ΑΟΖ: Το νέο διαπραγματευτικό χαρτί της Τουρκίας και η στάση των Ευρωπαίων

Ωστόσο, το σίριαλ του ενεργειακού παιχνιδιού στην Ανατολική Μεσόγειο έχει πολύ δρόμο μπροστά του μέχρι να ολοκληρωθεί. Μάλιστα είναι αμφίβολο αν ποτέ κλείσει οριστικά αφού η αντίστοιχη διαμάχη στο Αιγαίο συμπληρώνει μισό αιώνα χωρίς προοπτική επίλυσης –για να μη μιλήσουμε για το Κυπριακό.

Το σίγουρο είναι ότι μετά τη συμφωνία της Τουρκίας – Λιβύης το πεδίο του ενεργειακού ανταγωνισμού επεκτείνεται στο λιβυκό πέλαγος.

Η Σύνοδος Κορυφής

Στη συνέντευξη Τύπου μετά τη Σύνοδο Κορυφής ο Κυριάκος Μητσοτάκης ακολούθησε το γνωστό δίδυμο «αποφασιστικότητα – ψυχραιμία» που διέπει μέχρι τώρα τον κυβερνητικό λόγο για το ζήτημα της Ανατολικής Μεσογείου. Χαρακτηριστικά είπε ότι:

«Θα ήθελα, εδώ από τις Βρυξέλλες, να στείλω ένα μήνυμα σιγουριάς και αυτοπεποίθησης σε όλους τους Έλληνες, σε όλες τις Ελληνίδες, από το Καστελόριζο έως την Κέρκυρα και από τη Γαύδο έως τον Έβρο: Θέλω να γνωρίζουν, όλες και όλοι, ότι έχουμε ψυχραιμία, έχουμε αυτοπεποίθηση, έχουμε σχέδιο. Όχι μόνο γιατί έχουμε το δίκιο με το μέρος μας, αλλά γιατί έχουμε και πολύ ισχυρούς συμμάχους οι οποίοι θα στέκονται πάντα στο πλευρό της Ελλάδας όταν πρόκειται αυτή να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα».

Εξέφρασε επίσης την εκτίμηση ότι έλαβε την πλήρη υποστήριξη των Ευρωπαίων εταίρων.

Η απόφαση και οι κυρώσεις

Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής έχει συγκεκριμένη αναφορά στη συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης: «Το μνημόνιο συνεννόησης Τουρκίας-Λιβύης για την οριοθέτηση περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συνάδει με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν παράγει, -επαναλαμβάνω- δεν παράγει έννομες συνέπειες για τρίτα κράτη. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει απερίφραστα την αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα και την Κύπρο έναντι των συγκεκριμένων ενεργειών της Τουρκίας».

Η απόφαση περιλαμβάνει επίσης μνεία σε προηγούμενες αποφάσεις για κυρώσεις σε όσους κάνουν γεωτρήσεις στην κυπριακής ΑΟΖ. Ωστόσο, δεν γίνεται λόγος για κυρώσεις ως αντίποινα στη συμφωνία ή για ξεχωριστές κυρώσεις στη Λιβύη. Από τον Νοέμβριο του 2015 έως σήμερα η ΕΕ έχει χορηγήσει στη Λιβύη για 408 εκατομμύρια ευρώ, μέσω του Καταπιστευματικού Ταμείου Έκτακτης Ανάγκης. Η χρηματοδότηση αυτή δίνει κίνητρο στην κυβέρνηση της Τρίπολης να εμποδίζει την αναχώρηση πλοιαρίων προσφύγων προς την Ευρώπη. Οι μέθοδοι των λιβυκών Αρχών έχουν επανειλημμένα καταγγελθεί ως απάνθρωπες.

Το νέο πεδίο

Τι μέλλει γενέσθαι; Παρά τη συνεχιζόμενη φιλολογία ένα θερμό επεισόδιο είναι απίθανο διότι δεν συμφέρει κανένα από τα δύο μέρη. Επιπλέον, σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει «κατά λάθος», αφού οι όποιες εμπλεκόμενες δυνάμεις είναι υπό τον αυστηρό έλεγχο των πολιτικών ηγεσιών. Να σημειωθεί ακόμα ότι νοτίως της Κρήτης ή του Καστελόριζου υπάρχει πλήρης κάλυψη της Πολεμικής Αεροπορίας, κάτι που δεν συμβαίνει στην Κύπρο.

Το θέμα δεν είναι λοιπόν ότι θα πάμε σε στρατιωτική κλιμάκωση, αλλά σε περαιτέρω περιπλοκή του διπλωματικού παζαριού. Με τη συμφωνία με τη Λιβύη η Τουρκία προσθέτει ένα ακόμα ακόμα «στοιχείο ενεργητικού» στο διπλωματικό «καλάθι» το οποίο θα διαπραγματευτεί για να διεκδικήσει το πάγωμα των εξορυκτικών διαδικασιών στην κυπριακή ΑΟΖ. Η λογική θα είναι «αποσυρθείτε για να αποσυρθούμε», όπως έχει γίνει στο Αιγαίο με το Πρακτικό της Βέρνης. Όλα αυτά με την προϋπόθεση ότι η επίθεση του Χαλίφα Χαφτάρ στην Τρίπολη δεν αλλάξει άρδην τα δεδομένα.