατροπή του καθεστώτος Πούτιν, ούτε ο αποκλεισμός και η περιθωριοποίηση της Ρωσίας. Το αντίθετο: Εγώ θα έλεγα ότι πρέπει μαζί με τις κυρώσεις και μαζί με την πίεση που ασκείται στη Μόσχα, να υπάρχει και το engagement, δηλαδή μια συμμετοχή. Για να το πούμε πιο απλά, θα πρέπει να υπάρχει μία σχέση, δηλαδή να μην κοπούν όλες οι γέφυρες επικοινωνίας. Υπάρχουν, αυτή τη στιγμή, πολλοί στη Δύση, που επιχαίρουν με το γεγονός ότι η Ρωσία καθίσταται «κράτος – παρίας» κι ότι με αυτό τον τρόπο θα τιμωρηθεί ο Πούτιν κι ότι θα ανατραπεί.

Αν η ρωσική πλευρά εκτιμήσει πως αυτός είναι ο στόχος της Δύσης, πιστέψτε με, εγκλωβισμένη ούσα θα γίνει ακόμη πιο επικίνδυνη απ’ ό,τι είναι αυτή τη στιγμή. Κι αυτό είναι το τελευταίο, το οποίο χρειαζόμαστε.

Αλλά επίσης δεν έχει και κανένα πρακτικό αντίκρισμα για τη Δύση το να αποκλειστεί η Ρωσία από τα πάντα. Θα είναι λάθος αυτό. Η Ρωσία θα πρέπει με κάποιο τρόπο να επανέλθει. Με έναν τρόπο η Δύση θα πρέπει να στείλει το μήνυμα στον Πούτιν ότι δεν θα κάνει ό,τι θέλει, παραβιάζοντας κάθε έννοια Διεθνούς Δικαίου και αγνοώντας τους πάντες. Όμως θα πρέπει να δοθεί στον Πούτιν και μία διέξοδος και μάλιστα σώζοντας τα προσχήματα, για να μπορεί να κερδίσει κιόλας κάτι, προκειμένου να λυθεί ο «γόρδιος δεσμός» της Ουκρανίας.

Τα τελευταία εικοσιτετράωρα υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με τη δράση και τις ωμότητες που διαπράττει το περιβόητο νεοναζιστικό «Τάγμα του Αζόφ» στην Ουκρανία. Ποιος είναι ο ρόλος του, μεσούσης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία;

Υπάρχουν, πράγματι, απομεινάρια από τη ναζιστική περίοδο. Το 2014 είχαμε δει τέτοια τάγματα παραστρατιωτικών ομάδων να επιτίθενται σε ρωσικής καταγωγής και ρωσόφιλους επί ουκρανικού εδάφους.

Υπάρχει αυτή η διάσταση στη σύρραξη. Είναι επικίνδυνη, είναι φασίστες, είναι νεοναζί. Από το 2014 έως και το 2020 εκεί που οι ουκρανικές δυνάμεις δεν μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά, γιατί ήταν περίπου αποκλεισμένες από την περιοχή του Ντονμπάς μετά την «αυτονόμησή» του ας το πούμε από την Ουκρανία, τη «βρώμικη δουλειά» την έκαναν τέτοια τάγματα. Και πράγματι έκαναν τα στραβά μάτια οι Ουκρανοί και ναι, δεν τήρησαν τις πρόνοιες.

Όμως τίποτε, μα τίποτε από όλα αυτά δεν μπορεί να δικαιολογήσει κατά το ελάχιστο αυτό το οποίο αποφάσισε να κάνει η Ρωσία από την περασμένη Πέμπτη. Κι εκεί είναι που η Ρωσία καταφέρνει να χάσει το δίκιο της. Γιατί δεν μπορεί να κάνεις προληπτική επίθεση… Προληπτικές επιθέσεις έχουμε μάθει να γίνονται έναντι πυρηνικών επιστημόνων, έναντι στρατηγών ή στρατηγικών στόχων. Ποτέ άλλοτε, όμως, δεν έχει ξανασυμβεί προληπτική επίθεση εναντίον μίας χώρας, στην λογική ότι κάποια στιγμή στο μέλλον αυτή η χώρα θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή για την εθνική σου ασφάλεια.

Υπάρχει, ωστόσο, και κάτι οξύμωρο: Επειδή το Τάγμα των Αζοφ φέρεται να υπερασπίζεται τη Μαριούπολη - ακριβώς γιατί εκεί δεν υπάρχει ουκρανική στρατιωτική δύναμη ικανή για να υπερασπιστεί την περιοχή - σκεφτείτε τι συμβαίνει όταν ένα νεοναζιστικό παραστρατιωτικό μόρφωμα εμφανίζεται ως υπερασπιστής της ζωής και της εδαφικής ακεραιότητας. Πόσο λάθος είναι αυτό που συμβαίνει, εξαιτίας των πράξεων για τις οποίες ευθύνεται η Ρωσία.

Πώς σχολιάζετε το αίτημα του Κιέβου να ενταχθεί κατά το ταχύτερο δυνατό η Ουκρανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Το βλέπετε εφικτό αυτό;

Αιτήματα έχουν γίνει πάρα πολλά από πλευράς της Ουκρανίας και κάποια από αυτά κινούνται εκτός πραγματικότητας. Μπορεί να υπάρξει εμβάθυνση της σχέσης, στο πνεύμα των δηλώσεων του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, αλλά ένταξη όχι.

Όταν τα Δυτικά Βαλκάνια είναι σε αναμονή τόσα χρόνια, που σε τελευταία ανάλυση δεν έχουν τα βάρη της Ουκρανίας – και δεν αναφέρομαι μόνο στην Ρωσία, αλλά και στα θεσμικά βάρη, στον τρόπο διακυβέρνησης, στην οικονομία κλπ. – πιστέψτε με για την Ουκρανία είναι ακόμη πιο δύσκολο να γίνει αυτό και μάλλον κινείται στα όρια του απίθανου. Άλλο η εμβάθυνση των σχέσεων, με παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, επί παραδείγματι, από την ΕΕ στην Ουκρανία στο άμεσο χρονικό διάστημα (ήταν να γίνει το 2023) κι άλλο η ένταξη. Είναι επίσης άλλο πράγμα η στήριξη στην Ουκρανία κι άλλο να ζητάει το Κίεβο να πετάξουν μαχητικά κρατών – μελών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, για να αντιμετωπίσουν τους Ρώσους. Και αυτό κινείται εκτός πραγματικότητας. Είναι άλλο να ζητεί η Ουκρανία ανθρωπιστική βοήθεια από τις ΗΠΑ κι άλλο να αξιώνει την εγκαθίδρυση ζώνης απαγόρευσης πτήσεων υπό αμερικανική εποπτεία, η οποία θα απαιτούσε τη συνεχή παρουσία των αμερικανικών δυνάμεων στη συγκεκριμένη περιοχή.

«Πρέπει ένθεν κακείθεν να πρυτανεύσει η λογική και να επικρατήσουν οι ψύχραιμες φωνές», κατέληξε ο Κωνσταντίνος Φίλης.