12 μίλια: Η τοποθέτηση Μητσοτάκη, η πρόταση Τσίπρα και η παρέμβαση της Ρωσίας

Το ζήτημα άνοιξε ύστερα από πρόταση του Αλέξη Τσίπρα. Η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας που υπογράφτηκε την 1^η Δεκεμβρίου 1982 στο Montego Bay της Τζαμάικα, δίνει το δικαίωμα στα κράτη να επεκτείνουν τα χωρικά ύδατά τους στα 12 μίλια. Υπενθυμίζεται ότι τα χωρικά ύδατα αποτελούν πεδίο άσκησης εθνικής κυριαρχίας, ενώ σε ό,τι αφορά την ΑΟΖ υπάρχουν μόνο κυριαρχικά δικαιώματα. Θεωρητικά τα 12 μίλια είναι αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα κάθε χώρας που δεν τίθεται υπό την αίρεση τρίτων. Τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας έχουν υπογράψει 156 κράτη στα οποία δεν συμπεριλαμβάνεται η Τουρκία.

Το casus belli

Στις 8 Ιουνίου 1995 η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση κήρυξε casus belli (αιτία πολέμου) την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στο Αιγαίο, υποστηρίζοντας ότι μια τέτοια κίνηση θα μετέτρεπε το Αιγαίο σε ελληνική λίμνη, θα απέκλειε την Τουρκία και θα εμπόδιζε τη διεθνή ναυσιπλοΐα. Έκτοτε, πάγια θέση όλων των ελληνικών κυβερνήσεων είναι ότι η χώρα διατηρεί το δικαίωμα της να επεκτείνει τα χωρικά ύδατα στα 12 μίλια. Ωστόσο, καμία κυβέρνηση δεν επιχείρησε να το πράξει.

Στις 28 Αυγούστου ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Ιόνιο. Το όριο που τέθηκε ήταν το ακρωτήριο Ταίναρο, δηλαδή η επέκταση δεν συγκρούστηκε με το τουρκικό casus bell.

Η πρόταση Τσίπρα

Μιλώντας στον Νίκο Χατζηνικολάου στον Real, ο Αλέξης Τσίπρας παρουσίασε αναλυτικά την πρότασης της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μεταξύ άλλων είπε:

«Το λέω με βαθύτατη ευθύνη αυτό που λέω, πιστεύω ότι τούτη είναι η ώρα να ασκήσουμε αυτό το δικαίωμα (στα της επέκτασης στα 12 μίλια) , ξεκινώντας από την Κρήτη, νότια και ανατολικά της Κρήτης και αναλόγως των εξελίξεων προχωρώντας και νοτίως των νησιών μας της Ανατολικής Μεσογείου. Δηλαδή της Κάσου, της Κάρπαθου, της Ρόδου και του συμπλέγματος του Καστελόριζου.»

Προσέθεσε ότι:

«Και το λέω αυτό διότι όταν υπάρχει μια τόσο έντονη αμφισβήτηση του κυριαρχικού σου δικαιώματος ντε φάκτο αμφισβήτησης με έρευνες πιθανότατα εντός του ορίου των 12 ναυτικών μιλίων, έτσι λέει η NAVTEX, δεν έχει γίνει ακόμα. Ελπίζω να μη συμβεί. Δεν έχεις άλλο δρόμο. Δεν έχεις άλλο δρόμο να το υπερασπιστείς αυτό το κυριαρχικό δικαίωμα από το να το ασκήσεις.»

Ο κ. Τσίπρας υποστήριξε ότι:

«Σας λέω ότι τούτη την ώρα που η Τουρκία ακολουθεί μια πρωτοφανή κλιμάκωση της προκλητικότητας και της παραβατικότητας, ο διεθνής παράγοντας, που έκανα την ανάλυσή μου αρχικά, δεν θέλει να μπλέξει, έτσι φαίνεται, δεν επιδιώκει να τα βάλει, θέλει να παίξει τον ρόλο του διαιτητή κρατώντας ίσες αποστάσεις. Έχει το πάτημα το νομικό, αν θέλετε, το νομικίστικο πάτημα ότι εντάξει, βρε αδερφέ, δεν σου παραβιάζει κυριαρχία η Τουρκία, έρχεται σε μια περιοχή όπου δεν έχει οριστεί η ΑΟΖ.»

Να σημειωθεί ότι κατά τον κ. Τσίπρα, η πρότασή του δεν συγκρούεται με το casus belli.

Η τοποθέτηση Μητσοτάκη

Για το ζήτημα των 12 μιλίων τοποθετήθηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη συνέντευξη Τύπου μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ο πρωθυπουργός επισήμανε:

«Η Ελλάδα υπερασπίζεται την εθνική της κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Είναι γνωστό ότι έχουμε ήδη προχωρήσει στην ανακοίνωση της απόφασης στο Ιόνιο να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα από τα 6 στα 12 μίλια. Τα χωρικά ύδατα συνιστούν πυρήνα κυριαρχίας, σκληρής κυριαρχίας.»

Ο κ. Μητσοτάκης πρόσθεσε ότι;

«Όλη αυτή η συζήτηση περί επέκτασης των χωρικών μας υδάτων, όπως την άκουσα να εκφράζεται δημόσια από την αντιπολίτευση, θεωρώ ότι είναι μία συζήτηση η οποία δεν μπορεί να γίνεται με αυτό τον τρόπο στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Γνωρίζετε ότι αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια. Γνωρίζετε όμως επίσης, και το γνωρίζουν όλοι, γιατί αυτό στο Αιγαίο δεν έχει γίνει ακόμα.»

Υπογράμμισε ακόμα ότι:

«Κατά συνέπεια, είναι μία πολύ σύνθετη συζήτηση για να απλοποιείται με αυτό τον τρόπο. Εγώ θα επαναλάβω το αυτονόητο: Ότι η Ελλάδα διατηρεί στο ακέραιο το αναφαίρετο δικαίωμά της να επεκτείνει, όποτε το κρίνει, όπως το κρίνει, τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια.»

Το συμπέρασμα από τα λόγια του πρωθυπουργού είναι ότι δεν σκοπεύει να κάνει την κίνηση αυτή τη στιγμή, χωρίς όμως να την αποκλείει σε δεύτερο χρόνο.

Η ρωσική παρέμβαση

Στο ζήτημα παρενέβη με tweet της η ρωσική πρεσβεία στην Αθήνα. Το tweet έγραφε

«Η θέση της Ρωσίας ως μόνιμου μέλους του ΣΑ του ΟΗΕ είναι η θέση αρχής. Θεωρούμε τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 «ακρογωνιαίο λίθο» του διεθνούς καθεστώτος των θαλασσών.

Η Σύμβαση προβλέπει ρητά το κυρίαρχο δικαίωμα όλων των κρατών για χωρικά ύδατα έως 12 ναυτικά μίλια και ορίζει τις αρχές και τους τρόπους της οριοθέτησης ΑΟΖ. Αυτό αφορά και τη Μεσόγειο.»

Παρά το ότι έχουμε να κάνουμε με για tweet και όχι επίσημη ανακοίνωση, πρόκειται για εξέλιξη όχι άνευ σημασίας. Η Ρωσία εμφανίζεται να αναγνωρίζει το ελληνικό δικαίωμα στα 12 μίλια χωρίς τον αστερίσκο της ανεμπόδιστης διεθνούς ναυσιπλοΐας. Η τοποθέτηση θα μπορούσε να ερμηνευτεί και ως μήνυμα στην Άγκυρα σχετικά με τα όρια της παρέμβασής της στον Καύκασο.