Η συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου «κλειδί» για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο

Η πλειονότητα των τουρκικών πλοίων είτε έχει επιστρέψει στους ναυστάθμους, είτε έχει υποχωρήσει από τις θέσεις των προηγούμενων ημερών. Ταυτόχρονα, το Oruc Reis παραμένει αρόδου στο λιμάνι της Αττάλειας. Βεβαίως το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό παραμένει σε ετοιμότητα, αφού παραμένουν ακόμα κάποια τουρκικά πλοία στη θάλασσα και, κυρίως, είναι σε ισχύ η τουρκική NAVTEX για τις σεισμικές έρευνες.

Τι είπε ο Πέτσας

Η αίσθηση της αποκλιμάκωσης επιβεβαιώθηκε με όσα είπε σήμερα, Δευτέρα, στην ενημέρωση των πολιτικών συντακτών o Στέλιος Πέτσας. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος έκανε παράλληλα μια εκτενή καταγγελτική αναφορά στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Αναφορικά με το Oruc Reis o κ. Πέτσας επισήμανε:

«Ενώ η Άγκυρα διατηρεί σε ισχύ την παράνομη Navtex για έρευνες σε περιοχές που περιλαμβάνουν τμήματα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, το τουρκικό ερευνητικό σκάφος παραμένει αγκυροβολημένο και τουρκικά πολεμικά σκάφη αποσύρονται. Συνεχίζουμε να παρακολουθούμε την κατάσταση με ψυχραιμία, ετοιμότητα και αποφασιστικότητα.»

Η Αίγυπτος

Η ηρεμία στο Αιγαίο συνοδεύεται με ένταση του διπλωματικού παιχνιδιού. Η Γερμανία πιέζει την Αθήνα για έναρξη ελληνοτουρκικού διαλόγου και τη Λευκωσία για αλλαγή του πλαισίου αναφορικά με την εκμετάλλευση του αερίου.

Παράλληλα, η κυβέρνηση επιχειρεί να έρθει σε συμφωνία με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Σύμφωνα με την Καθημερινή της Κυριακής, αυτή η συμφωνία είναι κοντά. Υπενθυμίζεται ότι στις 17 Ιουλίου ο Έλληνας πρέσβης στο Κάιρο, Νίκος Γαριλίδης, δήλωσε στην Αλ Αχράμ (τη σημαντικότερη ίσως εφημερίδα της Αιγύπτου) ότι:

«Η συμφωνία της Ελλάδας και της Αιγύπτου για τον καθορισμό της ΑΟΖ βρίσκεται στο στάδιο ολοκλήρωσής της. Είμαστε κοντά, πολύ κοντά. Η συμφωνία θα μπορούσε να καταλήξει σε τρία ιδεατά τέρμινα, μέσα στο καλοκαίρι.»

Τουρκολιβυκό σύμφωνο

Μια ενδεχόμενη συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου για την οριοθέτηση της ΑΟΖ «σπάει» στην πράξη τη Συμφωνία Τουρκίας Λιβύης το οποίο δεν αναγνωρίζει σε Κρήτη, Ρόδο και Καστερλόριζο, ΑΟΖ πέρα από τα χωρικά ύδατα. Το βασικό «αγκάθι» για τη συμφωνία με την Αίγυπτο είναι η απαίτηση του Καΐρου να μην έχουν τα ελληνικά νησιά (ή κάποια από αυτά) ΑΟΖ ίση με αυτή της ηπειρωτικής χώρας. Βεβαίως, η Αίγυπτος απορρίπτει τις μαξιμαλιστκές τουρκικές θέσεις της Τουρκίας ότι τα νησιά δεν έχουν ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα πέρα από τα χωρικά ύδατα.

Σίσι - Ερντογάν

Πέρα από τη διαφωνία για τα νησιά, το Κάιρο λαμβάνει υπόψη του την περίπλοκη σχέση που έχει από την Τουρκία. Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τον Ερντογάν στη Λιβύη, όπου πρώτος υποστηρίζει τον Χαφτάρ και ο δεύτερος τον Σάρατζ. Μετά τη μεγάλη πρόοδο που σημείωσαν οι δυνάμεις του Σάρατζ λόγω της τουρκικής υποστήριξης, η Αίγυπτος απείλησε στην Λιβύη με εισβολή. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι η απειλή θα πραγματοποιηθεί. Το Κάιρο έχει διεξαγάγει τα τελευταία χρόνια έναν σκληρό πόλεμο εναντίον των τζιχαντιστών αναρτών στο Σινά. Παρά τις μεγάλες επιτυχίες του αιγυπτιακού στρατού, η κατάσταση δεν έχει ηρεμήσει πλήρως, όπως δείχνει και η επίθεση σε στρατιωτικό σημείο ελέγχου στο Βόρειο Σινά την περασμένη εβδομάδα. Μοιάζει δύσκολο να ανοίξει ο Σίσι και δεύτερο μέτωπο.

Το δεύτερο ζήτημα που περιπλέκει τις σχέσεις Άγκυρα-Καΐρου, είναι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Το μαζικό ισλαμιστικό κίνημα που υποστηρίζεται από τον Ερντογάν, κέρδισε τις πρώτες ελεύθερες εκλογές, αλλά η κυβέρνησή του ανατράπηκε από τον στρατό και ο επικεφαλής του (και πρώην πρόεδρος της Αιγύπτου) Μοχάμεντ Μόσρι πέθανε φυλακισμένος. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι βρίσκονται υπό διωγμό, ενώ η κυβέρνηση τους καταλογίζει μεγάλο αριθμό τρομοκρατικών ενεργειών. Εν ολίγος, ο Ερντογάν έχει ένα ορισμένο «πάτημα» εντός της Αιγύπτου.

Το συμπέρασμα είναι ότι παρά τη μεγάλη εχθρότητα των δύο κυβερνήσεων, είναι δύσκολο για την Αίγυπτο να έρθει σε ολική ρήξη με την Τουρκία.

Το βήμα

Αποφασιστικό βήμα στην κατεύθυνση μιας συμφωνίας με την Αίγυπτο για την ΑΟΖ, θεωρείται η αντίστοιχη συμφωνία Ελλάδας-Ιταλίας. Στη συμφωνία αναγνωρίστηκε μειωμένη επήρεια στην ΑΟΖ για τα Διαπόντια νησιά (70%) και τις Στροφάδες (32%,).

Στο θέμα είχε αναφερθεί εμμέσως και ο Αλέξης Τσίπρας στη συνέντευξή του στον Αλέξη Παπαχελά. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είχε πει:

«Είµαι διατεθειµένος να δώσω συναίνεση σε κρίσιµες αποφάσεις που δεν µπορεί να τις πάρει η κυβέρνηση. Και αναφέροµαι στην εθνικά επωφελή στρατηγική να κλείσουµε τη συµφωνία µε την ΑΟΖ µε Αίγυπτο, Ιταλία και Αλβανία.»

Είναι προφανές ότι μια συμφωνία με την Αίγυπτο η οποία από τη μια μεριά θα «σπάει» το τουρκολιβυκό σύμφωνο και από την άλλη θα αναγνωρίζει μειωμένη επήρεια στην ΑΟΖ κάποιων νησιών, καθιστά πιο εύκολες και άλλες διευθετήσεις την Ανατολική Μεσόγειο.