Ελληνοτουρκικά: Συζήτηση για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης χωρίς εμπιστοσύνη
Τη δύσκολη εξίσωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα επιχειρήσουν να βάλουν πάνω στο τραπέζι τεχνικά κλιμάκια από Ελλάδα και Τουρκία, καθώς τη Δευτέρα ξεκινά στην Αθήνα ο τεχνικός διάλογος για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) ανάμεσα στις δύο χώρες. Ωστόσο η λέξη «εμπιστοσύνη» παρουσιάζεται περισσότερο ως «κενό γράμμα» παρά ως πραγματικότητα, με δεδομένη την ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών και τη συμπεριφορά της κυβέρνησης Ερντογάν σε Ανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο.
Σύμφωνα με πηγές από τα υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών, αρχικά οι κοινές επιτροπές στρατιωτικών, συνεπικουρούμενες από διπλωμάτες, θα κάνουν μια αποτίμηση των προηγούμενων συναντήσεων και θα επιδιώξουν τη συνέχιση της διαδικασίας. Πληροφορίες, μάλιστα, κάνουν λόγο για ύπαρξη σχετικής επιστολής του τουρκικού υπουργείου Άμυνας με τις αξιώσεις της Άγκυρας κατά τη συζήτηση των ΜΟΕ.
Ο προηγούμενος γύρος συνομιλιών μεταξύ στρατιωτικών επιτροπών για τα ΜΟΕ πραγματοποιήθηκε στην Άγκυρα, μεταξύ 17 και 21 Ιουνίου, λίγες μόλις εβδομάδες πριν από τις εκλογές στην Ελλάδα. Είχε προηγηθεί ανάλογη συνάντηση μεταξύ των στρατιωτικών επιτροπών των δύο χωρών στην Αθήνα, από τις 20 έως τις 25 Μαΐου.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στις συναντήσεις αυτές οι δύο πλευρές κατέληξαν να επεξεργάζονταν ένα κείμενο 20 σημείων. Οι συνομιλίες «πάγωσαν» μετά την υπογραφή του μνημονίου της Άγκυρας με την κυβέρνηση Αλ Σάρατζ της Τρίπολης, για την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης.
Επιδίωξη της τουρκική πλευράς είναι να ανοίξει στις συζητήσεις αυτές όλο το φάσμα των ελληνοτουρκικών, ωστόσο θέση της ελληνικής πλευράς στις προηγούμενες συναντήσεις ήταν η συζήτηση μεταξύ των στρατιωτικών επιτροπών να παραμείνει σε θέματα που αφορούν την εφαρμογή του μνημονίου Παπούλια – Γιλμάζ.
Η Άγκυρα επιχειρεί, μονίμως, να εντάξει στη συζήτηση για τα ΜΟΕ τις αξιώσεις της στο Αιγαίο, θέτοντας ενίοτε το δίλημμα ότι η συζήτηση θα περιλαμβάνει τα πάντα ή τίποτα.
Πριν από την έναρξη του νέου κύκλου συζητήσεων για τα ΜΟΕ, υπήρξε και κατ’ ιδίαν συνάντηση των υπουργών Άμυνας των δύο χωρών, Νίκου Παναγιωτόπουλου και Χουλουσί Ακάρ στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, στις 12 Φεβρουαρίου. Κατά τη διάρκεια της συναντήσεώς του με τον κ. Ακάρ, ο κ. Παναγιωτόπουλος τόνισε τη σημασία των ανοικτών διαύλων επικοινωνίας και την ανάγκη η Τουρκία να απέχει από ενέργειες που τροφοδοτούν την ένταση. Επρόκειτο για τη δεύτερη συνάντηση των δύο υπουργών, καθώς είχαν συναντηθεί ξανά στις 15 Οκτωβρίου.
Στις 10 Ιανουαρίου, στο πλαίσιο των τακτικών πολιτικών διαβουλεύσεων μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας, αντιπροσωπείες των δύο χωρών με επικεφαλής, τον γενικό γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβη Θεμιστοκλή Δεμίρη, και τον υφυπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, πρέσβη Σεντάτ Ονάλ, συναντήθηκαν στην Άγκυρα.
Τα σημεία «τριβής»
Ωστόσο, η Άγκυρα επιμένει σε κινήσεις αμφισβήτησης, καθώς καθημερινά σημειώνονται δεκάδες υπερπτήσεις τουρκικών αεροσκαφών πάνω από τον εθνικό εναέριο χώρο της Ελλάδας.
Παράλληλα, η κυβέρνηση Ερντογάν δείχνει να επαναφέρει διαρκώς στο τραπέζι των συζητήσεων ένα αίτημα προς την ελληνική πλευρά, το οποίο πρακτικά δεν μπορεί να εφαρμοστεί: να πιέσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης τον πρόεδρο της Κύπρου, Νίκο Αναστασιάδη, ώστε να αναστείλει το πρόγραμμα των γεωτρήσεων της Λευκωσίας εντός της υφαλοκρηπίδας, αλλά και μέσα στην κυπριακή ΑΟΖ.
Η Άγκυρα δείχνει να επιμένει σε μια λανθασμένη αντίληψη, ότι η σχέση Αθήνας - Λευκωσίας προσιδιάζει στο μοντέλο σχέσης που έχει η Τουρκία με το ψευδοκράτος στα Κατεχόμενα.
Παράλληλα, εκτιμά πως πρέπει να ξεκινήσουν απευθείας συνομιλίες ανάμεσα στον Μεβλούτ Τσαβούσογλου και το Νίκο Δένδια, για την άμεση επίλυση των διενέξεων που υπάρχουν σε διμερές επίπεδο.
Ωστόσο, η ελληνική πλευρά εκτιμά πως όλα πρέπει να γίνουν βήμα προς βήμα, με δεδομένη ήδη τη σπουδή της Τουρκίας να προκαταλάβει τις εξελίξεις.
Προβληματισμός στην Ελλάδα για τον χάρτη Άγκυρας - Τρίπολης
Ταυτόχρονα, η επικείμενη ανάρτηση από πλευράς της Διεύθυνσης Ωκεάνιων Υποθέσεων και Δικαίου της Θάλασσας του ΟΗΕ του «επίσημου» χάρτη με τις συντεταγμένες θαλάσσιας δικαιοδοσίας που ορίζει το Μνημόνιο Συνεργασίας Άγκυρας - Τρίπολης, δυναμιτίζει ακόμη περισσότερο το κλίμα ανάμεσα στις δύο χώρες.
Καλά πληροφορημένες πηγές εκτιμούν πως η Τουρκία επιδιώκει, μέσω της εξέλιξης αυτής, να δημιουργήσει ένα οιονεί τετελεσμένο γεγονός στην Ανατολική Μεσόγειο, «πατώντας» πάνω στη συμφωνία Ερντογάν - Σάρατζ που είχε υπογραφεί στις 27 Νοεμβρίου 2019.
Ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, επαναλαμβάνει σε κάθε δυνατή ευκαιρία το τελευταίο διάστημα ότι η συμφωνία Άγκυρας - Τρίπολης είναι απολύτως αυθαίρετη και παράνομη, καθώς παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας.
Οι δηλώσεις που ρίχνουν «λάδι στη φωτιά»
Ο διάλογος για τα ΜΟΕ έρχεται στη σκιά των δηλώσεων του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος το Σάββατο προειδοποίησε ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να αποστείλει και τρίτο γεωτρύπανο στην ανατολική Μεσόγειο και πως η κυβέρνησή τους δεν πρόκειται να υποχωρήσει σε τίποτα σε ό,τι αφορά την Λιβύη.
Ερντογάν: Θα στείλουμε και τρίτο γεωτρύπανο στην ανατολική Μεσόγειο
Προκλητικές δηλώσεις Οκτάι: Η Αμμόχωστος είναι γη των Τουρκοκυπρίων
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι οι ισορροπίες γύρω από τη συζήτηση για τα ΜΟΕ είναι εξαιρετικά λεπτές, αφού από το αρκτικόλεξο φαίνεται να λείπει το πιο σημαντικό συστατικό στοιχείο: η λέξη «εμπιστοσύνη».