Ευρωσυμφωνία για την υποδοχή 100.000 προσφύγων στα Βαλκάνια

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που εξεδόθη τα μεσάνυχτα του Σαββάτου και δεσμεύει οκτώ κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και τρία υποψήφια προς ένταξη, η Ελλάδα θα πρέπει να δημιουργήσει κέντρα φιλοξενίας για 30.000 θέσεις πρόσφυγες μέσα στο 2015, όπου θα παρέχει στέγη, τροφή, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και υπηρεσίες αποχέτευσης.

Παράλληλα, δεσμεύεται να συνεργαστεί με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) προκειμένου να δοθούν επιδοτήσεις ενοικίων και να ενεργοποιηθούν προγράμματα οικογενειακής φιλοξενίας για επιπλέον 20.000 πρόσφυγες.

Επίσης, η Ελλάδα αποδέχεται τη διεύρυνση της επιχείρησης «Ποσειδών» της Frontex στα ελληνοτουρκικά θαλάσσια σύνορα και την ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας με την Αλβανία και την ΠΓΔΜ (με ενεργότερη συμμετοχή της Ύπατης Αρμοστείας στην περίπτωση της δεύτερης). Σ’ αυτό το σημείο, διευκρινίζεται ότι η Frontex αναλαμβάνει μόνο να υποστηρίξει τις διαδικασίες καταγραφής των αφίξεων στα βόρεια σύνορα.

Τα βασικά σημεία της συμφωνίας

Στο προσχέδιο συμφωνίας των 17 σημείων αναφέρεται ότι δίνεται στις χώρες υποδοχής η δυνατότητα ενεργοποίησης του κοινοτικού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, ενώ διεθνείς οργανισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΙΒ), η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) και η Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης (CEB) είναι έτοιμοι να συνδράμουν οικονομικά σε όσες χώρες το θελήσουν, χωρίς όμως να διευκρινίζεται το οτιδήποτε σχετικά με το ύψος της οικονομικής ενίσχυσης.

Οι 11 (Αλβανία Αυστρία, Βουλγαρία, Κροατία, ΠΓΔΜ, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σερβία και Σλοβενία) δεσμεύονται, ανάμεσα σε άλλα, για:

• την αύξηση κατά 50.000 άτομα της χωρητικότητας των κέντρων υποδοχής προσφύγων στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων με τη συνδρομή της 'Υπατης Αρμοστείας
• την πλήρη καταγραφή των αφίξεων με μέγιστη χρήση βιομετρικών δεδομένων,
• την ανταλλαγή πληροφοριών σε εικοσιτετράωρη βάση με συντονισμό από τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες
• την αποθάρρυνση της προώθησης προσφύγων προς τα σύνορα άλλων χωρών, αν δεν έχουν πρώτα ενημερώσει τις χώρες αυτές
• την επιτάχυνση των προσπαθειών με τη συνδρομή της Frontex, τόσο σε εθνικό όσο και σε διακρατικό επίπεδο, για την επαναπροώθηση μεταναστών, για τους οποίους κατά το ευρωπαϊκό δίκαιο δεν συντρέχουν λόγοι διεθνούς προστασίας
• την εντατικοποίηση της συνεργασίας με Αφγανιστάν, Μπαγκλαντές και Πακιστάν για την εφαρμογή παλαιών και νέων συμφωνιών επαναπροώθησης
• την οριστικοποίηση του κοινού σχέδιου δράσης με την Τουρκία
• πλήρη χρήση του οδικού χάρτη για την ελεύθερη χορήγηση visa σε Τούρκους πολίτες
• ενίσχυση της παρουσίας της Frontex στα βουλγαροτουρκικά σύνορα
• τη συνεργασία Κροατίας-Σλοβενίας με τη Frontex για την επιτήρηση των συνοριακών περασμάτων και την καταγραφή των προσφύγων
• την ανάπτυξη 400 συνοριοφυλάκων στη Σλοβενία

Οι 50.000 θέσεις σε hotspots στα δυτικά Βαλκάνια, οι 30.000 θέσεις αντίστοιχα στην Ελλάδα και η ένταξη 20.000 προσφύγων σε προγράμματα επιδότησης ενοικίου επίσης στην Ελλάδα ανεβάζει στους 100.000 τον αριθμό των προσφύγων που η ΕΕ δέχεται να εγκατασταθούν προσωρινά στην Ευρώπη.

Οι ευρωπαϊκές πιέσεις, η Frontex και τα hotspots

Οι διαρροές καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας έκαναν λόγο για δεκαέξι σημεία, όπου, τόσο κατά τη διάρκεια της συνόδου όσο και στο δείπνο των ηγετών που ακολούθησε, ο αριθμός των προσφύγων προς εγκατάσταση στην Ελλάδα υπήρξε ένα από τα κυριότερα σημεία τριβής ανάμεσα στους συνομιλούντες.

Διπλωματικές πηγές ανάφεραν ότι, με την άσκηση πιέσεων προς την Ελλάδα να εγκαταστήσει μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων στο έδαφός της από αυτόν που επιτρέπει η κατάσταση της χώρας, οι Ευρωπαίοι εταίροι ήθελαν να στείλουν μήνυμα ότι «η Ελλάδα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της».

Το 17ο σημείο που προστέθηκε στην κοινή ανακοίνωση αναφέρει ότι η Κομισιόν θα επιτηρεί την εφαρμογή των υπολοίπων δεκαέξι σε εβδομαδιαία βάση.

Νωρίτερα, κυβερνητικές πηγές από τις Βρυξέλλες ανέφεραν ότι η Αθήνα απορρίπτει την πρόταση για αξιοποίηση της Frontex στα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, καθώς κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε επιπλέον προβλήματα στη διαχείριση των προσφυγικών ροών στο εσωτερικό της χώρας.

Όπως ανέφερε το περιοδικό Politico σε σχετικό ρεπορτάζ αναφορικά με το ρόλο της Frontex (“Western Balkan countries agree to work together on migration”, 25/10/2015), στο αρχικό προσχέδιο υπήρχε η φράση «να εστιάζει στα σημεία εξόδου αλλά και στην καταγραφή όσων προσφύγων και μεταναστατών δεν έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα», με την οποία η Frontex αναβαθμιζόταν σε τοποτηρητή των βορείων συνόρων της χώρας.

Τελικά, στα χερσαία ελληνικά σύνορα η Frontex δεν θα εμπλακεί σε περιπολίες επιτήρησης των συνοριακών περασμάτων αλλά μόνο στο ρόλο ταυτοποίησης προσφύγων.

Σε ό,τι αφορά τον αριθμό των προσφύγων που θα πρέπει να δεχτεί η Ελλάδα στα λεγόμενα hotspots, η ελληνική πλευρά φαίνεται πως προχώρησε σε έναν κανοποιητικό συμβιβασμό.

Νωρίτερα την Κυριακή, κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι η Ελλάδα δηλώνει μεν διατεθειμένη να ενισχύσει σημαντικά τις υποδομές της έτσι ώστε να ξεπεράσει η ικανότητα υποδοχής της τους 20.000 πρόσφυγες, θέτει όμως κάποιους όρους, όπως την αύξηση της χρηματοδότησης από την ΕΕ, την πρόοδο στο σύστημα μετεγκατάστασης και τη δημιουργία αποκεντρωμένων υποδομών, μακριά από το πρότυπο του στρατοπέδου.

Οι πληροφορίες από τις Βρυξέλλες έκαναν λόγο για άρνηση της ελληνικής πλευράς να αποδεχτεί ευρωπαϊκή πρόταση για εγκατάσταση 50.000 πρόσφυγων σε ένα κέντρο υποδοχής. Η Αθήνα υποστήριξε ότι, αφενός, οι δυνατότητες φιλοξενίας για τη χώρα φτάνουν μέχρι αριθμό 30.000 ατόμων και, αφετέρου, η εφαρμογή της πρότασης ουσιαστικά θα δημιουργούσε ένα τεράστιο γκέτο στην ελληνική επικράτεια.

Υπενθυμίζεται ότι το νούμερο των 50.000 είχε έρθει στο φως της δημοσιότητας το Σάββατο, όταν το Spiegel ανέφερε πως η Άγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) επιθυμεί την επιχειρησιακή αναβάθμιση των hotspots, κάτι που στην περίπτωση της Ελλάδας, πάντα με βάση τις πληροφορίες του περιοδικού, μεταφραζόταν σε μεταφορά 50.000 προσφύγων από το ανατολικό Αιγαίο στις ολυμπιακές εγκαταστάσεις της Αθήνας και τη δημιουργία εκεί κέντρου υπό τη διοίκηση της Frontex και της Ύπατης Αρμοστείας.

Από την πρώτη στιγμή, κυβερνητικά στελέχη απέρριψαν δημόσια αυτήν την προοπτική.

Ο Αλέξης Τσίπρας και οι τρεις παράλογες προτάσεις

Μετά το πέρας της συνόδου, ο Αλέξης Τσίπρας ανέφερε ότι το θέμα του αριθμού των προσφύγων συνιστούσε μία από τις τρεις «παράλογες προτάσεις» που έπεσαν στο τραπέζι των συζητήσεων.

Όπως εξήγησε ο Έλληνας πρωθυπουργός, «αντί για τη δημιουργία μιας κωμόπολης 50.000 προσφύγων, έγινε αποδεκτή η ελληνική πρόταση για την προώθηση μιας διαδικασίας επιδότησης του ενοικίου 20.000 προσφύγων για το διάστημα που θα παραμένουν στην Ελλάδα».

Η πρόταση της κυβέρνησης αποτελεί μια ουσιαστική συμβολή στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και θα έχει ως αποτέλεσμα την ένταξη των προσφύγων στον κοινωνικό ιστό της χώρας
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ

Ο ίδιος δε εκτίμησε ότι η παρουσία αυτών των προσφύγων θα συμβάλει στην πραγματική οικονομία της χώρας, καθώς με αυτόν τον τρόπο οι πρόσφυγες «θα μπορούν να ενταχθούν στον κοινωνικό ιστό».

Αυτός ο αριθμός θα προστεθεί στις «ήδη ανειλημμένες δεσμεύσεις της ελληνικής πλευράς, να δημιουργήσει κέντρα υποδοχής 7.000 ατόμων στα νησιά και άλλες 20.000 θέσεις στην Αττική και τη Βόρεια Ελλάδα», τόνισε.

Η δεύτερη παράλογη, κατά τον πρωθυπουργό, πρόταση αφορούσε στη «δυνατότητα μιας χώρας που δεν συμφωνεί με την υποδοχή προσφύγων στο έδαφός της να εμποδίζει τη ροή των προσφύγων» (όπως συμβαίνει με την περίπτωση της Ουγγαρίας). Με βάση τη συμφωνία, η χώρα αυτή θα πρέπει να αρκεστεί στην ενημέρωσή της από τη γείτονα, στα κοινά σύνορα της οποίας έχουν προωθηθεί ομάδες προσφύγων.

Η τρίτη παράλογη πρόταση αφορούσε στην παρουσία της Frontex στα βόρεια σύνορα της χώρας. Όπως τόνισε ο Αλέξης Τσίπρας, «η μοναδική ανάμιξη της Frontex θα αφορά την ταυτοποίηση προσφύγων που πιθανόν δεν θα έχουν ταυτοποιηθεί στα νησιά».

Νωρίτερα, κατά την είσοδό του στη σύνοδο, ο πρωθυπουργός εξέφρασε την άποψη πως κακώς δεν εκλήθη η Τουρκία να συμμετάσχει σε αυτήν.

Υπενθυμίζεται ότι σε όλο το προηγούμενο διάστημα, η Άγκελα Μέρκελ, που με δική της πρωτοβουλία συνεκλήθη η άτυπη αυτή σύνοδος, χαρακτήριζε την Τουρκία ως το κλειδί στη λύση του προσφυγικού. Αποκορύφωμα των γερμανικών παρεμβάσεων υπήρξε η αμφιλεγόμενη επίσκεψη Γερμανίδας καγκελαρίου στην Άγκυρα και τα παζάρια με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν (Tayyip Erdogan).

Εξάλλου, τον τόνο των γεωπολιτικών προτεραιοτήτων της Ευρώπης έδωσε σήμερα ο Γιοχάνες Χαν (Johannes Hahn). Μιλώντας στους δημοσιογράφους, ο Αυστριακός Επιτροπος για την ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας και τη διεύρυνση, υπέδειξε εμμέσως πλην σαφώς τη Ρωσία ως τη ρίζα του κακού, καθώς όπως είπε «η αυξημένη στρατιωτική δραστηριότητα των τελευταίων εβδομάδων στη Συρία, έχει άμεσες επιπτώσεις στην Ευρώπη».

Μια ωραία ατμόσφαιρα στις Βρυξέλλες

Ενδεικτικές των αντικρουόμενων προτεραιοτήτων στους κόλπους της Γηραιάς Ηπείρου ήταν οι αντεγκλήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της συνόδου ανάμεσα στους έντεκα αρχηγούς κρατών. Το κλίμα, σύμφωνα με όλες τις αναφορές, ήταν βαρύ και σε αρκετές στιγμές δημιουργήθηκε ένταση, με χαρακτηριστικότερη την αντιπαράθεση ανάμεσα στους πρωθυπουργούς Κροατίας και Σλοβενίας.

Απαισιόδοξος δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς (Martin Schulz) που παρίστατο στη σύνοδο μαζί με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ (Donald Tusk)

Το κόμμα του τελευταίου υπέστη δεινή ήττα την ίδια μέρα στην Πολωνία από την ευρωσκεπτιστική Δεξιά. Το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), που κερδίζει την απόλυτη πλειοψηφία, ζητά την εκδίωξη των προσφύγων από την Ευρώπη. Ο Γιάροσλαβ Κατσίνσκι (Jarosław Kaczyński), ηγέτης του PiS και προκάτοχος του Τουσκ στην πρωθυπουργία της Πολωνίας το 2006, είχε υποστηρίξει προεκλογικά ότι οι πρόσφυγες φέρνουν χολέρα και μικρόβια στην Ευρώπη.

Σ’ αυτό το πανευρωπαϊκό κλίμα συμφιλίωσης και ανθρωπιστικών αξιών, η Άγκελα Μέρκελ, της οποίας τα ποσοστά δημοφιλίας αρχίζουν να υποχωρούν εξαιτίας του προσφυγικού, τόνισε ότι τα κράτη-μέλη θα πρέπει να σταματήσουν τις «μονομερείς ενέργειες» και να συνεργαστούν. Ταυτόχρονα, προειδοποίησε ότι η μη εξεύρεση οριστικής λύσης θα σημάνει «το τέλος της Ευρώπης όπως τη γνωρίζουμε».

Για το ίδιο θέμα ακόμα πιο δραματικός ακούστηκε κατά την προσέλευσή του ο Μίρο Τσέραρ (Miro Cerar), που δήλωσε ότι «αν δεν δώσουμε άμεσες και συγκεκριμένες λύσεις επί του πεδίου τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες, ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρώπη θα αρχίσει να καταρρέει».

Ο Σλοβένος πρωθυπουργός υποστήριξε ότι το προσφυγικό μπορεί να λυθεί μόνο στα ελληνοτουρκικά σύνορα, άποψη με την οποία συμφώνησε ο Ούγγρος ομόλογός του, που επανέλαβε αυτό που λέει τους τελευταίους δύο μήνες, ότι δηλαδή, αν η Ελλάδα δεν μπορεί να φυλάξει τα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης, θα πρέπει να το κάνουν οι εταίροι.

Ο Βίκτορ Όρμπαν (Victor Orban), που έχει σφραγίσει τα σύνορα της δικής του χώρας, δήλωσε στις κάμερες ότι προσέρχεται στη σύνοδο ως απλός παρατηρητής· αν και συμφώνησε στο τελικό ανακοινωθέν.

Στη διάρκεια των πολύωρων συζητήσεων, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ (Jean-Claude Juncker) έδωσε το μέτρο των προσδοκιών, κάνοντας έκκληση στους Ευρωπαίους ηγέτες να εστιάσουν σε «πρακτικές και λειτουργικές μεσοπρόθεσμες λύσεις» και να μην περιμένουν ότι η σημερινή σύνοδος θα αλλάξει την κοινή μεταναστευτική πολιτική.

Ποιος το περίμενε; Η Ευρώπη κατάφερε να συμφωνήσει για τη δημιουργία κέντρων υποδοχής 100.000 προσφύγων, όταν μόνο στο τετραήμερο 17-21 Οκτωβρίου τα ελληνικά νησιά υποδέχτηκαν 47.985.

Διαβάστε (στα αγγλικά):

Το προσχέδιο συμφωνίας των 11