Ο κορωνοϊός απειλεί τη συνοχή της ευρωζώνης – Η Ιταλία με την πλάτη στον τοίχο

«Αυτό που διακυβεύεται σήμερα είναι η επιβίωση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος», δήλωσε ο Εμμανουέλ Μακρόν, δείχνοντας την κρισιμότητα της κατάστασης. Η Σύνοδος Κορυφής των 26 ηγετών των κρατών μελών της ΕΕ που έγινε με τηλεδιάσκεψη, διχάστηκε για το ζήτημα του ευρωομολόγου κορωνοϊού (Corona Bond).

Τα δύο στρατόπεδα

Από τη μια μεριά τοποθετήθηκαν αυτοί που ζητάνε την έκδοση ευρωομολόγου κορωνοϊού για να χρηματοδοτηθούν οι τεράστιες ανάγκες που δημιουργεί η επιδημία του κορωνοϊού. Είναι ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα, η Βελγίδα πρωθυπουργός Σόφι Βίλμες, ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Λίο Βαράντκαρ, ο Λουξεμβούργιος πρωθυπουργός, Ξαβιέ Μπέτελ και ο Σλοβένος πρωθυπουργός, Γιάνεζ Γιάνσα. Το αίτημα το έθεσαν με επιστολή τους προς τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και το υποστήριξαν με τις τοποθετήσεις τους στη Σύνοδο Κορυφής.

Η γερμανική άρνηση

Από την άλλη μεριά όμως τοποθετείται η Γερμανία, η Ολλανδία και οι σύμμαχοι τους. Το Βερολίνο απορρίπτει την ιδέα του ευρωομολόγου και προκρίνει τη χρηματοδότηση των κρατών μελών από τον ESM. «Πιστεύω ότι με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) έχουμε ένα εργαλείο κατάλληλο για τις κρίσεις, το οποίο μας ανοίγει πολλές δυνατότητες, οι οποίες δεν θέτουν υπό αμφισβήτηση τις θεμελιώδεις αρχές μας», δήλωσε χαρακτηριστικά η Άνγκελα Μέρκελ.

Η Σύνοδος Κορυφής οδηγήθηκε σε ναυάγιο αφού οι διαφορές δεν γεφυρώθηκαν, οπότε οι Τζουζέπε Κόντε και Πέδρο Σάντσεθ έβαλαν βέτο. Στο τελικό ανακοινωθέν, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ, αναφέρεται ότι το Eurogroup πρέπει να προετοιμάσει νέες προτάσεις εντός δύο εβδομάδων.

Αιχμές Μητσοτάκη

Σε σημερινή ανάρτησή του στο Facebook, o Κυριάκος Μητσοτάκης άφησε σαφείς αιχμές εναντίον του Βερολίνου. Μεταξύ άλλων, ο πρωθυπουργός ανέφερε:

«Μαζί με άλλους 8 συναδέλφους μου υπογράψαμε, προχθές, μια επιστολή, ζητώντας να επεξεργαστούμε την πρόταση έκδοσης ενός ειδικού Ευρωομολόγου για την αντιμετώπιση της πρωτοφανούς κρίσης. Το επιχείρημα είναι απλό: Ο Κορωνοϊός αποτελεί ένα συμμετρικό σοκ για όλους. Άρα, χρειάζεται μια κοινή απάντηση η οποία θα επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να δανειστεί φτηνά, μεγάλα ποσά για λογαριασμό όλων των κρατών-μελών. […]

Δυστυχώς, ορισμένες χώρες επιμένουν να αντιμετωπίζουν το σήμερα με εργαλεία του χθες. Αυτά δεν αρκούν. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν μπορεί να κάνει τα πάντα. Και ο ESM δεν σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίζει τέτοιες πρωτόγνωρες κρίσεις. […]

Είναι η ώρα της αμοιβαίας κατανόησης, της κοινής δράσης και των άμεσων πρωτοβουλιών. Η ώρα της μεγάλης ευθύνης με επίκεντρο τον άνθρωπο. Γιατί οι μεγάλες κρίσεις απαιτούν και γενναίες αποφάσεις. Ας τις πάρουμε!»

Τι είναι το ευρωομόλογο

Το ευρωομόλογο εκδίδεται κεντρικά από κάποιον ευρωπαϊκό θεσμό ο οποίος διοχετεύει στη συνέχεια ρευστότητα τα κράτη μέλη. Η συμμετοχή στη διαδικασία των ισχυρών οικονομιών όπως της Γερμανίας, μειώνει το ρίσκο για τους δανειστές, πράγμα που έχει σα συνέπεια τη μείωση του κόστους δανεισμού για του δανειζόμενους. Πρόκειται για μια διαδικασία αμοιβαιοποίησης χρεών, δηλαδή οι πιο αδύναμοι δανείζονται με τις πλάτες των πιο ισχυρών.

Η Γερμανία αρνείται το ευρωομόλογο γιατί:

1. Μπορεί να βρεθεί στο μέλλον μπροστά σε ενδεχόμενες υποχρεώσεις άλλων κρατών (contingent liabilities).
2. Από θέση ιδεολογικής αρχής θεωρεί ότι ο καθένας πρέπει να αναλαμβάνει τις υποχρεώσεις του -ας θυμηθούμε τις κατά καιρούς δηλώσεις του Σόιμπλε για το ελληνικό Μνημόνιο.
3. Ο πολύ φτηνός δανεισμός που έχει η ίδια (ουσιαστικά με αρνητικά επιτόκια) τη φέρνει σε πλεονεκτική θέση έναντι των Ευρωπαίων εταίρων της.

Προσπαθώντας να διασκεδάσει τους γερμανικούς φόβους, ο Τζουζέπε Κοντε δήλωσε χτες ότι κάθε κράτος είναι υπεύθυνο για τα χρέη του.

Με την πλάτη στον τοίχο

Η Γερμανία αντιπροτείνει τη χρηματοδότηση όσων έχουν ανάγκη από τον ESM. Μόνο που η χρηματοδότηση από τον ESM συνεπάγεται προϋποθέσεις, δηλαδή Μνημόνιο. Η Ιταλία όμως επουδενί μπορεί να δεχτεί κάτι τέτοιο. Πέρα από την ανθρωπιστική καταστροφή (οι νεκροί θα ξεπεράσουν σίγουρα τους 10.000), ο κορωνοϊός και τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης προκαλούν, ανυπολόγιστη αυτή τη στιγμή, οικονομική ζημιά στην Ιταλία. Μια χώρα η οποία και πριν την επιδημία είχε ήδη πολύ υψηλό χρέος (135% του ΑΕΠ), στασιμότητα για μια δεκαετία στους ρυθμούς ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει ότι χωρίς ευρωπαϊκή χρηματοδότηση η Ιταλία θα μπει σε μια βαθιά κρίση χρέους.

Χρηματοδότηση από τον ESM και Μνημόνιο σημαίνουν για την Ιταλία:

• Μέτρα λιτότητας τα οποία ακόμα και αν είναι πολύ ελαφριά, δεν μπορεί να τα «σηκώσει» μια κοινωνία που βιώνει ένα ιστορικό Τραύμα.
• Ένα πολύ κακό συμβολικό μήνυμα για τους επενδυτές. Το να βρίσκεται μια χώρα σε Μνημόνιο σημαίνει ότι είναι ασταθής. Και οι επενδυτές το τελευταίο που επιθυμούν, είναι η αστάθεια.
• Πολιτική αυτοκτονία για τον ιταλικό κυβερνητικό συνασπισμό. Η κυβέρνηση Κόντε θα χρεωθεί όχι μόνο την πολύ κακή διαχείριση της επιδημίας, αλλά κι ένα Μνημόνιο που της επέβαλαν οι Γερμανοί.

Εν ολίγοις , η Ιταλία είναι με την πλάτη στον τοίχο. Από τη μια μεριά χρειάζεται επειγόντως γενναία χρηματοδότηση. Από την άλλη, δεν μπορεί να της δεχτεί με τους όρους που προτείνει η Γερμανία.

Παιχνίδι με τη φωτιά

Το Βερολίνο μέχρι τώρα ακολουθεί την τακτική που ακολούθησε σε όλες τις ανάλογες κρίσεις στο παρελθόν. Αφήνει τα πράγματα να φτάσουν στα άκρα και μετά κάνει τη μικρότερη δυνατή παραχώρηση για να κλείσει η τελική συμφωνία. Ωστόσο, αυτή τη φορά τα πράγματα μπορεί να έχουν διαφορετική έκβαση:

• Πρώτον, απέναντι στο Βερολίνο δεν είναι μόνο μία χώρα. Οι εννιά χώρες που ζήτησαν ευρωομόλογο (ανάμεσά τους και η Γαλλία) αντιπροσωπεύουν το 55% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, όπως επισήμανε ο κ. Μητσοτάκης στην τοποθέτησή του στη Σύνοδο Κορυφής.
• Δεύτερον, όταν είσαι με την πλάτη στον τοίχο, ενδέχεται να γίνεις απρόβλεπτος. Είναι ενδεικτική η δήλωση του κ. Κόντε: «Αν η Ευρώπη βοηθήσει όπως έκανε στο παρελθόν, τότε θα βασιστούμε στις δυνάμεις μας.»

Πρόκειται για ένα παιχνίδι με τη φωτιά.