ΕΕ-ΗΠΑ: Διεθνές Δίκαιο στην Ανατολική Μεσόγειο και σχέσεις με «μία δημοκρατική» Τουρκία

^{Δημοσιεύτηκε: Τρίτη, 15 Ιουνίου 2021 20:50}

Την αποφασιστικότητά τους να εργαστούν από κοινού για «βιώσιμη αποκλιμάκωση» στην Ανατολική Μεσόγειο εκφράζουν Ευρωπαϊκή Ένωση και Ηνωμένες Πολιτείες στην Κοινή Δήλωση της Συνόδου Κορυφής που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, σημειώνοντας πως η οδός της επίλυσης των διαφορών είναι ο διάλογος και το Διεθνές Δίκαιο -και ζητούμενο αποτελεί μία σχέση συνεργασίας με μία δημοκρατική Τουρκία.

«Είμαστε αποφασισμένοι να συνεργαστούμε για βιώσιμη αποκλιμάκωση [sustainable deescalation] στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου οι διαφορές πρέπει να επιλύονται μέσω διαλόγου καλή τη πίστει και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Στόχος μας είναι μια αμοιβαία επωφελής σχέση συνεργασίας με μια δημοκρατική Τουρκία». αναφέρεται στην Κοινή Δήλωση.

Με τη δήλωση αυτή ΕΕ και Ηνωμένες Πολιτείες υιοθετούν κοινή γραμμή έναντι της Τουρκίας στη βάση τεσσάρων αξόνων:

1- Αποκλιμάκωση της έντασης με διάρκεια (βιώσιμη αποκλιμάκωση)

2- Ειλικρινή διάλογος

3- Σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο

4- Δημοκρατική Τουρκία

Το μήνυμα που στέλνουν ΕΕ και ΗΠΑ προς την Αγκυρα έρχεται στον απόηχο των επαφών που είχε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογαν με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν μία ημέρα νωρίτερα στις Βρυξέλλες, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ. Η συγκαταβατική στάση του Τούρκου προέδρου έναντι των συμμάχων, αρκετά διαφοροποιημένη από την έως τώρα επιθετική του ρητορική, δεν στάθηκε αρκετή για να αλλάξη τη διατύπωση της σημερινής ανακοίνωσης.

Από τον Λευκό Οίκο είχε κοινοποιηθεί πως ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, επρόκειτο να θέσει επί τάπητος το ζήτημα της Ανατολικής Μεσογείου κατά τη συνάντηση που είχε χθες, Δευτέρα, με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, ενώ εξίσου σαφής αναμένετο να καταστεί και η θέση Μπάιντεν για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η υπεράσπιση των οποίων αποτελεί βασικό πυλώνα της προεδρίας του.

Πιο «μαλακό» το προσχέδιο συμπερασμάτων της ΕΕ

Στο διπλωματικό πεδίο, την ίδια στιγμή έχει έλθει στη δημοσιότητα και το υφιστάμενο προσχέδιο της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 24-25 Ιουνίου, το οποίο και αποτυπώνει εκ νέου τη χαραγμένη από την 25η Μαρτίου γραμμή της διττής προσέγγισης έναντι της Τουρκίας -θετική ατζέντα υπό την προϋπόθεση της αποχής της από μονομερείς ενέργειες και παραβατική συμπεριφορά.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «καλωσορίζει τη συνεχιζόμενη αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο», εκφράζεται αντίθετα «λύπη» για το γεγονός ότι η Άτυπη Πενταμερής της Γενεύης «δεν άνοιξε το δρόμο για επίσημες διαπραγματεύσεις» στο Κυπριακό, ενώ παράλληλα γίνεται αναφορά στην έναρξη εργασιών σε τεχνικό επίπεδο «προς εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης» ΕΕ-Τουρκίας.

Βάσει του προσχεδίου συμπερασμάτων που είδε το φως της δημοσιότητας -και το οποίο επιδέχεται τροποποιήσεων-, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει ότι είναι «προς το στρατηγικό συμφέρον της ΕΕ ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και η ανάπυξη μίας αμοιβαία επωφελούς σχέσης συνεργασίας με την Τουρκία».

Επαναδιατυπώνεται η ετοιμότητα της ΕΕ «εμπλακεί με την Τουρκία με έναν σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο προς ενίσχυση της συνεργασίας σε μία σειρά από πεδία κοινού ενδιαφέροντος, υπό την αιρεσιμότητα που διατυπώθηκε τον Μάρτιο και σε προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου».

Σε αυτό το πλαίσιο, σημειώνεται η «έναρξη εργασιών σε τεχνικό επίπεδο στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας» και υπογραμμίζεται η ανάγκη αντιμετώπισης «των υφιστάμενων δυσκολιών στην εφαρμογή της Τελωνειακής Ένωσης» -που αφορούν κυρίως στο ζήτημα της μη εφαρμογής της Τελωνειακής Ένωσης από την Τουρκία έναντι της Κύπρου.

Αναφορά γίνεται, επίσης, στην προεργασία που λαμβάνει χώρα για «διάλογο υψηλού επιπέδου με την Τουρκία σε ζητήματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, όπως η δημόσια υγεία, το κλίμα, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας και περιφερειακά ζητήματα».

Ως προς το Κυπριακό, το προσχέδιο αναφέρει πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «λυπάται για το γεγονός ότι η άτυπη συνάντηση της Γενεύης, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, δεν άνοιξε το δρόμο για την επανάληψη των επίσημων διαπραγματεύσεων».

Επισημαίνεται πως «η ΕΕ θα συνεχίσει να διαδραματίζει έναν ενεργό ρόλο στην υποστήριξη της διαδικασίας» και παράλληλα τονίζεται ότι η απόλυτη δέσμευση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη διευθέτηση του Κυπριακού ζητήματος στο πλαίσιο των σχετικών ψηφισμάτων του Συβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Σχετικά με το κράτος Δικαίου και την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επισημαίνει πως παραμένουν «ζωτική ανησυχία» για την ΕΕ, και προστίθεται ότι ο διάλογος επί αυτών των ζητημάτων «παραμένει αναπόσπαστο κομμάτι της σχέσης ΕΕ-Τουρκίας».

Τέλος, αναφορικά με την κατάσταση των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «σημειώνει την πρόταση της Επιτροπής για τη συνέχιση της χρηματοδότησης των Σύρων προσφύγων και των κοινοτήτων φιλοξενίας στην Τουρκία, την Ιορδανία και το Λίβανο και τάσσεται υπέρ της ταχείας υιοθέτησής της».

Η εν λόγω παράγραφος βρίσκεται σε αγκύλη, γεγονός που σημαίνει ότι δεν έχει συμφωνηθεί ακόμη η τελική διατύπωση ως προς τη συνέχιση της χρηματοδότησης προς την Τουρκία για το μεταναστευτικό. Επισημαίνεται ότι συνολικά το προσχέδιο δύναται να τροποποιηθεί έως τη Σύνοδο Κορυφής της προσεχούς εβδομάδας.