Μητσοτάκης στους FT: Υποδεχόμαστε και όσους έχουν εμβολιαστεί με Sputnik V και κινέζικο εμβόλιο

Αναλύοντας τις παραμέτρους για το ασφαλές άνοιγμα του τουρισμού, επεσήμανε πως η πρόσφατη τάση σε ό,τι αφορά την πανδημία «είναι ενθαρρυντική» και επανέλαβε ότι όποιος επιθυμεί να ταξιδέψει προς την Ελλάδα, θα μπορεί να το κάνει, είτε με το πιστοποιητικό εμβολιασμού, είτε με το τεστ αντισωμάτων, είτε με ένα μοριακό τεστ κορωνοϊού.

Ερωτηθείς για το κατά πόσο η Ελλάδα θα επιτρέψει την είσοδο σε τουρίστες που θα έχουν εμβολιαστεί με το Sputnik V και το κινέζικο εμβόλιο, αν και η Κομισιόν λέει ότι θα προτιμούσε μόνο τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), ο Κυριάκος Μητσοτάκης απάντησε θετικά:

«Ναι. Πιστεύω πως αυτό έχει να κάνει κυρίως με το εμβόλιο Sputnik καθώς δεν αναμένουμε πολλούς τουρίστες από την Κίνα. Η Ρωσία είναι μια σημαντική αγορά για εμάς. Από τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας θεωρούμε πως το ρωσικό εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό».

Ο πρωθυπουργός επισήμανε ότι αυτές τις ημέρες ξεπερνιέται το φράγμα των 100.000 εμβολιασμών ανά ημέρα στη χώρα και σημείωσε πως καθώς θα έρχονται περισσότερα εμβόλια τον Μάιο και τον Ιούνιο «εκτιμούμε ότι σύντομα θα μπορούμε να προσφέρουμε εμβόλια σε όλον τον ενήλικο πληθυσμό».

Όπως σημείωσε, αναμένει δραστική βελτίωση της κατάστασης τον επόμενο μήνα εξηγώντας πως στην Ελλάδα θα καλωσορίσουμε επισκέπτες από τις 15 Μαΐου, «όταν πλέον οι οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες θα έχουν επιστρέψει σε μια κανονικότητα».

«Οι αγορές είναι πολύ αισιόδοξες για την Ελλάδα»

Μιλώντας για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας ο πρωθυπουργός εμφανίστηκε αισιόδοξος, εκτιμώντας ότι «είναι έτοιμη για μια ουσιαστική επανεκκίνηση».

«Η Ελλάδα θα λάβει 32 δισεκατομμύρια, που δεν ήταν διαθέσιμα πριν την πανδημία, εκ των οποίων τα 19 δισεκατομμύρια θα είναι επιχορηγήσεις. Θα ικανοποιήσουν επιπρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια. Αναμένουμε περίπου 60 δισεκατομμύρια σε επενδύσεις, σε τομείς που είναι ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα».

«Οι αγορές είναι πολύ αισιόδοξες για την Ελλάδα» τόνισε ο κ. Μητσοτάκης, υπογραμμίζοντας ότι σήμερα «εκδίδουμε, μετά από καιρό, 5ετές ομόλογο».

«Δανειζόμαστε με ιστορικά χαμηλά επιτόκια. Αυτό προφανώς σχετίζεται με την επιπλέον ρευστότητα που παρέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αλλά πιστεύω ότι πρόκειται και για ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, ότι υλοποιεί την πολύ φιλόδοξη μεταρρυθμιστική ατζέντα της», είπε χαρακτηριστικά.

Η πλήρης συνέντευξη του πρωθυπουργού

Ben Hall: Κύριε Μητσοτάκη, καλώς ορίσατε στο Global Boardroom των Financial Times. Είναι μεγάλη μας χαρά που είστε εδώ.

Η Ελλάδα εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τον τουρισμό και εσείς ήδη ανοίγετε την χώρα στους ξένους τουρίστες. Είστε βέβαιος πως αυτή είναι η σωστή κίνηση δεδομένου του σχετικά υψηλού αριθμού κρουσμάτων και της διαθεσιμότητας των κλινών ΜΕΘ;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς θα ήθελα να επισημάνω πως η πρόσφατη τάση σε ό,τι αφορά την πανδημία είναι ενθαρρυντική. Ο αριθμός των κρουσμάτων μειώνεται, το ίδιο και ο αριθμός των εισαγωγών στα νοσοκομεία. Αυτό, σε συνδυασμό με τους εμβολιασμούς που διεξάγονται με ταχύτερο ρυθμό, τη μαζική χρήση self-tests και το γεγονός ότι πλέον οι περισσότερες δραστηριότητές μας μπορούν να γίνονται σε εξωτερικούς χώρους, με κάνουν να αναμένω ριζική βελτίωση της κατάστασης τους επόμενους μήνες.

Αυτό που θέλουμε, Ben, είναι να ανοίξουμε με ασφάλεια. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως αν θέλει κανείς να ταξιδέψει στην Ελλάδα χωρίς να υποβληθεί σε περιορισμούς καραντίνας θα πρέπει να είναι σε θέση να παρουσιάσει στις ελληνικές αρχές πιστοποιητικό εμβολιασμού, μια βεβαίωση πως έχει περάσει πια την ασθένεια ή ένα αρνητικό τεστ, PCR ή αντιγόνου.

Ουσιαστικά αυτή είναι η βάση αυτού που στην Ευρώπη αποκαλούμε το πράσινο διαβατήριο. Προφανώς, θα το εφαρμόσουμε πριν ξεκινήσει να παίρνει "σάρκα και οστά" σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αναμένουμε πως θα αρχίσουμε να καλωσορίζουμε τουρίστες από τις 15 Μαΐου. Ήδη ανοίξαμε την εστίαση σε εξωτερικούς χώρους και το λιανεμπόριο. Επομένως, οι πρώτοι επισκέπτες που θα έρθουν στην Ελλάδα από τις 15 Μαΐου θα επισκέπτονται μια χώρα όπου πλέον οι οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες έχουν επιστρέψει σε μια κανονικότητα.

Αλλά, όπως σας είπα, αναμένω πως θα σημειωθεί δραστική βελτίωση της κατάστασης τον επόμενο μήνα και θεωρώ πως αυτή θα είναι η τάση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όχι μόνο στην Ελλάδα, καθώς ο ρυθμός εμβολιασμών επιταχύνεται. Έχουμε χορηγήσει πάνω από 3,2 εκατομμύρια δόσεις στην Ελλάδα. Αναμένουμε πως σήμερα θα φτάσουμε σε αριθμό ρεκόρ, πιθανότατα κοντά στους 100.000 εμβολιασμούς ανά ημέρα. Και καθώς θα λαμβάνουμε περισσότερα εμβόλια τους μήνες Μάιο και Ιούνιο θα είμαστε σε θέση να παρέχουμε τα εμβόλια σε όλο τον ενήλικο πληθυσμό μας σχετικά σύντομα. Προς το παρόν, όλοι οι πολίτες άνω των 30 μπορούν να εμβολιαστούν.

Σε γενικές γραμμές πιστεύω πως τα μαντάτα είναι καλά. Θεωρώ πως ο τουρισμός μας έχει αντλήσει μεγάλη εμπειρία από την περσινή χρονιά. Θα ανοίξουμε με τρόπο ασφαλή και προστατευμένο τρόπο, ενώ ταυτόχρονα θα προσφέρουμε το πακέτο της "ελληνικής εμπειρίας" στους τουρίστες που θα επιλέξουν να έρθουν στην Ελλάδα το καλοκαίρι.

Ben Hall: Θα επιτρέψετε την είσοδο στη χώρα σε τουρίστες που θα έχουν εμβολιαστεί με το Sputnik και το κινέζικο εμβόλιο, αν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λέει ότι θα προτιμούσε μόνο τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί από τον EMA. Θα μείνετε πιστός στην απόφασή σας;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι. Πιστεύω πως αυτό έχει να κάνει κυρίως με το εμβόλιο Sputnik καθώς δεν αναμένουμε πολλούς τουρίστες από την Κίνα. Η Ρωσία είναι μια σημαντική αγορά για εμάς. Από τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας θεωρούμε πως το ρωσικό εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Βεβαίως δεν έχει εγκριθεί από τον EMA, γι' αυτό και δεν χορηγούμε το εμβόλιο, σε απόλυτη συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς όσον αφορά τις προμήθειες, αλλά δεν βλέπω κάποιο πρόβλημα στο να υποδεχτούμε στην Ελλάδα τουρίστες που έχουν εμβολιαστεί με το εμβόλιο Sputnik.

Ben Hall: Ήσασταν υπέρμαχος της ιδέας ενός πιστοποιητικού εμβολιασμού για την Ευρώπη. Όπως αναφέρατε είναι στα σκαριά αλλά δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Προς το παρόν εσείς έχετε επεξεργαστεί ένα δικό σας σχέδιο, το ίδιο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Θα πρέπει να σας προκαλεί μια κάποια απογοήτευση το γεγονός ότι κάθε χώρα ακολουθεί μια δική της διαδικασία.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Η ιδέα του ευρωπαϊκού πράσινου πιστοποιητικού είχε ακριβώς στόχο να συστηματοποιήσει τη διαδικασία αντί να προχωράμε σε διμερείς συμφωνίες. Νομίζω πως οι περισσότερες χώρες, τουλάχιστον οι κύριοι τουριστικοί προορισμοί, θα ακολουθήσουν μια παρόμοια στρατηγική. Δεδομένου του ρυθμού με τον οποίο κινείται η Ευρώπη θεωρώ πως έχουμε σημειώσει καλή πρόοδο στο πράσινο ψηφιακό πιστοποιητικό. Και πιστεύω πως τελικά θα είναι διαθέσιμο σχετικά σύντομα.

Πιστεύω, άλλωστε, πως θα υπάρξει πίεση από τους πολίτες που επιθυμούν να ταξιδέψουν ελεύθερα. Το θέμα βέβαια δεν είναι μόνο να μπορέσουν να ταξιδέψουν προς την Ελλάδα αλλά να είναι και σε θέση να επιστρέψουν στην χώρα προέλευσής τους χωρίς επιπρόσθετους περιορισμούς. Κάτι που είναι εξίσου σημαντικό με το να έρθουν στην Ελλάδα χωρίς να υποστούν ταλαιπωρία.

Αναμένουμε αμοιβαιότητα και από άλλες χώρες, ουσιαστικά τις ίδιες υποχρεώσεις για αυτούς που επιθυμούν να επιστρέψουν στην χώρα καταγωγής τους με αυτές που θα επιβάλλουμε σε όσους θέλουν να εισέλθουν στην Ελλάδα.

Ben Hall: Αναμένετε ή θα απαιτήσετε τις ίδιες υποχρεώσεις;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Τις αναμένουμε και είμαι βέβαιος ότι δεδομένης της επιθυμίας των Ευρωπαίων να ταξιδέψουν, δεν πιστεύω πως κάποια κυβέρνηση θα επιβάλει επιπρόσθετους περιορισμούς πέραν από αυτούς που ήδη εφαρμόζονται για την επιστροφή των τουριστών στις χώρες τους. Βλέπουμε τη σημερινή εικόνα στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες του Νότου. Είμαι απόλυτα βέβαιος όμως πως η κατάσταση σε ένα μήνα από τώρα θα είναι πολύ διαφορετική. Θα είναι πολύ-πολύ καλύτερη. Αυτό που είδαμε τις τελευταίες εβδομάδες είναι πως μπορείς να ανοίξεις με τρόπο ελεγχόμενο και ασφαλή και ταυτόχρονα να δεις μείωση στον αριθμό των κρουσμάτων. Αυτό κάναμε στην Ελλάδα.

Ήμασταν από τις πρώτες χώρες που προσπάθησαν να περιορίσουν το τρίτο κύμα επιβάλλοντας ένα lockdown σχετικά νωρίς. Το κάναμε γύρω στα τέλη Ιανουαρίου. Είχαμε σημαντική αύξηση στον αριθμό των κρουσμάτων αλλά δεν είδαμε τις δραματικές σκηνές που εκτυλίχθηκαν σε άλλες χώρες. Επομένως είμαι βέβαιος πως πήραμε τη σωστή απόφαση, επιβάλλοντας σχετικά νωρίς, τον Ιανουάριο, ένα lockdown, καθώς είχαμε να αντιμετωπίσουμε τη βρετανική μετάλλαξη που ήταν πολύ πιο μεταδοτική.

Αλλά από ένα σημείο και μετά, καθώς βελτιώνονται οι καιρικές συνθήκες, είναι πολύ καλύτερο δραστηριότητες να γίνονται σε εξωτερικούς χώρους, όπου μπορεί να γίνει και σωστή επιτήρηση. Αν πάει κανείς σε ένα εστιατόριο τώρα, ο μέγιστος αριθμός πελατών που επιτρέπεται ανά τραπέζι είναι έξι. Ακόμα και σήμερα ζητάμε από τους πελάτες να φορούν τη μάσκα τους όταν εισέρχονται στο εστιατόριο ή όταν πηγαίνουν στην τουαλέτα. Αλλά τα δεδομένα μας δείχνουν πως όσο μπορεί κανείς να στρέφει τις δραστηριότητές του σε εξωτερικούς χώρους, τόσο πιο ασφαλές είναι σε όρους μείωσης της μετάδοσης στην κοινότητα. Αυτό ακριβώς βλέπουμε και στην Ελλάδα.

Επίσης θα ήθελα να επισημάνω πως η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που εισήγαγαν τα self-tests σε μεγάλη κλίμακα. Όταν ανοίξαμε τα Λύκεια δώσαμε σε όλους τους μαθητές- κάποια σχολεία θα ανοίξουν τη Δευτέρα-, self-tests, ώστε να μπορούν να τα κάνουν μόνοι τους δύο φορές την εβδομάδα. Υπήρχαν κάποιες αμφιβολίες στην αρχή για το πόσο αποτελεσματική θα ήταν η διαδικασία, αλλά τελικά ήταν ιδιαίτερα πετυχημένο το εγχείρημα. Μέσω των self-tests ήμασταν σε θέση να εντοπίσουμε περιπτώσεις ασυμπτωματικών, κάτι που δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά. Πιστεύω ότι το self-test είναι ένα επιπρόσθετο εργαλείο που διαθέτουμε, όχι μόνο για τα σχολεία αλλά και για τον ιδιωτικό τομέα. Το καταστήσαμε υποχρεωτικό για όλους τους υπαλλήλους, ώστε να κάνουν τουλάχιστον ένα τεστ την εβδομάδα, το οποίο τους χορηγείται δωρεάν από την κυβέρνηση.

Και εκτός από τον ιδιωτικό τομέα θα προστεθεί και ο τομέας του τουρισμού, o οποίος είναι ένας πολυσύνθετος τομέας. Θα πρέπει να διασφαλίσουμε πώς οι άνθρωποι που εξυπηρετούν τους τουρίστες στην Ελλάδα -δηλαδή το προσωπικό της φιλοξενίας- αναμένουμε πως οι περισσότεροι από αυτούς θα έχουν εμβολιαστεί μέχρι το καλοκαίρι, αλλά ακόμα και αν δεν έχουν εμβολιαστεί, θα λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, μέσω μαζικών τεστ.

Είμαστε μια από τις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις στην Ευρώπη από την άποψη των τεστ που διενεργούνται ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Και μπορέσαμε να πετύχουμε αυτή την καλή επίδοση καθώς εμπιστευτήκαμε την διαδικασία των self-tests. Και δεδομένης της υφιστάμενης κατάστασης της πανδημίας, τα self-tests είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο.

Ben Hall: Η πανδημία προκάλεσε μια ανθρωπιστική καταστροφή στην Ελλάδα, όπως βέβαια και σε άλλες χώρες. Προκάλεσε μια οικονομική συρρίκνωση της τάξεως του 10% πέρσι ενώ οδήγησε το ελληνικό χρέος πάνω από το 200% του ΑΕΠ. Αναρωτιέμαι εάν σε ένα μεσοπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο ορίζοντα η οικονομική αντίδραση της Ευρώπης ήταν μια "μεταμφιεσμένη ευλογία" καθώς φέρνει επενδύσεις που έλειπαν από την ελληνική οικονομία.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Στην πραγματικότητα είναι κοντά στο 8%. Αναμένεται ύφεση της τάξεως του 8,2% το 2020, που σημαίνει πως είμαστε σε καλύτερη θέση από κάποιους ανταγωνιστές μας στο Νότο. Επίσης είχαμε καλύτερες επιδόσεις και σε επιδημιολογικό επίπεδο σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Βεβαίως πρόκειται για μια ανθρωπιστική καταστροφή, όπως είπατε, αλλά και πάλι είχαμε καλύτερη επίδοση σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, κάτι που δεν ήταν αυτονόητο στην αρχή, δεδομένης της υποχρηματοδότησης στο εθνικό σύστημα υγείας επί μια δεκαετία λόγω της κρίσης.

Πιστεύω πως η οικονομία είναι έτοιμη για μια ουσιαστική επανεκκίνηση. Σε ό,τι αφορά τα κενά στις επενδύσεις που ανέφερες, η στρατηγική μας από την πρώτη μέρα που αναλάβαμε την εξουσία ήταν να επιταχύνουμε τις ιδιωτικές επενδύσεις. Τώρα έχουμε πρόσβαση σε μια επιπρόσθετη δεξαμενή κεφαλαίων που δεν ήταν διαθέσιμη πριν από την πανδημία. Αναφέρομαι στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Η Ελλάδα θα λάβει 32 δισεκατομμύρια, που δεν ήταν διαθέσιμα πριν την πανδημία, εκ των οποίων τα 19 δισεκατομμύρια θα είναι επιχορηγήσεις. Θα ικανοποιήσουν επιπρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια. Αναμένουμε περίπου 60 δισεκατομμύρια σε επενδύσεις, σε τομείς που είναι ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα.

Όπως είπες το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δεν ήταν κάτι προσχεδιασμένο. Όπως πιθανώς θυμάσαι άρχισε με μία επιστολή που γράψαμε οκτώ αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, πέρυσι τον Μάρτιο, προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προτείνοντας κάποιου είδους εργαλείο που θα επέτρεπε τον δανεισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πάνω από το επίπεδο των κρατών-μελών. Τότε ελάχιστοι θα στοιχημάτιζαν ότι αυτό θα γινόταν πραγματικότητα. Έγινε τον περασμένο Ιούλιο.

Πιστεύω ότι ήταν ένα πολύ σημαντικό βήμα προς τα εμπρός για την Ελλάδα. Αλλά αυτό που θέλω να επισημάνω είναι ότι αυτοί οι πόροι δεν θα σπαταληθούν. Έχουμε υποβάλει το σχέδιό μας, είναι λεπτομερέστατο. Έτυχε πολύ καλής υποδοχής στις Βρυξέλλες, όπως πιθανώς γνωρίζετε, είμασταν η δεύτερη χώρα που κατέθεσε σχέδιο. Έχει έκταση 4.000 σελίδες, περιλαμβάνει περισσότερες από 170 μεγάλες πρωτοβουλίες, επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο ψηφιακό μέτωπο, στην πράσινη μετάβαση, σε θέσεις εργασίας, σε δεξιότητες, στην κοινωνική συνοχή.

Άρα, έχω την πεποίθηση ότι θα προσδώσει επιπρόσθετη δύναμη πυρός ώστε να ενισχυθεί πολύ η ανάκαμψή μας αφότου λήξει η πανδημία.

Αναφέρθηκες στο χρέος μας. Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι, πράγματι, η Ελλάδα έχει υψηλό χρέος αναλογικά με το ΑΕΠ. Αλλά, όπως γνωρίζεις, το χρέος μας έχει πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και οι πληρωμές είναι σχετικά χαμηλές, τουλάχιστον για την προσεχή δεκαετία, αναλογικά με το χρέος.

Οι αγορές είναι πολύ αισιόδοξες για την Ελλάδα. Πριν από λίγες ημέρες μάς αναβάθμισε η Standard & Poor's. Σήμερα εκδίδουμε, μετά από καιρό, 5ετές ομόλογο. Δανειζόμαστε με ιστορικά χαμηλά επιτόκια. Αυτό προφανώς σχετίζεται με την επιπλέον ρευστότητα που παρέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αλλά πιστεύω ότι πρόκειται και για ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, ότι υλοποιεί την πολύ φιλόδοξη μεταρρυθμιστική ατζέντα της.

Αναλάβαμε την εξουσία πριν από σχεδόν δύο χρόνια, με την υπόσχεση ότι θα μειώσουμε τους φόρους, θα εστιάσουμε στην ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Έχουμε καταφέρει να το κάνουμε πράξη ακόμα και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Είναι ενδιαφέρον ότι στις συνομιλίες με τους ευρωπαίους εταίρους μας συμφωνήσαμε σε μόνιμη μείωση του συντελεστή φορολόγησης των επιχειρήσεων από το 24 στο 22% και έχουμε κατορθώσει να προωθήσουμε βαθιές μεταρρυθμίσεις ακόμα και σε μία περίοδο που το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής μας ήταν στραμμένο στην πανδημία.

Ben Hall: Πώς πιστεύτε ότι η μακρά και επίπονη εμπειρία της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, η εμπειρία της στενής επίβλεψης από αξιωματούχους της ΕΕ και του ΔΝΤ, θα διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο θα χρησιμοποιήσετε αυτά τα χρήματα;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ενδιαφέρουσα ερώτηση. Πιστεύω ότι είχαμε περισσότερη εμπειρία όσον αφορά την επίβλεψη και πιθανώς για αυτόν τον λόγο είμασταν πραγματικά καλοί στην κατάρτιση ενός ενδελεχούς σχεδίου, διότι γνωρίζαμε τι επιζητούσαν οι Βρυξέλλες. Έτσι, ευθυγραμμίσαμε τις προτεραιότητές μας με τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Αλλά αυτές είναι χθεσινές ειδήσεις. Πιστεύω ότι έχουμε αφήσει για τα καλά την κρίση πίσω μας. Όλες οι εκτιμήσεις για την ανάπτυξη το 2021 και ειδικά για το 2022 είναι πολύ, πολύ αισιόδοξες. Δεν θέλω να πω κάποιον συγκεκριμένο αριθμό διότι πιστεύω ότι μπορούμε να αποτελέσουμε ευχάριστη έκπληξη. Υπάρχει ξεκάθαρα η αίσθηση ότι αυτή η χώρα έχει σαφώς μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση σε σχέση με το παρελθόν, ότι έχει αφήσει την περίοδο της κρίσης πίσω της.

Υπάρχουν και κάποιες τάσεις οι οποίες επιταχύνθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας και -πιστεύω- λειτουργούν ξεκάθαρα υπέρ μας: ψηφιακός μετασχηματισμός, πραγματικά έχουμε κάνει πολλά σε αυτό το μέτωπο και οι Έλληνες έχουν εκπλαγεί ευχάριστα με το γεγονός ότι τώρα έχουν πρόσβαση σε πολλές ψηφιακές υπηρεσίες που δεν είχαν πριν από έναν χρόνο. Εάν ρίξετε μία ματιά στην εμβολιαστική εκστρατεία μας θα δείτε ότι είναι απολύτως ψηφιακή, δίχως χαρτί. Οι πολίτες έχουν εκπλαγεί ιδιαίτερα από το γεγονός ότι το κράτος μπορεί να φέρει σε πέρας τόσο σύνθετα έργα.

'Αρα χτίζουμε ένα απόθεμα εμπιστοσύνης σε ό,τι αφορά τη σχέση μας με τον ελληνικό λαό. Νομίζω αυτό το διαπιστώνει και η διεθνής κοινότητα. Υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον για άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα, σε διάφορους κλάδους, ξεκινώντας φυσικά με την αγορά ακινήτων και τον τουρισμό αλλά και πέρα από αυτά.

Φυσικά η πράσινη μετάβαση είναι κρίσιμο ζήτημα για την Ελλάδα. Είμαστε ευλογημένοι με ηλιοφάνεια, άνεμο και ένα πανέμορφο φυσικό περιβάλλον που πρέπει να προστατεύσουμε. Πολλές διεθνείς επιχειρήσεις θέλουν να είναι μέρος αυτής της ιστορίας. Να σας δώσω ένα παράδειγμα, συνεργαζόμαστε με τον Volkswagen ώστε να μετατρέψουμε ένα από τα μεσαίου μεγέθους νησιά μας, την Αστυπάλαια, σε νησί όπου θα υπάρχει πλήρης ηλεκτροκίνηση έως το 2025. Απόλυτα πράσινο και αειφόρο έργο. Τέτοια project θα καλλιεργήσουν, πιστεύω, ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για επενδύσεις στην Ελλάδα.

Συνεπώς, συνολικά είμαι αισιόδοξος για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας μετά την πανδημία.

Ben Hall: Οι κυβερνήσεις κάποιων άλλων κρατών-μελών έχουν ενοχληθεί από τις αξιώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για οικονομικές μεταρρυθμίσεις και μεταρρυθμίσεις στο κράτος πρόνοιας. Θα πρέπει απλά να τις αποδεχτούν;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Εξαρτάται από το πώς ορίζεις την έννοια της μεταρρύθμισης Ben. Δεν υλοποιούμε μεταρρυθμίσεις επειδή κάποιος μας το ζήτησε, αυτή ήταν η νοοτροπία επί δέκα χρόνια και νομίζω ότι λαθέψαμε σε αυτό.

Για παράδειγμα, προωθούμε τώρα μεταρρύθμιση στα εργασιακά, κάποιοι ενδέχεται να πουν ότι ίσως επιφέρει πολιτικό κόστος στην κυβέρνηση. Εγώ δεν το βλέπω με αυτόν τον τρόπο. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η αγορά εργασίας μας είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες του 21ου αιώνα. Να προστατεύσουμε τους εργαζόμενους ώστε οι εργοδότες τους να μην μπορούν να τους στείλουν email ανά πάσα στιγμή μέσα στην ημέρα. Να έχουν το δικαίωμα να αποσυνδέσουν τις συσκευές τους. Πρέπει να τους δώσουμε, με προϋπόθεση ότι γίνεται κατόπιν συνεννόησης, μεγαλύτερη ευελιξία στην κατανομή του χρόνου τους και στο να βρουν καλύτερη ισορροπία μεταξύ εργασίας και ιδιωτικής ζωής.

Πιστεύω ότι ο όρος "μεταρρύθμιση" έχει συνδεθεί με κάποιες αρνητικές έννοιες, αλλά εφαρμόζουμε μεταρρυθμίσεις καθότι, εν τέλει, είναι για το καλό και για το καλό των πολιτών μας. Έγιναν πολλές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης. Κάποιες επιβλήθηκαν, αλλά δεν πρέπει να συγχέουμε τις μεταρρυθμίσεις με τη λιτότητα, πρόκειται για δύο διαφορετικά πράγματα.

Η λιτότητα είναι πάντοτε επίπονη, οι μεταρρυθμίσεις ενδέχεται να είναι επίπονες για κάποιους, συνήθως για ομάδες ειδικών συμφερόντων, που έχουν ευνοημένη θέση μέσα στο σύστημα, αλλά σε γενικές γραμμές οι μεταρρυθμίσεις είναι ευεργετικές για τους πολλούς. Συνήθως είναι ευεργετικές για τους ανέργους εάν δημιουργούν θέσεις εργασίας, εάν οπλίζουμε τους χαμηλόμισθους με περισσότερη ασφάλεια και διαπραγματευτική δύναμη έναντι των εργοδοτών τους.

Επομένως, οι μεταρρυθμίσεις και η λιτότητα είναι ξεκάθαρα διακριτά πράγματα. Δεν βρισκόμαστε πια σε φάση λιτότητας αλλά θα συνεχίσουμε τις μεταρρυθμίσεις, είμαστε υπέρμαχοι των μεταρρυθμίσεων, μας αρέσουν αυτές που υλοποιούμε, τις εξηγούμε στους Έλληνες, είναι χρήσιμες. Έως τώρα αυτό δεν έχει μειώσει το ποσοστό αποδοχής της κυβέρνησης. Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις είμαστε πιο λαοφιλείς τώρα από ό,τι ήμασταν πριν από μία διετία, όταν αναλάβαμε την εξουσία.

Ben Hall: 'Αρα θα προχωρήσετε με την ασφαλιστική μεταρρύθμιση;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, μία δεύτερη φάση της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού που πρέπει να γίνει και αφορά το σύστημα των επικουρικών συντάξεων, το οποίο θέλουμε μερικώς να ιδιωτικοποιηθεί. Αυτό που εξηγούμε στους νέους είναι ότι θα έχουν μεγαλύτερο έλεγχο όσον αφορά την επικουρική σύνταξή τους. Είναι καλύτερο να γνωρίζεις πόσα χρήματα βάζεις στην άκρη για τη σύνταξή σου. Έτσι, προχωρώντας σταδιακά, δημιουργείται και μία επιπλέον δεξαμενή χρημάτων που θα επενδυθεί στην ελληνική οικονομία. Σε πρώτη φάση θα είναι μικρή αλλά σε βάθος 10, 20 ετών, θα έχει σαφώς μεγαλύτερο αποτύπωμα.

Ben Hall: Το σχέδιο ανάκαμψης της Ελλάδας φαντάζει πολύ καλό επί χάρτου. Ξεκάθαρα έχει εντυπωσιάσει κάποιους αξιωματούχους στις Βρυξέλλες. Αλλά πώς μπορείτε να διαβεβαιώσετε αυτούς και τους εταίρους της Ελλάδας στην ΕΕ ότι αυτά τα χρήματα θα δαπανηθούν καλύτερα από τα δισεκατομμύρια επί δισεκατομμυρίων ευρωπαϊκού χρήματος που έχουν διοχετευτεί στην Ελλάδα σε βάθος δεκαετιών; Είναι η ελληνική δημόσια διοίκηση ικανή να απορροφήσει αυτό το παλιρροϊκό κύμα ρευστού;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Καλή ερώτηση. Αφιερώνουμε πολύ χρόνο στις διαδικασίες και στην διακυβέρνηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Δεν εκπονήσαμε μόνον ένα καλό σχέδιο αλλά έχουμε και μία καλή προσέγγιση όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα απορροφήσουμε αυτούς τους πόρους. Όσο πιο ώριμα είναι τα project, τόσο ευκολότερο να γίνει απορρόφηση. Πιστεύω ότι έχουμε ρεαλιστικά έργα. Κάποιες φορές έχουμε μεγαλεπήβολες ιδέες αλλά ξαφνικά συνειδητοποιούμε ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε μία σπουδαία ιδέα και σε ένα σχέδιο που μπορεί να χρηματοδοτηθεί και να υλοποιηθεί σχετικά γρήγορα.

Άρα, είμαστε πειθαρχημένοι. Η Ελλάδα είναι μία χώρα με ισχυρή κεντρική διοίκηση κάτι που λειτούργησε καλά. Και έχουμε δώσει μεγάλη έμφαση στην διακυβέρνηση του Ταμείου, αρκετές αρμοδιότητες βρίσκονται στο επίπεδο του γραφείου του Πρωθυπουργού, ώστε να διασφαλίσουμε ότι δεν θα υπάρξει απλώς ένας διαγκωνισμός ανάμεσα σε διάφορα Υπουργεία για ελκυστικά έργα.

Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι τα χρήματα θα κατανεμηθούν δίκαια, ότι οι πάντες στην Ελλάδα θα ωφεληθούν, ότι οι περιφέρειες θα επωφεληθούν. Αλλά εξηγούμε σε Υπουργεία, σε περιφέρειες, ότι πρέπει να καταθέσουν ώριμα έργα, εναρμονισμένα με το μεγάλο σχέδιό μας, που ανταποκρίνονται και στα δικά τους αιτήματα.

Επίσης δημιουργήσαμε μια επιτροπή με επικεφαλής τον βραβευμένο με Νόμπελ καθηγητή, τον κ. Πισσαρίδη, η οποία επεξεργάστηκε ένα σχέδιο ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία για την επόμενη δεκαετία. Αυτό αποτελεί και πολύ χρήσιμο μοντέλο που διαθέτουμε, το οποίο μας βοηθά να ταυτοποιήσουμε επενδυτικές πρωτοβουλίες. Επομένως, αυτό που αναφέρατε αποτελεί σημείο προσοχής και για εμένα. Αλλά νομίζω πως κερδίσαμε την εμπιστοσύνη των Βρυξελλών ως μια ικανή κυβέρνηση που μπορεί να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις της. Επομένως, όλες οι αξιολογήσεις μετά το πρόγραμμα οικονομικής στήριξης έχουν κυλήσει πολύ ομαλά μέχρι τώρα. Όπως γνωρίζετε δεν είχαμε προβλήματα.

Ben Hall: Αναφερθήκατε στις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις νωρίτερα. Θέλω να σας θέσω ένα ερώτημα για τον ρόλο των κινεζικών επενδύσεων στην ελληνική οικονομία. Υπήρξαν περίοδοι στο παρελθόν που φαίνεται πως οι Κινέζοι ήταν οι μόνοι επενδυτές πρόθυμοι να ρίξουν λεφτά στην Ελλάδα. Η επένδυση στο λιμάνι του Πειραιά στέφθηκε με επιτυχία. Θα ιδιωτικοποιήσετε και το υπόλοιπο τμήμα του λιμανιού και θα το παραδώσετε στην Cosco;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Όπως γνωρίζετε υπάρχει μια συμφωνία μετόχων την οποία προφανώς θα τηρήσουμε. Και οι δύο πλευρές έχουν υποχρεώσεις. Πρέπει και αυτοί να προβούν σε κάποιες επενδύσεις. Έχουμε κάποια θέματα που διευθετούμε μαζί τους για να διασφαλίσουμε πως αυτή η επένδυση είναι αμοιβαία επωφελής. Αλλά στη μεγάλη εικόνα των πραγμάτων, πράγματι η Κίνα επένδυσε στο λιμάνι του Πειραιά σε μια χρονική περίοδο που κανείς δεν ενδιαφερόταν να το κάνει και είναι μια πετυχημένη επένδυση, όμως η Ελλάδα δεν εξαρτάται ιδιαίτερα από τις κινεζικές επενδύσεις Κοιτώντας τον χάρτη των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων και ειδικά κοιτώντας τις χώρες που έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους για επενδύσεις στην Ελλάδα, για παράδειγμα βλέπω και άλλα λιμάνια που ιδιωτικοποιούνται κι έχει εκφραστεί ενδιαφέρον από πολλές χώρες και πολλές δεξαμενές κεφαλαίων. Δεν αναμένω ιδιαίτερη εξάρτηση από την Κίνα σε ό,τι αφορά στις επενδύσεις σε υποδομές στην Ελλάδα.

Ben Hall: Έχουμε κάποιες ερωτήσεις από τους ακροατές μας. Ένας ακροατής ρωτά πώς θα μπορούσε να σταματήσει η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα χρειαζόμασταν μισή ώρα ακόμα για αυτό το ζήτημα. Νομίζω πως η ένταση μπορεί να λήξει αν όλοι συμφωνήσουμε ότι τα ζητήματα, οι διαμάχες, οι διαφωνίες μπορούν να επιλυθούν μέσω ενός πλαισίου που θα θέσει το Διεθνές Δίκαιο και τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου στο επίκεντρο της διαχείρισης τέτοιου είδους διαφωνιών.

Επίσης, καταστήσαμε απόλυτα σαφές στους ευρωπαίους εταίρους μας ότι όσα συμβαίνουν στην Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά ό,τι αφορά την δύσκολη σχέση που έχουμε με την Τουρκία, δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και την Κύπρο αλλά την Ευρώπη στο σύνολό της. Επομένως, ως Ευρωπαϊκή Ένωση έχουμε υιοθετήσει την σωστή στάση, δηλαδή μια διττή προσέγγιση (dual track): προσφέρουμε στην Τουρκία μια θετική ατζέντα, αλλά ταυτόχρονα καθιστούμε σαφές πως ό,τι θέτουμε στο τραπέζι συνδέεται με προϋποθέσεις και είναι δυνητικά αναστρέψιμο εάν η Τουρκία επιστρέψει σε επιθετική ή αναθεωρητική εξωτερική πολιτική, όπως είδαμε το 2020.

Είμαι βέβαιος πως αυτό το μήνυμα έχει επικοινωνηθεί με ξεκάθαρο τρόπο στην Τουρκία. Έχουμε δει κάποιες καλές ενδείξεις αποκλιμάκωσης τους πρώτους μήνες του 2021. Αλλά θα επιμείνουμε στο να καθιστούμε σαφές στην Τουρκία ότι τα θέματα που έχουμε, το ένα βασικό θέμα, που είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, δεν μπορεί να επιλυθεί και δεν θα επιλυθεί με μονομερείς ενέργειες. Μπορεί να επιλυθεί μόνο με σεβασμό προς το Διεθνές Δίκαιο και αν είναι αναγκαίο με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Πιστεύω πως πρόκειται για πολύ λογική προσέγγιση. Έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να συνάψουμε τέτοιου είδους συμφωνίες με άλλες χώρες. Συνάψαμε συμφωνία οριοθέτησης με την Αίγυπτο, με την Ιταλία, συμφωνήσαμε επί της αρχής με την Αλβανία να προσφύγουμε στην Χάγη για την επίλυση της διαφοράς μας. Έτσι θα πρέπει να συμπεριφερόμαστε στην γειτονιά μας.

Έχουμε εξωτερική πολιτική που χαρακτηρίζεται από αυτοπεποίθηση, με ετοιμότητα να συζητήσουμε με την Τουρκία, αλλά ταυτόχρονα θέτει πολύ ξεκάθαρα όρια ως προς το ποια συμπεριφορά μπορεί να γίνει αποδεκτή και ποια όχι.