Τα 12 μίλια στο Ιόνιο, τα Κύθηρα και το casus belli της Τουρκίας

Συγκεκριμένα ο πρωθυπουργός είπε:

«Ανακοινώνω σήμερα στην εθνική αντιπροσωπεία ότι άμεσα, με νομοσχέδιο που θα καταθέσει η Κυβέρνηση, η Ελλάδα επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη προς Δυσμάς από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Η Ελλάδα μεγαλώνει. Το έχουν πει κι άλλοι, εμείς όμως είμαστε αυτοί που το κάνουμε πράξη. Προβαίνουμε, έτσι, σε μία θαλάσσια περιοχή -συγκεκριμένα αυτή του Ιονίου και των Ιονίων Νήσων μέχρι και το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου- στην άσκηση ενός αδιαμφισβήτητου κυριαρχικού δικαιώματός μας, σύμφωνα με το άρθρο 3 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας.»

Επεκτείνεται η ελληνική επικράτεια

Στην Αθήνα διπλωματικές πηγές υποστήριζαν ότι:

«Με την απόφαση για τα 12 μίλια αυτή επεκτείνεται σημαντικά, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, η επικράτεια στην οποία η χώρα μας ασκεί κυριαρχία. Εξυπακούεται ότι η εν λόγω επέκταση συνεπάγεται και την ταυτόχρονη επέκταση του υπερκείμενου εναερίου χώρου, όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές.»

Οι ίδιες πηγές προσέθεσαν ότι:

«Σημειώνεται πως η επέκταση των χωρικών υδάτων θα υλοποιηθεί με την ψήφιση νόμου από το Κοινοβούλιο, θα προηγηθεί δε η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος με το οποίο θα κλείσουν οι κόλποι και θα χαραχθούν ευθείες γραμμές βάσης στην περιοχή, σε εφαρμογή των σχετικών διατάξεων της Σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας.

Επισημαίνεται ότι το κλείσιμο των κόλπων δημιουργεί στις συγκεκριμένες περιοχές με βάση το δίκαιο της θάλασσας «εσωτερικά ύδατα» όπου η κυριαρχία που ασκείται από τη χώρα είναι αντίστοιχη με εκείνη που ασκείται στο έδαφός της.

Υπενθυμίζεται ότι η χώρα μας, όπως και κάθε χώρα, ασκεί πλήρη κυριαρχία στον εναέριο της χώρο, στα χωρικά της ύδατα, συμπεριλαμβανομένου του βυθού και του υπεδάφους τους. Σημειώνεται πάντως ότι συνεχίζει να ισχύει ο κανόνας της «αβλαβούς διέλευσης» των αλλοδαπών πλοίων από τα χωρικά ύδατα, ως ορίζει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.»

Οι ελληνικές διπλωματικές πηγές ανέφεραν ακόμα ότι:

«Υπενθυμίζεται ότι τόσο η Ιταλία, όσο και η Αλβανία, χώρες συμβαλλόμενες και οι δύο στην UNCLOS, έχουν ήδη επεκτείνει τα χωρικά τους ύδατα στα 12 ν.μ.. Άλλωστε, από τα 168 κράτη μέρη της Σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας μόνο 3 δεν έχουν ακόμη επεκτείνει πλήρως τα χωρικά τους ύδατα στα 12 ν.μ, ενώ και χώρες που δεν έχουν υπογράψει την UNCLOS (HΠΑ, Τουρκία σε διάφορες περιοχές) έχουν και αυτές επεκτείνει στα 12 νμ..»

Το όριο στο Ταίναρο

Η επέκταση των χωρικών υδάτων στα δυτικά είχα ανακοινωθεί και από την προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά δεν είχε προχωρήσει. Υπήρχε όμως μια διαφορά. Ο Νίκος Κοτζιάς συμπεριλάμβανε στην επέκταση τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα. Τώρα η κυβέρνηση Μητσοτάκη έθεσε το ακρωτήριο Ταίναρο ως ανατολικό όριο της επέκτασης. Για τη διαφορά αυτή έκανε μια νύξη στη δευτερολογία του στη Βουλή ο Αλέξης Τσίπρας. Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είπε:

«Και βεβαίως όταν προχωρήσαμε, το ανακοινώσαμε και φέραμε το θέμα σε συζήτηση τότε στη Βουλή απαντώντας -αν θυμάμαι καλά- σε επίκαιρη ερώτηση Βουλευτή σας και υπερασπιστήκαμε και προαναγγείλαμε αυτή τη διαδικασία ότι θα προχωρήσει αμέσως μετά τις ευρωεκλογές. Κι εσείς τότε πέσατε να μας φάτε με το επιχείρημα ότι αφήνουμε έκθετο το Αιγαίο.

Δηλαδή, να σας πούμε και εμείς σήμερα ότι γιατί πηγαίνετε μέχρι το Ταίναρο και δεν πάτε λίγο πιο ανατολικά, γιατί δεν επεκτείνετε ταυτόχρονα και νοτίως της Κρήτης, γιατί δεν επεκτείνετε ταυτόχρονα και ανατολικά της Κρήτης;»

Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Τσίπρας από το βήμα της Βουλής εξέφρασε στη στήριξή του στην απόφαση της κυβέρνησης για την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο.

Το πολιτικό ζήτημα

Το πού τίθεται το όριο της επέκτασης των χωρικών υδάτων είναι πολιτικό και όχι τεχνικό ζήτημα. Τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα ανήκουν στα Επτάνησα. Οι δυτικές ακτές τους «βλέπουν» στο Ιόνιο, αλλά οι ανατολικές τους στο Αιγαίο. Υπενθυμίζεται ότι στις 8 Ιουνίου 1995 η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση είχε κηρύξει casus belli (αιτία πολέμου) την επέκταση στα 12 μίλια των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο. Όταν τον Οκτώβριο του 2018 ο κ. Κοτζιάς είχε κάνει τη σχετική ανακοίνωση, ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε δηλώσει:

«Εμείς θέλουμε να επιλυθούν όλα τα θέματα στο Αιγαίο με ειρηνικό τρόπο. Οι Έλληνες ξέρουν καλύτερα ότι δεν θα επιτρέψουμε επέκταση στα 12 μίλια. Η Ελλάδα όποτε κάνει δηλώσεις που προκαλούν εμείς δίνουμε τις κατάλληλες απαντήσεις και τους βάζουμε στη θέση τους. Πρέπει να σκεφτούν οι Έλληνες πώς μπορούμε να επιλύσουμε τα προβλήματα».

Δύο προσεγγίσεις

Όπως υποστηρίζει σε ανάρτησή του στο Facebook o Νίκος Κοτζιάς, η συμπερίληψη των Κυθήρων και των Αντικυθήρων στην επέκταση των χωρικών υδάτων, θα ακύρωνε το τουρκικό casus belli:

«Το πρώτο Προεδρικό Διάταγμα που είχα ετοιμάσει, συμπεριελάμβανε, μαζί με το Ιόνιο και την Νότια Πελοπόννησο, τα νησιά Κύθηρα και Αντικύθηρα. Ανάμεσα στα δύο, και ανάμεσα στο δεύτερο και την Κρήτη, προβλεπόντουσαν δύο διάδρομοι, προκειμένου να διασφαλιστεί η διεθνής ναυσιπλοΐα. Με αυτή την κίνηση καταρριπτόταν το επιχείρημα ότι τάχα η Ελλάδα θέλει να μετατρέψει το Αιγαίο σε κλειστή θάλασσα. Επιπλέον εξέθετε την Τουρκία και την ωθούσε να εγκαταλείψει στην πράξη τις περί πολέμου δηλώσεις της (θέμα που δεν θα αναλύσω δημόσια). Κατά συνέπεια υποχώρηση, και το λέω από τώρα, θα ήταν να μην προβλέπονται αυτές οι επεκτάσεις στα δύο νησιά.»

Ωστόσο, κατά μια άλλη άποψη, η οποία φαίνεται ότι τελικά επικράτησε, η συμπερίληψη των Κυθήρων και των Αντικυθήρων θα περιέπλεκε περαιτέρω μια ήδη εξαιρετικά περιπλεγμένη γεωπολιτικά κατάσταση, κι ενδεχομένως θα έδινε αφορμή στην Τουρκία να ανεβάσει ακόμα περισσότερο την ένταση, χωρίς να ενισχύει τις ελληνικές θέσεις στο διεθνές διπλωματικό πεδίο. Σε κάθε περίπτωση, θα επρόκειτο για ανάληψη σοβαρού ρίσκου σε μια στιγμή κρίσης.