Μπορέλ για Τουρκία: Όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι εάν χρειαστεί

Κατά τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε κατόπιν της ολοκλήρωσης των εργασιών του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες, ο Ζοζέπ Μπορέλ δήλωσε ότι από τον περασμένο Δεκέμβριο η ΕΕ έχει παρατηρήσει μερικά σημάδια προς θετική κατεύθυνση και βήματα προς αποκλιμάκωση από την πλευρά της Τουρκίας.

Εντούτοις, σημείωσε ότι «η διαδικασία της αποκλιμάκωσης είναι εύθραυστη», υπογραμμίζοντας ότι η προσπάθεια πρέπει να είναι διαρκής.

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ υπογράμμισε, επίσης, πως πρέπει να ληφθούν υπόψιν οι κινήσεις της κυβέρνησης Ερντογάν προς απαγόρευση της λειτουργίας του φιλοκουρδικού Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP), καθώς και η απόσυρση από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, τη συνθήκη-ορόσημο του 2011 με στόχο να προστατεύσει τις γυναίκες από τη βία.

Η κίνηση της κυβέρνησης Ερντογάν να αποσυρθεί από τη Σύμβαση έχει καταδικαστεί έντονα από την Κομισιόν, ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τον ίδιο τον Ζοζέπ Μπορέλ -ο οποίος έχει τονίσει πως η απόφαση της Τουρκίας «στέλνει επικίνδυνο μήνυμα σε όλο τον κόσμο», είναι βαθιά απογοητευτική και ακατανόητη.

«Θετική μεν, αλλά...» λέει η Αθήνα για την έκθεση Μπορέλ

Ως προς την έκθεση του Ζοζέπ Μπορέλ, που παρουσιάστηκε κατά τη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών στις Βρυξέλλες εν όψει της Συνόδου Κορυφής της 25ης-26ης Μαρτίου, η Αθήνα κρίνει πως το περιεχόμενό της είναι θετικό και ισορροπημένο -αν και υφίστανται και ορισμένες ελλείψεις.

Κατά την παρέμβαση του στο Συμβούλιο, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, αναφέρθηκε ενδελεχώς στο περιεχόμενο της έκθεσης.

Προσερχόμενος στις εργασίες, ο κ. Δένδιας χαρακτήρισε «κατ' αρχήν θετική» την έκθεση, επισημαίνοντας πως «προσλαμβάνει σωστά την Τουρκία ως πρόβλημα που αφορά το σύνολο της Ευρώπης και υπογραμμίζει επίσης τα προβλήματα, τα οποία η τουρκική συμπεριφορά δημιουργεί για την Ευρωπαϊκή Ένωση».

Βεβαίως όμως, πρόσθεσε χαρακτηριστικά ο υπουργός Εξωτερικών, «υπάρχουν και ελλείψεις όπως παραδείγματος χάριν το casus belli, οι αναφορές σε τουρκικές παραβατικότητες, όπως ο τρόπος διατύπωσης για τα Βαρώσια ή ευθείες παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου για τη Θάλασσα, της UNCLOS».

Διπλωματικές πηγές αναφέρουν πως στα θετικά στοιχεία συγκαταλέγεται καταρχήν το γεγονός ότι η έκθεση, όπως είχε ζητήσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του περασμένου Δεκεμβρίου κατόπιν παρέμβασης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, περιέχει μια διττή προσέγγιση: τόσο στοιχεία για μια ενδεχόμενη θετική ατζέντα, όσο και την προοπτική λήψης περιοριστικών μέτρων, τα οποία μάλιστα αναφέρονται ρητά και αναλυτικά.

Γίνεται ακόμη αναφορά στο γεγονός ότι τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να υιοθετηθούν, εφόσον η Τουρκία παραβιάσει το διεθνές δίκαιο και προκαλέσει ενέργειες που θα είχαν αρνητικές επιπτώσεις για τα συμφέροντα της ΕΕ και κρατών-μελών της.

Το ενδεχόμενο αυτό, όπως έχει τονίσει επανειλημμένα η ελληνική πλευρά, αποτελεί κίνητρο για την Τουρκία να επιστρέψει σε μια προοπτική συνεργασίας και να αποφευχθεί μια αρνητική δυναμική. Υπάρχει διάθεση να τονιστεί η ανάγκη μιας συνεργατικής συμπεριφοράς, επισημαίνουν οι διπλωματικές πηγές.

Όσον αφορά την λεγόμενη θετική ατζέντα, στην έκθεση αναφέρεται ότι θα μπορούσε να εφαρμοστεί κατά τρόπο τμηματικό και κυρίως αναστρέψιμο και ότι θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο η Τουρκία θα δείξει εποικοδομητική συμπεριφορά τους επόμενους μήνες.

Επίσης, η ελληνική πλευρά είναι ικανοποιημένη από το γεγονός ότι η έκθεση είναι ξεκάθαρη αναφορικά με το ζήτημα της οριοθέτησης της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας: θα πρέπει να αντιμετωπισθεί μέσω διαλόγου στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), και εάν δεν βρεθεί λύση στο πλαίσιο του διαλόγου αυτού, το εν λόγω ζήτημα θα πρέπει να παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Αναφορικά με το μεταναστευτικό-προσφυγικό, υπάρχει σαφής αναφορά στα γεγονότα του Φεβρουαρίου του 2020 στον Έβρο, καθώς αναφέρεται ξεκάθαρα ότι η Τουρκία με ενεργό τρόπο ενθάρρυνε μετανάστες και πρόσφυγες να εισέλθουν με τη βία στην ΕΕ, κάτι που αποτελεί για ακόμη μια φορά την αναγνώριση ότι τα σύνορα της Ελλάδας είναι και σύνορα της Ευρώπης. Και όλα αυτά, όπως αναφέρεται, σε πλήρη αντίθεση με την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του 2016.

Επίσης γίνεται αναφορά στη διακοπή των επιστροφών προς την Τουρκία από τα ελληνικά νησιά που είναι υποχρέωσή της βάσει της Κοινής Δήλωσης, σημειώνουν οι ίδιες πηγές.

Από την άλλη, στην έκθεση γίνεται σαφής αναφορά για τις υπερπτήσεις ελληνικού εδάφους, όμως δεν υπάρχει ευρύτερη αναφορά στο γεγονός ότι η Τουρκία έχει επανειλημμένα παραβιάσει την UNCLOS, η οποία εξάλλου αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Δικαίου, καθώς και στις συνεχείς παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου και των χωρικών υδάτων της χώρας.

Επίσης, δεν υπάρχει αναφορά στο «casus belli», το οποίο αποτελεί κατάφορη παραβίαση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, και ενώ γίνεται σωστά αναφορά στην συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας, δεν επισημαίνεται επίσης ότι η Τουρκία, εδώ και χρόνια, έχει πάψει μονομερώς να την εφαρμόζει.

Αναγνωρίζεται ότι η κατάσταση είναι εύθραυστη, παρά τα θετικά βήματα και ότι απαιτείται χρόνος για να αξιολογηθεί αν η αποκλιμάκωση είναι διαρκής και αξιόπιστη. Ως εκ τούτου, οι διάφορες επιλογές, τόσο οι θετικές όσο και οι αρνητικές, διέπονται από τις αρχές της αιρεσιμότητας, αντιστρεψιμότητας και αναλογικότητας, υπογραμμίζουν διπλωματικές πηγές.

Η έκθεση αποτυπώνει κατά τρόπο, σε γενικές γραμμές, αντικειμενικό τις εξελίξεις στο πλαίσιο των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας.

Το γεγονός ότι τα θετικά στοιχεία της έκθεσης υπερτερούν κατά πολύ των ελλείψεων είναι το αποτέλεσμα της διαρκούς προώθησης των ελληνικών θέσεων προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αλλά και προς τους Ευρωπαίους εταίρους, από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια και τον αναπληρωτή υπουργό Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, επισημαίνουν οι ίδιες πηγές.