Σύνοδος Κορυφής: Το θρίλερ, η συμφωνία και τα… δώρα στην Τουρκία

Η εξέλιξη αυτή άνοιξε το δρόμο για συμφωνία και στο ζήτημα της επιβολής κυρώσεων στη Λευκορωσία για τη νοθεία στις προεδρικές εκλογές.

Αθήνα και Λευκωσία εμφανίζονται τώρα ικανοποιημένες από το αποτέλεσμα της Συνόδου Κορυφής, με κυβερνητικές πηγές να αναφέρουν πως στο κείμενο συμπερασμάτων έχουν υιοθετηθεί σε μεγάλο βαθμό οι ελληνικές θέσεις.

Οι ίδιοι κύκλοι τονίζουν πως οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Νίκος Αναστασιάδης, με την ξεκάθαρη στάση τους κατάφεραν να σταλεί ένα ξεκάθαρο μήνυμα στην Τουρκία από την Ευρώπη.

«Ήταν μια πολύ δύσκολη διαπραγμάτευση. Το τελικό κείμενο που υιοθετήθηκε είναι πολύ καλύτερο για τις θέσεις της Ελλάδας και της Κύπρου από αυτό που είχε αρχικά προταθεί. Όπως τόνισε και η πρόεδρος της Κομισιόν, κανείς δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη» έλεγαν το πρωί της Παρασκευής κυβερνητικοί κύκλοι, και συμπλήρωναν:

«Έτσι, η ΕΕ στέλνει σήμερα ένα μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Καταδικάζονται οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας και είναι ξεκάθαρο ότι αν υπάρξει συνέχιση τέτοιων συμπεριφορών, αυτό θα έχει συνέπειες. Ως προς τις συνέπειες, γίνεται σαφής αναφορά στα συγκεκριμένα άρθρα των Συνθηκών για την επιβολή κυρώσεων (Άρθρο 29 & 215).

Υπογραμμίζεται δε, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρησιμοποιήσει, σε περίπτωση μονομερών ενεργειών και παραβιάσεων του Διεθνούς Δικαίου, όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεση της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της. Η ΕΕ θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις το αργότερο μέχρι τη σύνοδο του Δεκεμβρίου 2020».

Γύρω στις 2:00 τα ξημερώματα της Παρασκευής, οι «27» άναψαν το πράσινο φως για το προσχέδιο συμπερασμάτων, το οποίο αφορά στη στάση της Ε.Ε. έναντι της Τουρκίας.

Το νέο προσχέδιο Μισέλ

Αργά το βράδυ της Πέμπτης, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ κατέθεσε για συζήτηση ένα νέο προσχέδιο συμπερασμάτων για την Τουρκία.

Το νέο αυτό κείμενο βασιζόταν στα δύο προηγούμενα, ωστόσο είχε προστεθεί η καταδίκη της Ε.Ε. για τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Την ίδια ώρα, τονίζει πως η Ένωση είναι «πλήρως δεσμευμένη στην επίλυση του Κυπριακού» ενώ διατηρεί τη φράση για «χρήση όλων των μέσων» σε περίπτωση νέων μονομερών ενεργειών της Τουρκίας.

Δεσμεύει δε, το συμβούλιο για αποφάσεις μέχρι τον Δεκέμβρη ενώ παράλληλα περιλαμβάνει την ελληνική φράση για «οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών».

Στο νέο προτεινόμενο κείμενο τονίζεται επίσης πως η Ε.Ε. «καλεί την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών με την Κύπρο» ενώ παράλληλα σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού».

Άλλη διόρθωση προβλέπει:

«Σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της Συνθήκης της ΕΕ και το άρθρο 215 που αναφέρεται στη Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της».

Πρόκειται για μια έμμεση αναφορά σε κυρώσεις, παρότι δεν χρησιμοποιείται η συγκεκριμένη λέξη.

Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του Σαρλ Μισέλ:

«Είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα, σε περίπτωση που υπάρξει ανάγκη».

Με τη σειρά της, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ερωτηθείσα σχετικά με το ενδεχόμενο κυρώσεων από δημοσιογράφους, απάντησε πως υπάρχουν δύο εργαλειοθήκες.

«Η μια για μια κατάσταση που δε θέλουμε -την περίπτωση δηλαδή που η Τουρκία πάλι προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες» είπε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας παράλληλα πως η δεύτερη εργαλειοθήκη αφορά μια πιο θετική ατζέντα.

Σημείωσε δε, ότι η Τουρκία πρέπει να αποδείξει ότι έχει βούληση να διεξαγάγει πραγματικά εποικοδομητικό διάλογο με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο Εμανουέλ Μακρόν -που από την πρώτη στιγμή τάχθηκε στο πλευρό της Αθήνας- τόνισε μετά το τέλος των εργασιών της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής, ότι:

«Έπρεπε να πετύχουμε προσεγγίσεις, υπήρχαν μεγάλες αποκλίσεις γύρω από το τραπέζι (….) Όλοι κάναμε παραχωρήσεις και αυτό το κείμενο είναι το καλύτερο που θα μπορούσαμε να έχουμε απόψε, γιατί στέλνει πολύ σαφές, σταθερό μήνυμα στην Τουρκία για την Ελλάδα και την Κύπρο… και την καλεί ξεκάθαρα σε διάλογο».

Το νέο προσχέδιο καταργεί επίσης μια προηγούμενη αναφορά ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατανομή των πόρων υδρογονανθράκων στην Κύπρο, ενώ τονίζεται πως:

«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα επανέλθει αναλόγως και θα λάβει αποφάσεις, ανάλογα με την περίπτωση, το αργότερο κατά τη σύνοδό του του Δεκεμβρίου».

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Politico, κατά τη διάρκεια των συζητήσεων οι Ευρωπαίοι ηγέτες έριξαν στο τραπέζι και ορισμένα… δώρα για την Τουρκία -σε περίπτωση, φυσικά, που μειώσει τις εντάσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο.

Ανάμεσα σε αυτά, ήταν οι ενισχυμένες εμπορικές συναλλαγές υπό μια νέα τελωνειακή ένωση αλλά και μεγαλύτερη συνεργασία στο μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες υιοθέτησαν, παράλληλα, και εσκεμμένα διφορούμενη γλώσσα, που επιτρέπει στην Άγκυρα να μεταφράσει ένα συγκεκριμένο σημείο ως «παράθυρο» για την χαλάρωση των περιορισμών βίζα για τους Τούρκους πολίτες που ταξιδεύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ωστόσο, όπως γράφει το Politico, ορισμένοι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι μια τέτοια ανάλυση είναι μάλλον υπερβολικά αισιόδοξη.

Και οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες είναι προετοιμασμένοι για μια αρνητική αντίδραση από πλευράς της Τουρκίας.

Ιδιαίτερη σημασία έχει και το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες, στο προσχέδιο που συμφωνήθηκε, δεν έχουν συμπεριλάβει κάποια ρήτρα αυτόματης ενεργοποίησης κυρώσεων -κάτι το οποίο επιθυμούσαν τόσο η Αθήνα όσο και η Κύπρος.

Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο

Την ίδια ώρα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συγκαλεί επίσης πολυμερή διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο και καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο να ξεκινήσει συνομιλίες σχετικά με την οργάνωσή του.

Η συμμετοχή, το πεδίο εφαρμογής και το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να συμφωνηθούν με όλα τα μέρη. Το σημείο αυτό είναι μάλλον… προβληματικό, καθώς η Τουρκία αρνείται πάγια να καθίσει στο τραπέζι με την Κύπρο.

Η διάσκεψη αυτή θα μπορούσε να καταπιαστεί με ζητήματα για τα οποία απαιτούνται πολυμερείς λύσεις, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας οριοθέτησης, της ασφάλειας, της ενέργειας, της μετανάστευσης και της οικονομικής συνεργασίας, εξηγείται στο κείμενο των συμπερασμάτων.

Το χρονικό της Συνόδου Κορυφής

Αργά το βράδυ της Πέμπτης υπήρξαν φόβοι για «ναυάγιο» της Συνόδου, καθώς η Ελλάδα απέρριψε το προηγούμενο προσχέδιο του κειμένου συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου καθώς σε αυτό δεν υπήρχε αναφορά στην παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας, στην Ανατολική Μεσόγειο.

Μιλώντας στο CNN Greece, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας, ξεκαθάρισε ότι το κείμενο, το οποίο είναι ένα πρώτο σχέδιο συμπερασμάτων -και για την αλλαγή του οποίου γίνονται διαβουλεύσεις- δεν ικανοποιεί την ελληνική πλευρά και για τον λόγο αυτό δεν το αποδέχεται.

Η Αθήνα ζητά σαφείς αναφορές για την Τουρκία και την υιοθέτηση ενός μηχανισμού κυρώσεων σε περίπτωση που η Τουρκία συνεχίσει την παραβατική της συμπεριφορά στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Κύπρος έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να συναινέσει σε κυρώσεις έναντι της Λευκορωσίας, εάν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν λάβει αντίστοιχες αποφάσεις και κατά της Τουρκίας.

Για τη θέση της αυτή, ωστόσο, η Λευκωσία δέχεται ισχυρές πιέσεις, με τον πρόεδρο Αναστασιάδη να δηλώνει, προτού ακόμη μεταβεί στις Βρυξέλλες ότι «οι κυρώσεις κατά της Τουρκίας δεν είναι αυτοσκοπός».