Χρήστος Σαρτζετάκης: Ανακριτής στη δίκη για τη δολοφονία Λαμπράκη και τα βασανιστήρια της Χούντας

Σε ηλικία 34 ετών ο Χρήστος Σαρτζετάκης κλήθηκε από τον τότε Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Κόλλια, να χειριστεί την υπόθεση της δολοφονίας Λαμπράκη, καθώς το 1963 μετατέθηκε στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης και του ανατέθηκαν οι ανακρίσεις.

Με επιστολή του τον Μάρτιο του 1964 προς τον τότε υπουργό Δικαιοσύνης, Πολυχρόνη Πολυχρονίδη, επεσήμανε τις τεράστιες ευθύνες της Αστυνομίας και των κρατικών μηχανισμών στη δολοφονία Λαμπράκη, ενώ μαζί με τον εισαγγελέα Στυλιανό Μπούτη διέταξαν την προφυλάκιση τεσσάρων αξιωματικών.

Στις 3 Οκτωβρίου του 1966 άρχισε στο Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης η δίκη που διήρκησε 67 ημέρες. Σε όλη τη διάρκειά της, οι μάρτυρες άλλαζαν τις καταθέσεις τους, ενώ πολλοί ήταν εκείνοι που παραδέχτηκαν ότι είχαν δεχθεί απειλές πριν από την κατάθεσή τους στο δικαστήριο. Τόσο ο Χρήστος Σαρτζετάκης όσο και ο εισαγγελέας της έδρας, Παύλος Δελλαπόρτας, δέχθηκαν έντονες πιέσεις για να κλείσει χωρίς έρευνα και γρήγορα η υπόθεση.

Τον Δεκέμβριο του 1966 ανακοινώνεται η ετυμηγορία την πιο σημαντική πολιτική δολοφονία στη μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας, το Μικτό Ορκωτό Κακουργοδικείο Θεσσαλονίκης δεν υιοθέτησε την εισαγγελική πρόταση να κηρυχθούν ένοχοι 18 από τους 31 κατηγορούμενους, μεταξύ των οποίων τρεις αξιωματικοί. Αθώωσε 21 κατηγορούμενους ενώ όλοι οι αξιωματικοί της Χωροφυλακής που δικάζονταν για παράβαση καθήκοντος κρίθηκαν αθώοι παμψηφεί.

Το δικαστήριο επέβαλε κάθειρξη 11 ετών στον οδηγό του τρίκυκλου Σπύρο Γκοτζαμάνη και κάθειρξη 8,5 ετών στον επιβάτη της καρότσας Μανώλη Εμμανουηλίδη που χτύπησε με λοστό τον Γρηγόρη Λαμπράκη στο κεφάλι. Ωστόσο, οι δύο φυσικοί αυτουργοί της δολοφονίας του Λαμπράκη αμνηστεύθηκαν από τη Χούντα, λίγο μετά την επιβολή της Δικτατορίας, και αφέθηκαν ελεύθεροι.

«Θα λογοδοτήσουν σε μένα οι Σαρτζετάκηδες» διαμήνυε ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Κωνσταντίνος Κόλλιας που λίγο μετά ορκίστηκε πρώτος πρωθυπουργός της Χούντας των συνταγματαρχών, στις 21 Απριλίου 1967.

Οι δύο δικαστικοί, Χρήστος Σαρτζετάκης και Παύλος Δελαπόρτας, αποπέμφθηκαν από το δικαστικό σώμα το 1968. Ο Χρήστος Σαρτζετάκης στη συνέχεια συνελήφθη δύο φορές, βασανίστηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και φυλακίστηκε χωρίς δίκη. Απολύθηκε από τις φυλακές της Χούντας έπειτα από διεθνή κατακραυγή το 1971.

Το 1982 προήχθη στον βαθμό του Αρεοπαγίτη και τον Μάρτιο του 1985 ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου τον πρότεινε για το ύπατο αξίωμα, αρνούμενος να ανανεώσει τη θητεία του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Στο βιβλίο «Επιτελών το καθήκον μου», 1700 σελίδων και δύο τόμων, ο Χρήστος Σαρτζετάκης εξιστορεί την δολοφονία Λαμπράκη το 1963, περιγράφοντας την τότε αλλά και τη μετέπειτα ταραγμένη πολιτική περίοδο.

Ο Βασίλης Βασιλικός, ο συγγραφέας του βιβλίου «Ζ» που έκανε ευρέως γνωστή την υπόθεση της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, τόνισε πως το δικό του βιβλίο είναι προϊόν μυθοπλασίας, το οποίο στηρίχθηκε σε σκόρπια στοιχεία από τις σαράντα κούτες με το προανακριτικό υλικό που είχαν φτάσει στα χέρια του, ενώ για το δίτομο έργο του Χρήστου Σαρτζετάκη σημείωσε:

«Είναι σαν να διαβάζεις Αγκάθα Κρίστι σε μετάφραση Παπαδιαμάντη. Είναι ένα συναρπαστικό αστυνομικό βιβλίο. Ο τρόπος που συνέδεσε τις κλωστές για να υφάνει τον νοητό ήλιο της Δικαιοσύνης δείχνει γεννημένο πεζογράφο».

Από τον πρόλογο κιόλας του βιβλίου του ο Χρήστος Σαρτζετάκης ξεκαθάρισε ότι η δολοφονία Λαμπράκη δεν ήταν απλώς ένα έγκλημα, αλλά μια πολιτική δολοφονία. Ταυτόχρονα υπογραμμίζει ότι η δολοφονία δεν διαπράχθηκε υπό την ανοχή του κράτους στη δράση παρακρατικών μηχανισμών, αλλά με τη συμμετοχή του κράτους που σχεδίασε τη δολοφονία του βουλευτού της ΕΔΑ, αλλά και τον τραυματισμό του συναδέλφου του Γεωργίου Τσαρουχά που προσπάθησε να τον προστατεύσει.