ΑΟΖ: Από τη Λιβύη στη… Βέρνη – Το τελεσίγραφο του Ερντογάν
Η συμφωνία του Ερντογάν με τη λιβυκή κυβέρνηση του Φάγεζ αλ-Σάρατ για την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων, δεν αποτέλεσε έκπληξη.
Η συμφωνία δεν συνιστά μεμονωμένο γεγονός. Αντιθέτως αποτελεί κρίκο σε μια καλά σχεδιασμένη αλυσίδα κινήσεων. Στόχος της Άγκυρας είναι να μην προχωρήσει η εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς τη συμμετοχή ή την έγκρισή της.
Πριν ένα χρόνο
Εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο η Άγκυρα έχει στείλει τελεσίγραφο σε Λευκωσία και Αθήνα. Το τελεσίγραφο αυτό μάλιστα «διέρρευσε» σε εμπειρογνώμονες και δημοσιογράφους. Η Τουρκία σε ό,τι αφορά την εκμετάλλευση του αερίου «προσφέρει» τρεις εναλλακτικές:
- Συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, μέσω κοινού επιχειρηματικού σχήματος.
- Κατάθεση των κερδών από το αέριο σε ένα fund στο εξωτερικό το οποίο θα το διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση ή άλλος διεθνής οργανισμός. Τα χρήματα θα αποδοθούν στους Κύπριους (Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους) μετά τη λύση του Κυπριακού.
- Απόσυρση όλων των πλευρών από την έρευνα κι εκμετάλλευση υδρογονανθράκων μέχρι την επίλυση του Κυπριακού, κατά το πρότυπο του πρακτικού της Βέρνης. Υπενθυμίζεται ότι μετά την κρίση του Χόρα που έφερε Ελλάδα και Τουρκία στα πρόθυρα του πολέμου, ο πρέσβης Ιωάννης Τζούνης και ο Τούρκος Α. Σουάτ Μπίλγκε στις 11 Νοεμβρίου 1976 στη Βέρνη της Ελβετίας υπέγραψαν το λεγόμενο Πρακτικό της Βέρνης. Στο Πρακτικό αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «τα δύο Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωσιν όπως, απόσχουν πάσης πρωτοβουλίας ή πράξεως σχετικής προς την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου η οποία θα ηδύνατο να παρενόχληση την διαπραγμάτευσιν». Έκτοτε το Πρακτικό της Βέρνης τηρήθηκε. Η μόνη εξαίρεση ήταν το 1987 όταν η Τουρκία ανακοίνωσε έρευνες του Σισμίκ στο Αιγαίο, κάτι που έφερε πάλι τις δύο χώρες στα πρόθυρα του πολέμου.
Οι «εναλλακτικές» της Άγκυρας είχαν συμπληρωθεί με την προειδοποίηση ότι τουρκικά πλοία θα διενεργούν έρευνες κατά βούληση στην κυπριακή ΑΟΖ, ακυρώνοντας στην πράξη τις εκχωρήσεις αδειών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στον χρόνο που πέρασε, η τουρκική προειδοποίηση έγινε πράξη.
Το θερμό επεισόδιο
Μετά τη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης και την απέλαση από την Αθήνα του Λίβυου πρεσβευτή, πόσο πιθανό είναι η κλιμακούμενη ένταση να οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο; Ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Σωτήρης Ρούσσος μας απαντάει:
«Δεν το θεωρώ πιθανό. Η Τουρκία θα συνεχίσει τις κινήσεις για να βρεθεί στο επίκεντρο των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Ένα θερμό επεισόδιο δεν τη συμφέρει. Υπενθυμίζω ότι στο παρελθόν καμία κρίση δεν υπήρξε αποτέλεσμα ατυχήματος. Όλες έγιναν βάσει σχεδιασμού».