Εργασιακό νομοσχέδιο: Τι αλλάζει για απεργίες, απολύσεις και τηλεργασία

Το υπουργείο Εργασίαςπροχωρά στη «λήψη μέτρων για διαφάνεια στο συνδικαλισμό», καθώς δίνεται η δυνατότητα συμμμετοχής των εργαζομένων εξ’ αποστάσεως και εγγραφή των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε μητρώα.

Προβλέπεται η απαγόρευση επαναπροκήρυξης απεργίας που έχει κριθεί παράνομη από τη Δικαιοσύνη, από τη δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση και η απαγόρευση της ενίσχυσης συνδικαλιστικών οργανώσεων από εργοδότες και κόμματα.

Θεσπίζεται επίσης αστική ευθύνη για συνδικαλιστές οι οποίοι ασκούν βία ή γενικότερα προβαίνουν σε παράνομες πράξεις κατά τη διάρκεια απεργιών.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, «προστίθεται διάταξη σύμφωνα με την οποία τόσο οι συνδικαλιστές που πραγματοποιούν καταλήψεις, αποκλεισμούς, ή ασκούν βία, εμποδίζοντας τους εργαζόμενους που δεν συμμετέχουν στην απεργία να εργαστούν, όσο και η συνδικαλιστική τους οργάνωση, θα έχουν αστική ευθύνη. Η ευθύνη δεν βαραίνει το σύνολο των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου αλλά εκείνους που προβαίνουν σε αυτές τις πράξεις, ενώ η καταβολή αποζημίωσης προϋποθέτει την άσκηση αγωγής από την θιγόμενη επιχείρηση».

Όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο, «εάν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ της συνδικαλιστικής οργάνωσης και του εργοδότη, μπορεί, κατόπιν αιτήματος του εργαζομένου, να εφαρμοσθεί το σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας, μετά από έγγραφη συμφωνία. Σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης εργασίας για τον λόγο ότι ο εργαζόμενος δεν υπέβαλε αίτημα για διευθέτηση του χρόνου εργασίας».

Οι βασικότερες τομές του νομοσχεδίου, σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, είναι:

• Η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας με την οποία αντιμετωπίζονται η μαύρη εργασία και οι αδήλωτες υπερωρίες.
• Η σύσταση της Επιθεώρησης Εργασίας ως ανεξάρτητης διοικητικής αρχής.
• Η θέσπιση νέων αδειών για τους γονείς και φροντιστές, όπως η άδεια 14 ημερών για τους νέους πατέρες και η επιδοτούμενη από τον ΟΑΕΔ γονική άδεια και για τους δύο γονείς.
• Η δυνατότητα εφαρμογής του συστήματος διευθέτησης του χρόνου εργασίας και ύστερα από αίτηση του εργαζομένου.
• Η προστασία του κοινωνικού συνόλου από τις απεργίες στην κοινή ωφέλεια της οικονομίας με την υποχρέωση παροχής εγγυημένης υπηρεσίας (1/3 της συνήθως παρεχόμενης).
• Η λήψη μέτρων για διαφάνεια στο συνδικαλισμό (δυνατότητα συμμμετοχής των εργαζομένων εξ’ αποστάσεως, εγγραφή των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε μητρώα)
• Η απαγόρευση της ενίσχυσης συνδικαλιστικών οργανώσεων από εργοδότες και κόμματα.
• Η απαγόρευση επαναπροκήρυξης απεργίας που έχει κριθεί παράνομη από τη Δικαιοσύνη, από τη δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση.
• Η θέσπιση αστικής ευθύνης για συνδικαλιστές οι οποίοι ασκούν βία ή γενικότερα προβαίνουν σε παράνομες πράξεις κατά τη διάρκεια απεργιών.
• Η λήψη μέτρων, προληπτικών και κατασταλτικών, για την αντιμετώπιση της βίας και παρενόχλησης στην εργασία, μεταξύ άλλων με την κύρωση της Σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας.
• Η κύρωση της Σύμβασης 187 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία.
• Η θέσπιση του δικαιώματος αποσύνδεσης στην τηλεργασία.
• Η καθιέρωση πλαισίου προστασίας και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων για τους εργαζόμενους στις ψηφιακές πλατφόρμες.
• Η αύξηση των επιτρεπόμενων υπερωριών σύμφωνα με τα ισχύοντα στην ΕΕ.
• Η διεύρυνση των κλάδων στους οποίους επιτρέπεται η λειτουργία τις Κυριακές σύμφωνα με τα ισχύοντα στις χώρες της ΕΕ, ιδιαίτερα τις Μεσογειακές.
• Η διεύρυνση της προστασίας των εργαζομένων από άκυρες απολύσεις και η θέσπιση δυνατότητας επιπλέον (τριπλάσιας) αποζημίωσης, αντί επαναπρόσληψης, στις υπόλοιπες περιπτώσεις.
• Η αύξηση της αποζημίωσης απόλυσης για τους εργατοτεχνίτες και εξίσωση με εκείνη των υπαλλήλων.
• Η αναβάθμιση του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ με μείωση του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις και διευκόλυνση των ελέγχων.

Οι κυριότερες ρυθμίσεις

Συλλογικό εργατικό/ συνδικαλιστικό δίκαιο

Απαγόρευση παράνομης απεργίας: Ορίζεται ότι εάν κριθεί παράνομη απεργία ή στάση εργασίας που έχει κηρυχθεί από πρωτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση, δεν επιτρέπεται (μια πρακτική που ακολουθείτο σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι σήμερα), η κήρυξη απεργίας από την αντίστοιχη δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση για το ίδιο θέμα.

Αστική ευθύνη συνδικαλιστών: Προστίθεται διάταξη σύμφωνα με την οποία τόσο οι συνδικαλιστές που πραγματοποιούν καταλήψεις, αποκλεισμούς, ή ασκούν βία, εμποδίζοντας τους εργαζόμενους που δεν συμμετέχουν στην απεργία να εργαστούν, όσο και η συνδικαλιστική τους οργάνωση, θα έχουν αστική ευθύνη. Η ευθύνη δεν βαραίνει το σύνολο των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου αλλά εκείνους που προβαίνουν σε αυτές τις πράξεις, ενώ η καταβολή αποζημίωσης προϋποθέτει την άσκηση αγωγής από την θιγόμενη επιχείρηση.

Ποσοστό εγγυημένης υπηρεσίας: Η ελάχιστη εγγυημένη υπηρεσία κατά τη διάρκεια απεργιών στην κοινή ωφέλεια, ορίζεται κατ’ αρχήν σε 33 %, αλλά προβλέπεται ότι μπορεί να μειωθεί με ΚΥΑ που εκδίδουν ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και ο καθ’ ύλην αρμόδιος Υπουργός κατόπιν τεκμηριωμένου αιτήματος ή συμφωνίας των κοινωνικών εταίρων. Σε περίπτωση που δεν επέλθει η συμφωνία για το προσωπικό ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας, η διαφορά παραπέμπεται στη μεσολάβηση του ΟΜΕΔ.

Προστασία συνδικαλιστών: Η αγωγή για να κριθεί εάν ένας συνδικαλιστής έχει απολυθεί εγκύρως συζητείται με τις ίδιες ταχύτατες διαδικασίες που ισχύουν σε περίπτωση αγωγής για την κήρυξη μιας απεργίας ως παράνομης. Η ανάγκη για ταχεία εκδίκαση της υπόθεσης προκύπτει από το ότι εάν ο απολυθείς δικαιωθεί μετά από χρόνια, θα έχει αποκλεισθεί από τη συνδικαλιστική δράση. Επίσης απλοποιείται η ειδοποίηση των συνδικαλιστικών στελεχών για τη λήψη συνδικαλιστικής άδειας, η οποία θα πρέπει να λαμβάνει χώρα είτε μία εβδομάδα πριν τη λήψη της άδειας όταν είναι εκ των προτέρων γνωστός ο λόγος, είτε, σε όλως έκτακτες περιπτώσεις, ακριβώς πριν τη λήψη της (διαγράφηκε μια τρίτη ενδιάμεση περίπτωση).

ΕΓΣΣΕ: Προστέθηκε ότι με Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις μπορεί να καθορίζονται και μισθολογικοί όροι, οι οποίοι ισχύουν μόνο για τους συμβαλλόμενους στη σύναψη της ΕΓΣΣΕ, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ν. 4093/2012.

ΣΣΕ: Η μη κωδικοποίηση των συλλογικών συμβάσεων δεν θα επιφέρει την ακύρωση της συλλογικής σύμβασης που υπεγράφη, όπως προβλεπόταν στο σχέδιο στη δημόσια διαβούλευση, αλλά απλώς δεν θα ισχύουν οι παλαιοί όροι συλλογικών συμβάσεων που δεν κωδικοποιήθηκαν.

Μητρώο συνδικαλιστικών οργανώσεων: Διευκρινίστηκαν οι συνέπειες από τη μη καταχώριση των στοιχείων -και επικαιροποίηση αυτών- των συνδικαλιστικών οργανώσεων στο σχετικό μητρώο (ΓΕΜΗΣΟΕ).
Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης ότι προϋπόθεση για κήρυξη απεργίας και εκλογή Διοικητικού Συμβουλίου είναι να υπάρχει διαθέσιμο σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας ενώ απαγορεύει την ενίσχυση συνδικαλιστικών οργανώσεων από εργοδότες και κόμματα.

Προστασία από απολύσεις

Αποζημιώσεις: Σε σχέση με την πρόβλεψη για 4μηνη προθεσμία κάλυψης των τυπικών προϋποθέσεων καταγγελίας της σύμβασης εργασίας καθώς και για την άσκηση αγωγής από την πλευρά του εργαζόμενου σε περίπτωση καταβολής μειωμένης έως και 10 % αποζημίωσης, διευκρινίζεται αφενός ότι η καταβολή της αποζημίωσης πρέπει να είναι σύγχρονη με την απόλυση και αφετέρου νομοθετείται η παγιωμένη θέση της νομολογίας, ότι η υπολειπόμενη καταβληθείσα αποζημίωση δεν συνιστά λόγο ακύρωσης αλλά συμπλήρωσης αυτής.

Επιπλέον, με τις ήδη γνωστές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου: Ικανοποιείται ένα πάγιο και δίκαιο αίτημα, αυτό της εξίσωσης των αποζημιώσεων των εργατοτεχνιτών (που έως τώρα εισέπρατταν λίγα μεροκάματα) με εκείνες των υπαλλήλων. Διευρύνεται η λίστα των περιπτώσεων της άκυρης απόλυσης (προστασία και του πατέρα πλέον για 6 μήνες μετά τη γέννηση κάθε παιδιού, προστασία λόγω ενασκήσεως δικαιώματος, κλπ.) Στις λοιπές περιπτώσεις (ένταση στις σχέσεις εργαζομένου – εργοδότη ή αναδιάρθρωση μιας επιχείρησης), το Δικαστήριο αντί οποιασδήποτε άλλης συνέπειας, με βάση ρύθμιση που ισχύει στη Γαλλία και την Ισπανία, μετά από αίτημα είτε του εργαζομένου είτε του εργοδότη, επιδικάζει υπέρ του εργαζομένου ποσό πρόσθετης αποζημίωσης (αποδοχές 3 μηνών έως το διπλάσιο της νόμιμης αποζημίωσης)

Τηλεργασία

Επίλυση διαφορών: Όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, η τηλεργασία εφαρμόζεται μετά από συμφωνία μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Αυτή ήταν άλλωστε και παραμένει, η πρόβλεψη του νομοσχεδίου. Διευκρινίζονται απλώς περαιτέρω οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή της τηλεργασίας, όταν αυτές δεν έχουν συμφωνηθεί μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου με την πρόσληψη ή με τροποποίηση της σύμβασης εργασίας. Ορίζεται συγκεκριμένα ότι, η τηλεργασία μπορεί να εφαρμόζεται με απόφαση του εργοδότη μόνο για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και όταν προηγείται σχετική κυβερνητική απόφαση, ή μετά από αίτηση του εργαζομένου, σε περίπτωση τεκμηριωμένου κινδύνου της υγείας του. Αν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των δύο πλευρών θα παραπέμπεται προς επίλυση στην Επιθεώρηση Εργασίας.

Ανάληψη του κόστους από τον εργοδότη: Ορίζεται ρητώς ότι το κόστος που αναλαμβάνει ο εργοδότης είναι ο εξοπλισμός (απόκτηση, συντήρηση, αποκατάσταση) και οι επικοινωνίες - οι λεπτομέρειες καθορίζονται με υπουργική απόφαση. Παραμένει η πρόβλεψη ότι οι δαπάνες αυτές δεν αποτελούν αποδοχές, αλλά εκπιπτέα δαπάνη για την εργοδοτική επιχείρηση, είναι αφορολόγητες και δεν επιβαρύνονται με ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη ή εργαζομένου.

Απλούστευση: Μειώνονται τα υποχρεωτικά στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει η σύμβαση της τηλεργασίας.

Υπενθυμίζεται ότι με τις ρυθμίσεις που έχουν ανακοινωθεί, μεταξύ άλλων θεσπίζεται το δικαίωμα αποσύνδεσης, δηλαδή το δικαίωμα κάθε τηλεργαζόμενου να απέχει από την παροχή εργασίας με τηλεφωνικό, ηλεκτρονικό ή ψηφιακό τρόπο, εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των αδειών του ενώ ορίζεται ότι οι τηλεργαζόμενοι έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με τους εργαζομένους εντός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης.

Σε δηλώσεις του με αφορμή την κατάθεση του νομοσχεδίου ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστής Χατζηδάκης, επισημαίνει:

«Το νομοσχέδιο για την προστασία της εργασίας είναι ένα μεγάλο βήμα μπροστά. Η Ελλάδα ακολουθεί τις πολιτικές των πιο προηγμένων ευρωπαϊκών χωρών και αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανέναν. Συνδυάζουμε την προώθηση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας με την προστασία των εργαζομένων. Προτάσσουμε το βασικό ζήτημα της αγοράς εργασίας που είναι η μαύρη και υποδηλωμένη εργασία και το αντιμετωπίζουμε με την ψηφιακή κάρτα εργασίας και με τη νέα, Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή της Επιθεώρησης Εργασίας. Μεταφέρουμε επιτυχημένες ευρωπαϊκές πρακτικές σε μια σειρά από θέματα όπως οι υπερωρίες, η λειτουργία ορισμένων κλάδων τις Κυριακές, η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, η ενίσχυση των γονικών αδειών, η αντιμετώπιση της βίας και της σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία, η τηλεργασία, η προστασία των εργαζομένων στα delivery και στα courier, η εξίσωση των αποζημιώσεων για τους εργατοτεχνίτες με αυτές των υπαλλήλων. Εισάγουμε παράλληλα μια σειρά ρυθμίσεις για διαφάνεια στο συνδικαλισμό και μέτρα τα οποία, ενώ προστατεύουν ασφαλώς το δικαίωμα στην απεργία, προστατεύουν εξίσου το κοινωνικό σύνολο από αντίστοιχες καταχρήσεις. Είναι ένα νομοσχέδιο εκσυγχρονισμού του εργατικού δικαίου, που δίνει δύναμη τόσο στον εργαζόμενο, όσο και στην οικονομία».