Προσφυγικό: Τι προβλέπει η διαδικασία του άρθρου 78 που ενεργοποιεί η κυβέρνηση

Το πέμπτο από τα μέτρα που αποφάσισε το ΚΥΣΕΑ αφορά την κίνηση της διαδικασίας του άρθρου 78 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη Λειτουργία (ΣΛΕΕ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στη σχετική ανακοίνωση αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι η κυβέρνηση αποφάσισε: «Την κίνηση της διαδικασίας του άρθρου 78 παραγράφου 3 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να ληφθούν προσωρινά μέτρα υπέρ της Ελληνικής Δημοκρατίας, για την αντιμετώπιση επείγουσας κατάστασης λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Διαβάστε επίσης
«Ασύμμετρη απειλή»: Τα πέντε μέτρα της Ελλάδας για το προσφυγικό

Το άρθρο 78 παράγραφος 3

Το άρθρο 78 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ) προβλέπει ειδική νομική βάση για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης.

Βασιζόμενη σε πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η νομική αυτή βάση παρέχει τη δυνατότητα στο Συμβούλιο, μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, να εγκρίνει προσωρινά μέτρα υπέρ των κρατών-μελών που αντιμετωπίζουν κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω της αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη.

Συγκεκριμένα, το εν λόγω άρθρο της ΣΛΕΕ έχει την εξής διατύπωση:

«Εφόσον ένα ή περισσότερα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση, λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών, το Συμβούλιο μπορεί να εκδίδει, μετά από πρόταση της Επιτροπής, προσωρινά μέτρα υπέρ του εν λόγω κράτους μέλους ή των εν λόγω κρατών μελών. Το Συμβούλιο αποφασίζει μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο».

Τα προσωρινά μέτρα που προβλέπονται στο άρθρο 78 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ έχουν έκτακτο χαρακτήρα. Μπορούν να ενεργοποιούνται μόνον όταν συμπληρώνεται το καθοριζόμενο όριο από την άποψη του επείγοντος χαρακτήρα και της σοβαρότητας των προβλημάτων που δημιουργούνται στα συστήματα ασύλου των κρατών μελών από την αιφνίδια εισροή υπηκόων τρίτων χωρών.

Η κυβέρνηση με την κίνηση της διαδικασίας του άρθρου 78 παραγράφου 3 θωρακιζεί θεσμικά και στο πλαίσιο των δικαιωμάτων που απορρέουν από τη συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ όσα μέτρα ανακοίνωσε, όπως η προσωρινή αναστολή της υποβολής αιτήσεων ασύλου και η άμεση επιστροφή, όπου αυτό είναι δυνατόν, στη χώρα προέλευσης, χωρίς καταγραφή, όσων εισέρχονται παράνομα σε ελληνικό έδαφος.

Πότε έγινε χρήση του άρθρου 78 στο παρλεθόν;

Το 2015, κατά την προσφυγική κρίση, το Συμβούλιο της ΕΕ αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τις πρόνοιες του εν λόγου άρθρου για την επείγουσα μετεγκατάσταση, από την Ιταλία και την Ελλάδα, δεκάδων χιλιάδων ατόμων σε άλλες χώρες της ΕΕ.

Η απόφαση είχε και τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που έκρινε ότι οι δύο χώρες-μέλη, Ελλάδα και Ιταλία, πληρούσαν τα κριτήρια για την κίνηση της διαδικασίας του άρθρου 78 παρ. 3, καθώς αντιμετώπιζαν εξαιρετικά υψηλές μεταναστευτικές ροές.

Συγκεκριμένα, βάσει του άρθρου 78 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ, το Συμβούλιο εξέδωσε δύο αποφάσεις για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ της Ιταλίας και της Ελλάδας. Σύμφωνα με την απόφαση (ΕΕ) 2015/1523 του Συμβουλίου, 40 000 αιτούντες διεθνή προστασία προβλεπόταν να μετεγκατασταθούν σε εθελοντική βάση από την Ιταλία και την Ελλάδα στα άλλα κράτη μέλη.

Σύμφωνα με την απόφαση (ΕΕ) 2015/1601 του Συμβουλίου, άλλοι 120 000 αιτούντες διεθνή προστασία προβλεπόταν να μετεγκατασταθούν από την Ιταλία και την Ελλάδα και από άλλα κράτη μέλη αν αυτά αντιμετωπίζουν κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Η Ουγγαρία και η Σλοβακία προσέφυγαν στο Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο ζητώντας να ακυρωθεί αυτή η απόφαση, επικαλούμενες τυπικούς λόγους καθώς το Συμβούλιο δεν ακολούθησε την προβλεπόμενη από το άρθρο 289 ΣΛΕΕ διαδικασία.

Το Δικαστήριο της ΕΕ αποφάσισε ότι «ο επιδιωκόμενος με την προσβαλλόμενη απόφαση σκοπός δεν μπορούσε να επιτευχθεί με λιγότερο επαχθή μέτρα, δεν υπέπεσε σε πρόδηλη πλάνη εκτιμήσεως. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο αποφαίνεται ότι το Συμβούλιο, εκτιμώντας ότι ο προβλεπόμενος από την απόφαση 2015/1523 μηχανισμός που αποσκοπούσε ήδη στη μετεγκατάσταση, σε εθελοντική βάση, 40 000 ατόμων δεν θα αρκούσε για την αντιμετώπιση της άνευ προηγουμένου εισροής μεταναστών που σημειώθηκε κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο του 2015, δεν υπερέβη το ευρύ περιθώριο εκτιμήσεως που διαθέτει».

Στον Έβρο ο Μητσοτάκης με την ηγεσία της ΕΕ

Στον Έβρο θα μεταβεί την Τρίτη ο Κυριάκος Μητσοτάκης, συνοδευόμενος από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, όπως ανακοίνωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός μετά από τη λήξη του χθεσινού ΚΥΣΕΑ, κατά τη διάρκεια του οποίου αποφασίστηκαν πέντε μέτρα για το προσφυγικό. Το πρωί της Δευτέρας, ο πρωθυπουργός ενημέρωσε ότι τους δύο άντρες θα συνοδεύουν ακόμα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν και ο πρόεδρος του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου Νταβιντ Σασόλι.

Σε αναρτήσεις του στο Twitter, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε πως το ΚΥΣΕΑ αποφάσισε να αυξήσει στο μέγιστο το επίπεδο αποτροπής στα ελληνικά σύνορα και πως δεν θα δεχτεί καμία νέα αίτηση ασύλου για ένα μήνα.

«Επικαλούμαστε το άρθρο 78.3 της Συνθήκης για την ΕΕ για να εξασφαλίσουμε πλήρη ευρωπαϊκή στήριξη» τόνισε στο tweet του ο πρωθυπουργός, και συμπλήρωσε:

«Τα σύνορα της Ελλάδας είναι τα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης. Θα τα προστατεύσουμε. Θα επισκεφθώ τα χερσαία σύνορα του Έβρου μαζί με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel την Τρίτη. Επαναλαμβάνω: μην επιχειρήσετε να εισέλθετε παράνομα στην Ελλάδα - θα γυρίσετε πίσω».