Αποκάλυψη: Γιατί οι Αζέροι δεν πήραν τον έλεγχο της διανομής του αερίου στην Ελλάδα

Την Τετάρτη 2 Σεπτεμβρίου ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγεφ συμπεριφέρθηκε με σκαιό τρόπο στον νέο Έλληνα πρέσβη Νίκο Πιπερίγκο, κατά της διάρκεια της παράδοσης των διαπιστευτηρίων του. Στην ομιλία του ο Αζέρος πρόεδρος αφού είπε ότι «δεν έχουμε αυτή τη στιγμή ενεργές επαφές με την Ελλάδα», υπογράμμισε:

«Δεν είναι μυστικό ότι η Τουρκία δεν είναι μόνο ο φίλος και εταίρος μας, αλλά μια αδελφική χώρα για μας. Υποστηρίζουμε και θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την Τουρκία χωρίς κανέναν δισταγμό σε όλες τις υποθέσεις. Έχουμε την υποστήριξη σε όλα τα ζητήματα από τους Τούρκους αδερφούς μας και τους υποστηρίζουμε κι εμείς σε όλα τα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένων των ερευνών τους στην Ανατολική Μεσόγειο.»

Η αναφορά στη Socar

Ο κ. Αλίγιεφ έκανε επίσης μνεία στην αποτυχημένη απόπειρα της αζέρικης Socar να αγοράσει τη ΔΕΣΦΑ . Συγκεκριμένα είπε ότι: «Κάναμε την καλύτερη προσφορά και κερδίσαμε το δικαίωμα να αποκτήσουμε του ΔΕΣΦΑ με 400 εκατομμύρια. Δώσαμε προκαταβολή το 10% του τιμήματος. Για πολιτικούς λόγους και εξαιτίας της στάσης της προηγούμενης κυβέρνησης στερηθήκαμε το νόμιμο δικαίωμά μας και αυτό επηρέασε τις σχέσεις μας. Πώς μπορούμε να μιλάμε για νέο κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ ΕΕ και Αζερμπαϊτζάν όταν καθυστερεί η έγκριση της συμφωνίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για 4 χρόνια.»

Το ιστορικό

Ο ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου) είναι η Αρχή που ελέγχει το δίκτυο του φυσικού αερίου σε όλη τη χώρα. Λόγω μνημονιακής υποχρέωσης, το 2013 έγινε διαγωνισμός για την πώληση του 66% της. Στον διαγωνισμό κατέβηκε μόνο η Socar με προσφορά 400 εκατομμυρίων ευρώ.

Στη συνέχεια, προέκυψε κώλυμα από τον Κομισιόν διότι η Socar θα ήταν ταυτοχρόνως προμηθευτής και διανομέας του φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό, η Socar θα έπρεπε να γίνει «παθητικός μέτοχος»» με ποσοστό μέχρι 49%. Το εμπόδιο αυτό επιχειρήθηκε να ξεπεραστεί μέσω σύμπραξης με την ιταλική Snam.

Η κυβερνητική αλλαγή το 2015 οδηγεί σε ραγδαία επιδείνωση της σχέσης της Socar με τις ελληνικές Αρχές. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εκπρόσωποι των Αζέρων διαμαρτύρονταν γιατί «ο υπουργός δεν βγαίνει στο τηλέφωνο». Πιο σημαντική όμως ήταν η αλλαγή που έκανε ο τότε υπουργός Ενέργειας Πάνος Σκουρλέτης να μειώσει το WACC (ποσοστό ανακτήσιμης διαφοράς επενδύσεων) από το 13% στο 7%, κάτι που σήμαινε μεγάλη απώλεια εσόδων σε βάθος χρόνου. Οι Αζέροι είχαν επίσης ζητήσει ορισμένες διευκολύνσεις στην καταβολή του τιμήματος, λόγω ταμειακών δυσχερειών που οφείλονταν στις μεγάλες επενδύσεις που είχαν κάνει σε διυλιστήρια στην Τουρκία. Διευκολύνσεις που δεν πήραν.

Τελικά τον Νοέμβριο του 2016 επί υπουργίας του Γιώργου Σταθάκη, το ντιλ χάλασε. Προκηρύχτηκε νέος διαγωνισμός και τον Δεκέμβριο του 2018 το 66% της ΔΕΣΦΑ πωλήθηκε για 535 εκατομμύρια στην ευρωπαϊκή κοινοπραξία των Snam Spa, Enagas International SLU και Fluxys SA. Όλες οι εταιρίες της κοινοπραξίας είναι διανομείς φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Η πολιτική απόφαση

Όπως ανέφεραν στο CNN Greece δύο εξαιρετικά καλά πληροφορημένες πηγές, η έξωση των Αζέρων από τη ΔΕΣΦΑ δεν οφειλόταν μόνο σε τεχνικούς λόγους –οι οποίοι είχαν βέβαια τη σημασία τους. Ούτε οφειλόταν μόνο στο ότι η τότε κυβέρνηση έκρινε πολύ χαμηλό το τίμημα των 400 εκατομμυρίων που είχε πετύχει η Socar.

Αυτό που αποκαλύπτεται σήμερα είναι ότι υπήρξε πολιτική απόφαση να αποκλειστούν οι Αζέροι από τη διανομή του φυσικού αερίου. Η αιτία φέρεται να ήταν η συμμαχία του Μπακού με την Άγκυρα. Ο έλεγχος της διανομής του αερίου σε συνδυασμό με την προμήθειά του, θα μετέτρεπε το Αζερμπαϊτζάν σε στρατηγικό παίχτη της αγοράς ενέργειας στην Ευρώπη και θα αποτελούσε εφαλτήριο περαιτέρω διείσδυσής του. Αυτό αντικειμενικά θα ήταν μια εξέλιξη που θα ενίσχυε τη γεωπολιτική θέση της Τουρκίας, κάτι που κρίθηκε ότι έπρεπε να αποτραπεί.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στον διαγωνισμό που τελικά επικυρώθηκε, μπήκε ρήτρα κυβερνητικού βέτο για τον αγοραστή σε περίπτωση νέας πώλησης της ΔΕΣΦΑ από τους σημερινούς ιδιοκτήτες της. Όπως υποστηρίζουν οι πήγες μας, όλα έγιναν σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και την ελληνική νομοθεσία. Η πολιτική απόφαση όμως υπήρξε.

Οι Βρυξέλλες αν δεν ενέκριναν την επιλογή της τότε κυβέρνησης, τουλάχιστον την ανέχτηκαν. Άλλωστε ήταν ευρωπαϊκές εταιρίες που κέρδισαν τελικά τον διαγωνισμό.