Οι αλλαγές που φέρνει ο Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης

Η ψηφιακή οργάνωση της Δημόσιας Δδιοίκησης και των φορέων της αποτελούν τον βασικό στόχο του νομοσχεδίου που κατέθεσε το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης στη Βουλή.

Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται ακόμη σημαντικές κινήσεις όπως είναι η θέσπιση του Προσωπικού Αριθμού, η ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών οδηγιών όσον αφορά στην ψηφιακή διακυβέρνηση αλλά και τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες και η δημιουργία ενός επενδυτικού ταμείου για την αξιοποίηση της τεχνολογίας 5G, αλλά και αποφάσεις με ιδιαίτερο συμβολισμό, όπως είναι η κατάργηση της χρήσης του φαξ στο ελληνικό Δημόσιο.

Το νομοσχέδιο κατατέθηκε προς επεξεργασία στην αρμόδια Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής των Ελλήνων, με την πρώτη συζήτηση να έχει οριστεί για τις 11 Σεπτεμβρίου και έχει τίτλο «Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης (Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/2102 και της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1024) - Κώδικας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών (Ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/1972) και άλλες διατάξεις». Το κατατεθέν σχέδιο νόμου περιλαμβάνει 232 άρθρα και διαρθρώνεται σε τρία μέρη, εκ των οποίων τα δύο πρώτα αντιστοιχούν στους κώδικες (Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης – Κώδικας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών), ενώ το τρίτο περιλαμβάνει λοιπές διατάξεις.

Ψηφιακό κράτος

Το βασικό σκέλος του νομοσχεδίου αφορά τη διαμόρφωση του Κώδικα Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο οποίος επιδιώκει να δώσει νέα ώθηση στην ψηφιοποίηση του ελληνικού κράτους. Ο κώδικας, σύμφωνα με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, κινείται σε τρεις άξονες:

1. ρυθμίζει νομοθετικά ζητήματα που μέχρι τώρα παρέμεναν σε εκκρεμότητα·
2. ενοποιεί σε ένα κείμενο όλη τη βασική νομοθεσία είκοσι και πλέον ετών αναφορικά με την ψηφιακή διακυβέρνηση – επικαιροποιώντας τις σχετικές διατάξεις όπου αυτό είναι αναγκαίο· και
3. ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την ευρωπαϊκή οδηγία για τα ανοιχτά δεδομένα και εντάσσει στην κωδικοποίηση την ευρωπαϊκή οδηγία για την ψηφιακή προσβασιμότητα.

Μεταξύ άλλων, μέσω του Κώδικα Ψηφιακής Διακυβέρνησης:

• Ορίζονται με τρόπο σαφή οι έννοιες που αναφέρονται στην ψηφιακή διακυβέρνηση και τίθενται οι γενικές αρχές σχεδιασμού και εφαρμογής της σχετικής πολιτικής.
• Καθιερώνεται η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού ως το βασικό σημείο αναφοράς σχετικά με την ψηφιακή στρατηγική της χώρας.
• Νομοθετείται ο Προσωπικός Αριθμός.
• Ρυθμίζονται αναλυτικά ζητήματα ηλεκτρονικών δημοσίων και ιδιωτικών εγγράφων.
• Το Δημόσιο οργανώνεται σε ψηφιακά πρότυπα, καθώς δημιουργείται συγκεκριμένη διαδικασία διακίνησης εγγράφων τόσο εντός του ιδίου φορέα, όσο και μεταξύ φορέων, με τη χρήση ενός κεντρικού συστήματος ηλεκτρονικής διακίνησης εγγράφων.
• Ενισχύεται το gov.gr μέσω της χάραξης συγκεκριμένης αρχιτεκτονικής αναφορικά με τη δομή όλων των παρεχόμενων ψηφιακών υπηρεσιών από όλους τους φορείς του Δημοσίου.
• Ενδυναμώνεται η ασφάλεια των ηλεκτρονικών συναλλαγών μέσω της θέσπισης επιπλέον δυνατοτήτων αυθεντικοποίησης (επαλήθευσης της ταυτότητας).
• Καθιερώνεται η ψηφιακή θυρίδα κάθε πολίτη και κάθε φορέα στο gov.gr.
• Η ηλεκτρονική επικοινωνία καθίσταται υποχρεωτική για το Δημόσιο. Βεβαίως, πολίτες και επιχειρήσεις διατηρούν το δικαίωμα να επιλέξουν μη ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας.
• Τίθενται αυστηρές προδιαγραφές για τον σχεδιασμό ιστοσελίδων με στόχο οι τελευταίες να είναι προσβάσιμες από όλους τους πολίτες, ιδίως από άτομα με αναπηρία.
• Ρυθμίζονται για πρώτη φορά ολοκληρωμένα και με σαφήνεια ζητήματα ηλεκτρονικών σφραγίδων και υπογραφών.
• Δημιουργούνται συνθήκες για την ευρεία αξιοποίηση ανοιχτών ανωνυμοποιημένων δεδομένων, τα οποία θα αποτελέσουν τη βάση ανάπτυξης εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης.
• Εντάσσεται στο νόμο το υφιστάμενο νομοθετικό και λειτουργικό πλαίσιο της Διαύγειας, στο πλαίσιο της κωδικοποίησης.
• Μειώνονται οι ουρές μέσω της εκτεταμένης εφαρμογής της διαλειτουργικότητας στο Δημόσιο – δηλαδή της επικοινωνίας μεταξύ υπηρεσιών και μητρώων. Στόχος, σύμφωνα με τον υπουργείο είναι η δραστική μείωση της διακίνησης εγγράφων και η υποκατάστασή τους με διακίνηση πληροφορίας.
• Επικαιροποιείται και ενισχύεται η αξιοποίηση του Κυβερνητικού Νέφους Δημόσιου Τομέα (G-Cloud), του Κυβερνητικού Νέφους Τομέα Έρευνας και Εκπαίδευσης (RE-Cloud) και του Κυβερνητικού Νέφους Τομέα Υγείας (H-Cloud) από όλους τους φορείς του Δημοσίου και θεσμοθετείται η αρχή του First Cloud Policy.
• Δημιουργείται το Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών με σκοπό την καταγραφή, την αποτύπωση και μοντελοποίηση των ψηφιακών ή φυσικών διοικητικών διαδικασιών του δημόσιου τομέα.
• Προωθείται η άμεση είσοδος της χώρας στην εποχή του 5G μέσω της ρύθμισης ζητημάτων φάσματος.
• Ιδρύεται η ανώνυμη εταιρεία δημοσίου συμφέροντος «Συμμετοχές 5G Α.Ε.» με σκοπό την αξιοποίηση του «Ταμείου Φαιστός», δηλαδή σημαντικού μέρους των κρατικών εσόδων από τις δημοπρασίες του φάσματος 5G που θα ξεκινήσουν στο τέλος του χρόνου. Το Ταμείο «Φαιστός» αποτελεί μία σημαντική παρέμβαση που θέτει τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός λειτουργικού και βιώσιμου οικοσυστήματος για την ανάπτυξη εφαρμογών και υπηρεσιών 5G στη χώρα μας. Το αρχικό κεφάλαιο του ταμείου θα αποτελείται από το 25% των εσόδων του Δημοσίου από τη δημοπρασία που θα διεξάγει η ΕΕΤΤ για τις άδειες 5G. Αποκλειστική δραστηριότητα του «Φαιστός» είναι οι επενδύσεις σε επιχειρήσεις στην Ελλάδα ή το εξωτερικό που δραστηριοποιείται στην έρευνα - ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες των δικτύων 5G. Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, στο «Φαιστός» είναι δυνατή η συμμετοχή ιδιωτών και θεσμικών επενδυτών.
• Ρυθμίζονται αποτελεσματικά ζητήματα σχετικά με τις περιοχές εκτός τηλεοπτικής κάλυψης. Συγκεκριμένα, απλοποιείται η διαδικασία για τους πολίτες των συγκεκριμένων περιοχών, οι οποίοι θα δηλώνουν μόνο τον αριθμό παροχής ηλεκτρικού ρεύματος του ακινήτου τους. Όλα τα υπόλοιπα στοιχεία του δικαιούχου θα αντλούνται ηλεκτρονικά. Περαιτέρω, ο αριθμός των περιοχών υπερδιπλασιάζεται καθώς από τις περίπου 400 του αρχικού προγράμματος ξεπερνά πια τις 900, ενώ επεκτείνεται στα 8 χρόνια η εγγύηση του σχετικού εξοπλισμού (από δύο χρόνια που είναι σήμερα), καλύπτοντας τους πολίτες για όλο τον χρόνο ισχύος του προγράμματος.
• Καταργείται το fax στο Δημόσιο.
• Ενισχύεται η αποδεικτική ισχύς των ηλεκτρονικών εγγράφων στα δικαστήρια.

Κώδικας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών

Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ακόμη τις διατάξεις για τον Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών που ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία 2018/1972 της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την οποία θεσπίζεται σε επίπεδο Ε.Ε. ένα ενιαίο πλαίσιο για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες. Ο Κώδικας αντικαθιστά σε μεγάλο μέρος τον υφιστάμενο νόμο 4070/2012 και, μεταξύ άλλων, οριοθετεί τις αρμοδιότητες των αρχών – και κυρίως του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων και της Αρχής Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών.

Σύμφωνα με το υπουργείο, ο Κώδικας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών εκσυγχρονίζει το ρυθμιστικό πλαίσιο, θεσπίζοντας σαφείς και ενιαίους κανόνες με στόχο:

• Την ενθάρρυνση των επενδύσεων για την ανάπτυξη δικτύων πολύ υψηλής χωρητικότητας (με ταχύτητα downloading τουλάχιστον 100 Mbps)
• Τη δημιουργία ενός προβλέψιμου από κανονιστικής πλευράς πλαισίου για την αδειοδότηση του ραδιοφάσματος και την ανάπτυξη των ασύρματων ευρυζωνικών συνδέσεων
• Την τόνωση του ανταγωνισμού και την περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών
• Την προστασία των καταναλωτών και των επιχειρήσεων, προκειμένου να απολαμβάνουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες σε ανταγωνιστικές τιμές

Στο πλαίσιο των νέων ρυθμίσεων, διευρύνεται ο ορισμός των υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών προκειμένου να διασφαλίζεται η προστασία των καταναλωτών. Ορίζονται, επίσης, θέματα σχετικά με την καθολική υπηρεσία, τη λειτουργία του ενιαίου ευρωπαϊκού αριθμού 112 και τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ανοιχτής Τηλεφωνικής Γραμμής για Αγνοούμενα Παιδιά 116000, ενώ διασφαλίζεται και η προσβασιμότητα στο διαδίκτυο για τους ανθρώπους με αναπηρία.

Κατά το υπουργείο, η εφαρμογή του Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών θα έχει ως αποτέλεσμα περισσότερη προστασία για τους καταναλωτές τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και ενθάρρυνση των επενδύσεων για την ανάπτυξη των δικτύων 5G και των υποδομών υψηλής χωρητικότητας στην Ελλάδα.

Ο Κώδικας περιλαμβάνει εκτενείς ρυθμίσεις για την προώθηση των συμφερόντων των πολιτών ως καταναλωτών-τελικών χρηστών, ώστε να απολαμβάνουν μέγιστα οφέλη όσον αφορά στην επιλογή, την τιμή και την ποιότητα μέσω του αποτελεσματικού ανταγωνισμού, προβλέπει δε τη δυνατότητα αποζημίωσης του τελικού χρήστη σε περίπτωση παραβίασης των κανόνων του Κώδικα.

Ο ορισμός των «υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών» διευρύνεται με τρόπο που οι κανόνες προστασίας θα ισχύουν και για τις υπηρεσίες που παρέχονται:

• και μέσω διαδικτύου (π.χ. εφαρμογές αποστολής μηνυμάτων, over the top services),
• όχι μόνο έναντι χρηματικής αντιπαροχής αλλά και έναντι παροχής δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ή άλλων δεδομένων
• και μέσω της έκθεσης του τελικού χρήστη σε διαφημιστικά μηνύματα ως προϋπόθεση για την απόκτηση πρόσβασης στην υπηρεσία ή καταστάσεις όπου ο πάροχος υπηρεσιών αξιοποιεί χρηματικά τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που έχει συγκεντρώσει.

Η οικονομικά προσιτή και επαρκής πρόσβαση στο διαδίκτυο συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο των «καθολικών υπηρεσιών», που πρέπει να είναι διαθέσιμες σε όλους τους καταναλωτές, ανεξαρτήτως τοποθεσίας η εισοδήματος, ενώ προβλέπεται και η προσβασιμότητα των ανθρώπων με αναπηρία στο διαδίκτυο.